دیپلماسی خردمندانه در مقابل حماقت احتمالی

با انتخاب مایک پمپئو به عنوان وزیر امورخارجه ایالات متحده، برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که با توجه به سوابق وی و مواضع ضد برجامی که نشان داده، ترامپ با مشاورت او به طور قطع برجام لغو می‌شود. اما پمپئو در سخنانش در کمیته روابط خارجی آمریکا به این نکته اشاره کرده‌ است که وی ترامپ را نسبت به عواقب خروج از برجام آگاه ساخته و بر این موضوع تاکید داشته که خروج از این معاهده به نفع سیاست خارجی ایالات متحده نیست و به‌کارگیری دیپلماسی قدرتمند جهت رسیدن به اهداف مورد نظر کاخ سفید از لغو برجام با صرفه‌تر خواهد بود. با نزدیک شدن به زمان تصمیم‌گیری کاخ سفید پیرامون، بودن یا نبودن برجام، ازگوشه‌وکنار اظهارنظرهایی در این خصوص شنیده می‌شود. البته جدا از فضای تبلیغاتی موجود در موضوع لغو یا بقای برجام باید البته این موضوع به‌طور کامل مشخص شود که برجام توافقی بین ایران و آمریکا بوده‌ است و کشورهای اروپایی نقش ناظر و ضامن را در این معاهده ایفا کرده‌اند. اگر تاکنون آمریکا ترامپ از برجام خارج نشده به دلیل تبعات سیاسی خروج از برجام بوده است. ترامپ ثابت کرد توان خارج شدن از این دست توافقات را با کنار گذاشتن پیمان آب و هوایی پاریس دارد. به عبارت دیگر اکنون ترامپ حاضر است تبعات سیاسی خروج از این نوع توافقات را هم به جان بخرد. مضافا این که کنگره ایالات متحده هم توافق هسته‌ای را تایید و تصویب نکرده است. از این رو ترامپ به راحتی می‌تواند از برجام خارج شود. با خروج آمریکا از برجام به طور عملی این معاهده لغو می‌شود. از طرف دیگر اروپایی‌ها برای حفظ جایگاه ویژه خود در عرصه بین‌الملل تلاش دارند ترامپ را از لغو برجام منصرف کنند. مکرون، دوست صمیمی اروپایی ترامپ، اکنون در آمریکا بسر می‌برد و صدراعظم آلمان و همچنین نخست‌وزیر انگلستان در روزهای آتی به این کشور سفر خواهند کرد. این تحرکات دیپلماتیک نشان از تلاش سران اروپا در حفظ برجام است. اتحادیه اروپا بیم دارد در صورت خروج ترامپ از برجام، منافذ ارتباطی این اتحادیه با ایران بسته شده و موجب گردد تا ایران دست به اقدام متقابل بزند. در مقابل تلاش‌های اتحادیه اروپا جهت تداوم برجام شاهد تلاش‌هایی از طرف لابی صهیونیستی و عربستان در جهت لغو این معاهده هستیم. به طور قطع ترامپ نمی‌تواند نسبت به رضایت متحدان و شرکای خود که مسبب پیروزی او در انتخابات شده‌اند، بی‌تفاوت باشد. بنابراین تنها راه بقای برجام را می‌توان در اقدامات رهبران اروپا و اتحادیه اروپا دانست. عدم تداوم برجام و لغو آن برخلاف مصالح اتحادیه اروپا است که می‌خواهد به‌عنوان یک بازیگر نقش اصلی در معادلات جهانی ایفای نقش کند. ایران نیز به عنوان یک طرف دیگر در این معاهده باید با یک راهبرد صحیح روند اجرای برجام را پیگیری و با استفاده از یک دیپلماسی خردمندانه حرکت‌های حریف را بررسی کند و از اقدامات هیجانی که موجب پیچیده‌تر شدن شرایط می‌شود اجتناب بورزد.

علی بیگدلی؛ کارشناس روابط بین‌الملل