اگر برجام نبود اگر برجام نباشد

تدبیر24»چالش‌هایی که میل شدیدی به بحرانی‌تر شدن را در خود دارند و به ویژه از نظر اقتصادی، بحران‌ها بسیار افزایش می‌یافت. پذیرش برجام اگر چه اقدامی سنگین بود اما بهترین‌ کار در بدترین موقعیت بود. امضای برجام زمانی اتفاق افتاد که فشارهای بین‌المللی افزایش یافته و تمایل نظام بین‌الملل برای امتیازدهی، کاهش پیدا کرده بود. در دهه 80 ورود ایران به سازمان تجارت جهانی و چند امتیاز دیگر بدون در نظر داشتن جایگاه ایران در زمینه‌ها و مسائل حاشیه‌ای، مورد توجه بود و تاحدودی می‌توانستیم اعلام کنیم. در سال 84 بخش‌هایی از محتوای برجام پذیرفته شده بود اما با تغییر و تحولاتی که درحوزه داخلی صورت گرفت، اعلام شد که در ایران رغبت و ادامه کار بر اساس افزایش سانتریفیوژها وجود دارد تا بتوانیم امتیازات بیشتری بگیریم. اما زمانی که برجام امضا شد امتیازات آشکارتری که از آنها یاد می‌شد، به دست نیامد. امضای برجام حداقل، حد‌اکثرهای مورد نظر را حاصل کرد. هرچند که هیچ‌گاه برجام نمی‌توانست ما را به حداکثر خواسته‌ها برساند. در نتیجه با پذیرش برجام به طور رسمی حق دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح آمیز، آن هم با تکیه بر غنی‌سازی داخل کشور را به دست آوریم، تحریم‌های مربوط به پرونده هسته‌ای را برداشتیم، در فضای ناشی از برجام توانستیم از وارد شدن ضربه بیشتر به اقتصاد جلوگیری کرده و دیگر اینکه تورم اوج گیرنده را کنترل کنیم. حداقل اینکه در دو سال گذشته درصد بالا رفتن ارزش دلار در برابر ریال ایران تا حدود زیادی کنترل شد. در سال 84 و هنگام کنار رفتن دولت اصلاحات دلار حدودا 1000 تومان بود. اما در اواخر دولت دهم دلار به مرزهای عجیبی رسید و اکنون با وجود همین معنا نسبت به افزایش اخیر، هنوز رکورد چند برابر شدن شکسته نشده و این امید وجود دارد که این رکوردشکنی صورت نپذیرد. از طرف دیگر اگر ما به پذیرش برجام تن نمی‌دادیم و وارد یک مذاکره سازنده برای دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز آن هم با تکیه بر قدرت داخلی غنی‌سازی نمی‌شدیم، تعامل‌مان با دنیا به حداقل کاهش پیدا می‌کرد و داد و ستدهای بازرگانی تجاری مالی بین ایران و سایر کشورها کاملا مسدود می‌شد. اکنون فضای مثبت تا حدودی بر اساس برجام به وجود آمده است. اگر از برجام خارج شویم باید توقع داشته باشیم همان طور که ما می‌توانیم در مدت کوتاهی به وضعیت پیش از برجام بازگردیم، آمریکا وکشورهای همسو با آمریکا هم می‌توانند به وضعیت قبل از برجام بازگردند و برای دوباره ساختن اجماع علیه ایران تلاش کنند. در آن صورت و در میان بازی قدرت‌های شرق و غرب برای ساخت و پرداخت نظم آینده جهانی، می‌توانیم به موثرترین برگ تبدیل شویم.

مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل بین‌الملل