تداوم برجام حفظ هویت اروپا

تدبیر24»البته مواضع خردمندانه ایران در پایبندی به برجام انگیزه‌ای شد تا اروپا تصمیم بگیرد برای حفظ منافع خود از آمریکا پیروی نکند. در این میان آمریکا با تهدید اقتصادی اروپا تلاش دارد تا شرکت‌های اروپایی و طرف قرارداد با ایران را مجبور به عدم همکاری اقتصادی با ایران کرده و به این صورت عرصه را بر ایران تنگ نماید. در هفته گذشته اجلاس سران کشورهای اروپایی در صوفیه پایتخت بلغارستان با جمع‌بندی مواضع مشترک خود به این نتیجه دست‌یافت که باید برای مقابله با تهدیدات اقتصادی کاخ سفید بار دیگر به قانون 1996 رجوع شود. این قانون پیش از این در دوران ریاست‌جمهوری کلینتون برای حمایت اقتصادی از کشورزهای اروپایی در مقابل تحریم‌های آمریکا تصویب شد و اکنون بار دیگر به عنوان راهکاری در مقابل آمریکا مطرح می‌شود. در واقع تلاش‌های صورت گرفته توسط 3 کشور اروپایی طرف برجام یعنی آلمان، انگلستان و فرانسه در طول این چند روز و حتی قبل از خروج ترامپ از برجام، نه برای دفاع از ایران در مقابل آمریکا بلکه برای دفاع از جایگاه اروپا در عرصه بین‌المللی صورت می‌گیرد. کشورهای اروپایی امروز به این نتیجه رسیده‌اند که در جهان چند قطبی کنونی باید جایگاه خود را مستحکم کنند و از هویت و استقلال خود دفاع کنند. بر همین اساس تا به امروز در مقابل آمریکا و سیاست‌های کاخ سفید ایستادگی کرده‌اند. در حقیقت نگاه امروز اروپا به تحولات جهانی نگاهی متفاوت از گذشته است. اروپا تا پیش از بیشتر تحولات بین‌الملل را از منظر منافع اقتصادی خود رصد کرده و بر اساس آن سیاست‌های خود را اتخاذ می‌کرد. اما نگاه امروز رهبران اروپا با رویکردی مبتنی بر هویت مستقل اروپا متحد است. این که گفته شود اروپا برای حفظ منافع اقتصادی خود در ایران تلاش می‌کند مطلبی اشتباه است چرا که منافع اقتصادی اروپا در ایالات متحده به مراتب چندین برایر منافع این اتحادیه در ایران است. بنابراین اروپا سعی دارد با یک رویه آرام و حساتب شده ضمن حفظ منافع اقتصادی خود از جایگاه سیاسی و تاثیرگذار این اتحادیه در عرصه بین‌الملل دفاع کند. در واقع رهبران اروپا فرصتی به دست آورده‌اند تا جایگاه قدرتمند خود را به عنوان یک قطب تاثیرگذار بین‌المللی به رخ جهانیان بکشند و تا جایی که بتوانند تلاش خواهند کرد از این جایگاه حراست کنند. جهان امروز بر خلاف آنچه که سران کاخ سفید تصور می‌کنند، جهانی تک قطبی نیست زیرا با رشد سریع روسیه در عرصه نظامی و بین‌المللی و از طرف دیگر رشد اقتصادی خیره کننده چین، روند سیاسی جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است و در این میان اروپا با 2 گزینه رو در رو است. گزینه اول اینکه همچنان پیرو سیاست‌های کاخ سفید باشد و همچون و منافع خود را به منافع آمریکا گره بزند و گزینه دو آنکه به عنوان یک قط جدید و تاثیرگذار در عرصه بین‌الملل به صورت مستقل ظاهر شود. با توجه به اقدامات و واکنش‌های اخیر سران اروپا به نظر می‌رسد که رهبران قاره سبز تا به امروز گزینه دوم یعنی استقلال و حفظ هویت اروپایی را انتخاب کرده‌اند.

سید جلال ساداتیان، کارشناس مسائل بین‌الملل