مخاطرات فرونشست زمین تهران

براساس آمار اعلام شده از سوی مدیرکل زمین‌شناسی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، زمین دشت تهران هر سه سال به اندازه یک متر فرونشست می‌کند و براساس بررسی‌های انجام شده، تا سال ۲۰۱۰ میزان فرونشست زمین در دشت تهران ۱۷ سانتی‌متر در سال بوده که این رقم در حال حاضر با افزایش بیش از دو برابری به ۳۶ سانتی‌متر در سال رسیده است. آمار اعلام شده در حالی است که بالاترین نرخ فرونشست زمین در دنیا مربوط به مکزیکوسیتی با ۳۲ سانتی‌متر در سال بوده و با این شرایط می‌توان گفت پس از دریاچه ارومیه حال با معضل جدید فرونشست زمین مواجه هستیم و پیش از بحرانی شدن مشکل باید چاره‌ای اندیشید.

افزایش ۱۲۰ درصدی بودجه زمین شناسی
افزایشی یا کاهشی بودن سهم این بخش از بودجه سال ۹۳ یکی دیگر از موارد مطرح شده در این نشست بود.
به گفته محمدتقی کره‌ای برای سال آینده افزایش بودجه سازمان زمین شناسی در پیشنهاد دولت به مجلس برای قانون بودجه سال ۹۳ گنجانده شده است.

به گفته مدیرعامل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران، اولویت‌های بودجه‌ای به اتمام طرح‌های بالای ۸۰ درصد پیشرفت اختصاص دارد، ولی خوشبختانه بودجه ما ۱۲۰ درصد رشد داشته است، البته این موضوع انتظارات ما را برآورده نمی‌کند و نیازهای اکتشافی نیازمند بودجه بیشتری است.

مدیر كل برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی نیز در خصوص بودجه سازمان زمین شناسی در سال ۹۳ با بیان اینکه در بودجه تعیین شده برای این سازمان در سال ۹۳ ، اجرای برخی طرح‌ها از اولویت خارج شده است، گفت: در لایحه بودجه ۹۳ اجرای یکسری طرح‌های جدید به عنوان اولویت مشخص شده است.
مدیرعامل سازمان زمین شناسی همچنین از آغاز مطالعه ساختار عمیق پوسته ایران خبرداد و گفت: این مطالعات با کشور چین در حال انجام است و از ایلام تا گیلان را در بر می‌گیرد تا بتوان ساختار عمیق پوسته را در عمق ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتری مطالعه کرد.

رشد واگذاری گواهی اکتشاف در ۱۰۰ روز
کره‌ای در خصوص اقدامات صورت گرفته در این سازمان در ۱۰۰ روز اول دولت یازدهم نیز افزود: در ۱۰۰ روز ابتدای دولت یازدهم تلاش شد تا در بخش معدن، توجه به زنجیره معدن و مطالعات کارشناسی مدنظر قرار گیرد؛ این در حالی است که در ۱۰۰ روز گذشته، تعداد واگذاری گواهی اکتشاف به بخش خصوصی رشد داشته است.

وی تصریح کرد: سازمان زمین شناسی محدوده‌های امیدبخش اکتشافی را به بخش خصوصی معرفی می‌کند و اگر در مواردی، بخش خصوصی حاضر به سرمایه گذاری نشد، دولت وارد عمل می‌شود، البته در مورد اکتشاف عناصر استراتژیک نیز معمولا کمتر بخش خصوصی وارد می‌شود.

مدیرعامل سازمان زمین‌شناسی همچنين از مطالعه ساختار عمیق پوسته ایران خبرداد و گفت: این مطالعات با کشور چین در حال انجام است و از ایلام تا گیلان را در بر می‌گیرد تا بتوان ساختار عمیق پوسته را در عمق ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتری مطالعه کرد؛ ضمن اینکه این مطالعات به عرض ۲۰۰ کیلومتر در حال انجام است که امیدواریم ظرف سه سال این مطالعات را تکمیل کنیم. وی اظهار کرد: ایران ۸ درصد از ذخایر دنیا را در اختیار دارد، در حالی‌که تولید ایران تنها ۷/۰ درصد است.

تهران هر سه سال یک متر پایین می‌رود
بلورچی در بخش دیگری از سخنان خود به این نکته اشاره کرد که هر سه سال یکبار، زمین در دشت تهران یک متر پایین‌تر می‌رود و سازه‌های واقع شده روی این بخش‌ها ترک می‌خورد که با توجه به قرارگیری ایران در منطقه زلزله خیز تکان‌های کوچک نیز خسارت بسیاری را در کشور به همراه دارد.

وی با بیان اینکه ۹۷ درصد شهرهای کشور در معرض خطر زلزله و تقریبا همه شهرها در معرض خطر سیل قرار دارند، اظهار کرد: تهیه نقشه‌های ملی برای شناسایی مناطق پرخطر باید صورت گیرد که امیدواریم تا پایان سال در چهار بخش زلزله، سیل، زمین‌ لغزش و فرونشست بتوانیم این نقشه‌ها را تکمیل کنیم. به گفته بلورچی، تا سال ۲۰۵۰ حداقل ۲۰۰ میلیون نفر در جهان به دلیل تغییرات اقلیمی آواره خواهند شد، و ایران نیز در منطقه‌ای واقع شده که با مشکل خشکسالی روبه‌رو است. وی توضیح داد: برداشت آب زیرزمینی در ایران متناسب با روش کشورهای توسعه یافته، صورت نگرفته و در حالی که در کشورهای توسعه یافته ۷۰ درصد از آب‌های زیرزمینی در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، این رقم در ایران به ۹۳ درصد می‌رسد. مدیرکل مهندسی سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه برای جلوگیری از این خطرات، موضوع را در نامه‌ای به رییس جمهور مطرح کردیم، افزود: مساله فرونشست دشت تهران در کمیسیون زیربنایی دولت در حال بررسی است تا راه‌های نجات از این پدیده مشخص و اجرایی شود.

مدیرکل زمین‌شناسی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی ادامه داد: با فرونشست زمین امکان ذخیره آب از دست می‌رود و اگر از این مساله جلوگیری نشود دشت تهران برای همیشه فاقد ذخایر زیرزمینی آب خواهد شد.

چهار دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه
از سوي ديگر کاهش ۸۵ درصدی سطح آب دریاچه ارومیه و بحرانی شدن وضعیت زیست بومی منطقه موجب شد تا برای رفع این معضل کارگروه ویژه‌ای تشکیل و راهکارهایی برای بازگرداندن دومین دریاچه آب شور دنیا در نظر گرفته شود. به گفته راضیه لک ایجاد میان گذر، ایجاد سدها و جمع شدن آب پشت سدها، افزایش میزان منیزیم و کاهش سدیم چهار عامل اصلی کاهش سطح آب دریاچه ارومیه است که برای رفع این معضل راهکارهایی نیز در نظر گرفته شده است.

به گفته مدیركل برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، ایجاد میان‌گذر دریاچه ارومیه باعث شده تا آب دریاچه در دو طرف ساکن بماند و در نتیجه، رسوبات دریاچه صدها برابر افزایش یابد. از سوی دیگر ایجاد سدها و جمع شدن آب پشت این سدها نیز باعث شده تا آب به اندازه کافی به دریاچه ارومیه نرسد و علاوه بر این، مصارف کشاورزی و گرم شدن هوا نیز در خشک شدن دریاچه ارومیه دخیل بوده است. لک توضیح داد: میزان منیزیم موجود در آب دریاچه ارومیه افزایش و میزان سدیم آن کاهش یافته که باعث رسوب نمک در این دریاچه شده و این مساله یک خطر جدی برای دریاچه است.

به گفته وی، تاکنون دو راهکار برای نجات دریاچه ارومیه پیشنهاد شده که براساس آن باید برای نجات دریاچه ارومیه به صورت بخش‌بندی شده، صورت گیرد و علاوه بر این، تا جایی که امکان دارد باید نمک‌های دریاچه و املاح آن کاهش یابد تا آب موجود در دریاچه صرف انحلال نمک نشود.

تشکیل کارگروه ویژه و اولویت دادن به این دریاچه برای عبور از بحران در حالی است که خشکی این دریاچه از حدود هشت سال پیش آغاز شده بود؛ اما دولت قبل راهکاری برای عبور از این بحران در نظر نگرفته بود. مدیرعامل سازمان زمین‌شناسی درخصوص اینکه چرا در دولت قبل در این خصوص اقدامی صورت نگرفته بود، گفت: در سال ۸۶ طی نامه‌ای به وزارت نیروي وقت مشکل دریاچه ارومیه اعلام شد؛ اما در دولت پیشین رفع این مشکل در اولویت قرار نگرفت و با تغییر دولت رفع این مشکل به یکی از اولویت‌های اصلی تبدیل شد و برای رفع آن نیز تاکنون ۱۹ راهکار پیشنهاد شده است.
به گفته کره‌ای، روش‌های کاری هر دولت و اولویت‌بندی‌های آن با دولت دیگر متفاوت است و زیرمجموعه‌های دولت بر اساس دستورالعمل ابلاغ شده، عمل می‌کنند.

لک نیز در این خصوص تصریح کرد: برای نجات دریاچه ارومیه ۱۹ طرح در دولت یازدهم مصوب شده و قرار است یک مجری برای اجرای این طرح‌ها انتخاب شود. وی با بیان اینکه در دولت جدید نجات دریاچه ارومیه فقط به‌عهده یک وزارتخانه نخواهد بود، گفت: معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور وعده داده که بودجه لازم برای نجات دریاچه ارومیه را تامین کند.

لک همچنین از انتخاب مجری نجات دریاچه ارومیه با اختیارات ماده ۱۲۷ قانون اساسی خبرداد و گفت: مجری نجات دریاچه ارومیه یک وزارتخانه نیست که تنها اهداف آن وزارتخانه را پیش برد، بلکه اختیاراتی فرادستگاهی دارد تا بتواند این موجود را نجات دهد و البته تیم قوی نیز خواهد داشت. به گفته مدیر برنامه‌ریزی سازمان زمین‌شناسی، دریاچه ارومیه نیازمند ۲۷ میلیارد مترمکعب آب است که اگر تامین نشود، به راحتی نمی‌توان آن را نجات داد.

کشف ذخایر طلا در چهار استان
معاون سازمان زمین‌شناسی نیز در این نشست از شناسایی ۵/۴ تن ذخایر جدید طلا در کشور خبر داد و گفت: گواهی کشف این ذخایر در ۱۰۰ روز گذشته صادر شده که ۳ تا از آنها در استان خراسان رضوی، یک محدوده در استان آذربایجان غربی و یک محدوده نیز در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

بهروز برنا گفت: تا پایان سال گذشته ۱۸ معدن طلا در کشور داشتیم که از این تعداد ۱۷ معدن فعال و یک معدن نیز در حال تجهیز است. این معادن عمدتا متعلق به بخش خصوصی هستند.

وي ابراز امیدواری کرد که تا پایان آذرماه ذخیره معدن طلاي زرشوران به چرخه تولید کشور اضافه و پس از آن نیز معدن طلای ساری‌گونی وارد مدار تولید شود. برنا با اشاره به اینکه در نیمه نخست امسال ۳۹۴ مورد گواهی کشف صادر شد که ذخیره کشف شده در آنها بالغ بر ۳۰ میلیون تن می‌شود، ‌گفت: با نظارت‌هایی که اعمال کردیم جلوی کسانی را که وقت سازمان‌های دولتی را می‌گرفتند و از بخش معدن تنها به عنوان رانت استفاده می‌کردند، گرفتیم و این باعث شد تا افراد قوی وارد بخش اکتشاف معدن شوند. معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران افزود: ذخیره کشف شده در نیمه نخست امسال ۳۰ میلیون تن بود که از کل ذخیره کشف شده در سال ۱۳۹۱ بیشتر است.