در باب مظلوميت ايران

تدبیر24»همان ابتدا كه دونالد ترامپ اعلام كرد از برجام خارج مي‌شود بنده در مقاله‌اي در روزنامه شرق تحت عنوان «نسخه شفابخش بعد از خروج امريكا از برجام»، در آن اشاره كردم كه آقاي دكتر ظريف بايد نامه‌اي مستدل و حقوقي و ديپلماتيك تهيه كند تا پاسخي به امريكا داده شود و آقاي رييس‌جمهور اين نامه را از جانب خودشان براي روساي كشورهاي ١+٥ به علاوه كشورهاي هند، پاكستان و تركيه و ديگران ارسال كنند. در اين ماه در دو مقطع آقاي دكتر ظريف براي اين موضوع اقدام كرد. اما بايد اين نامه بيشتر وجه حقوقي و ديپلماتيك داشته باشد و پس از ارسال به مقاصد مهم، به جاي يك نامه سرگشاده، به عنوان دستور مذاكرات ديپلماتيك ايران با امريكا قرار مي‌گرفت. اول خوب بود با تقويت جنبه‌هاي حقوقي و ديپلماتيك اين نامه به مقصد آقاي ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه و خانم ترزا مي ‌نخست‌وزير بريتانيا، خانم مركل صدراعظم آلمان، دبيركل سازمان ملل و ديگر مكان‌هاي مناسب ارسال مي‌شد. دوم، زماني كه ما نامه سرگشاده مي‌نويسيم شايد در ايران خوش‌مان بيايد، چرا كه بيان مظلوميت ما است. اما اين سوال مطرح مي‌شود كه با چه هدفي اين كار را انجام مي‌دهيم؟ اگر مي‌خواهيم روي امريكا اثرگذار باشد، پيشنهاد مي‌كنم همان‌طور كه گفته شد به‌جاي اينكه نامه سرگشاده نوشته شود، همين مطالبات را در جلسات ديپلماتيك با مقامات امريكايي مطرح كنيم. شايد شبيه به آن‌چيزي كه در توافق هسته‌اي رخ داد كه آقايان ظريف و كري با يكديگر مذاكره كردند و مطالبات را مطرح كردند. زماني كه موضوعي به صورت نامه سرگشاده در مي‌آيد طرف مقابل موضع مطبوعاتي و تبليغاتي مي‌گيرد.

پس اگر مي‌خواهيم موثر واقع شود، به‌جاي اينكه به سمت اقدامي تبليغاتي و مطبوعاتي برويم، بايد به سمت مذاكرات رودررو و ديپلماتيك پيش برويم. به‌طور مثال دونالد ترامپ چند بار درخواست مذاكره رودررو با رييس‌جمهور ايران را داده است. قبل از چنين ديداري، تمهيداتي انديشيده مي‌شد و وزراي امور خارجه با يكديگر مذاكراتي را انجام مي‌دادند يا در سطوح پايين‌تر مطالبات همين نامه ابتدا به عنوان مطالبات جمهوري اسلامي مطرح مي‌شد. البته آنها هم مطالبات خود را مطرح مي‌كردند و به‌طور معمول اين موضوعات تبليغاتي و رسانه‌اي نمي‌شود. در چنين مذاكراتي، تا جايي كه ممكن است طرفين سعي مي‌كنند بر اختلافات فايق آيند و در نهايت برخي از محورهاي مذاكره در رسانه‌ها مطرح مي‌شود. از همين رو بايد گفت ضمن تاييد نامه، بهتر بود ابتدا از طرف آقاي رييس‌جمهور و با تقويت بخش حقوقي و ديپلماتيك آن، به مقاصد مهم ارسال مي‌شد سپس اين موضوعات را در جلسات كارشناسي با امريكا مطرح مي‌كرديم. بايد توجه كرد كه دونالد ترامپ به دنبال آن است كه در موضوع برجام با ايران روبه‌رو شود و مذاكره كند در حالي كه اين اشتباه محض است و ما نبايد اجازه دهيم روي توافق مستحكم حقوقي و بين‌المللي بحث باز شود. به جاي آن بايد در بحث روابط دوجانبه موضوع را باز كنيم. بايد مطالبات گفته شده را رديف كنيم و به آنها بگوييم و بعد هم آماده شنيدن از آنها باشيم. خانم آلبرايت، وزيرخارجه وقت امريكا ٢٠ سال پيش بابت كودتاي ٢٨ مرداد ابراز تاسف كرد آنها انتظار دارند كه ما هم قابليت شنيدن اينكه چرا به سفارت امريكا در تهران حمله شد، داشته باشيم. در شرايطي كه امريكا بيشترين فشارهاي بي‌رحمانه را بر ما وارد و تحريم‌هاي غيرمنصفانه بر ما اعمال مي‌كند در اين صورت ما بايد يك راه برون‌رفت پيدا كنيم و راه آن اين است كه يك كانال مذاكراتي ايجاد كنيم و اجازه ندهيم دونالد ترامپ پشت سرما تصميم بگيرد. به‌طور مثال امريكا به سوييفت اعلام كرده است كه طي ٥ ماه آينده بايد ايران از آن خارج شود. اين قبيل موضوعات بايد در مذاكرات با امريكا مطرح شود و ايران در آنجا چانه‌زني كند نه اينكه ما در سطح رسانه‌اي با يكديگر دهان به دهان شويم. وقتي اين موضوع به سطح رسانه‌اي كشيده مي‌شود، هيچ گامي نه تنها برداشته نمي‌شود بلكه دامنه اختلافات نيز وخيم و وخيم‌تر مي‌شود و به صلاح نيست شرايطي را به وجود آوريم كه اين اختلافات عميق‌تر شوند. بلكه بايد شرايطي را به وجود آوريم كه اختلافات را در ابتدا مهار و سپس آنها را كاهش دهيم. اما اگر تاثير اين نامه مهم را از زاويه ديگري بررسي كنيم آيا دونالد ترامپ اصولا به اين استدلال‌ها توجه مي‌كند؟ در نامه اشاره شده است كه ترامپ خلاف اصول حقوقي و منطقي عمل كرده ولي بايد توجه داشت كه با فردي صحبت مي‌كنيد كه اصلا قائل به منطق و وفاي به عهد نيست و اعتقاد به هيچ اصول حقوقي ندارد. پس بايد ديد كه آيا اين موضوع كمكي به رفع مشكلات ما با امريكا مي‌كند يا خير؟در شرايطي كه اروپايي‌ها قادر نيستند دونالد ترامپ را مهار كنند، اكتفا كردن به يك نامه سرگشاده اگرچه لازم است ولي مشكل ايران را حل نمي‌كند. ما قبل از اينكه خيلي دير شود بايد به سمت راه‌هايي برويم كه مشكل ايران را حل كنيم. ما بايد كانال باز كنيم و آمادگي داشته باشيم كه بشنويم و بگوييم. آقاي ظريف در يك بحث حضوري ديپلماتيك بسيار موفق عمل مي‌كند. البته محدوديت‌هايي براي ايشان وجود دارد، اما اگر در ايران كساني به دنبال كاهش فشارهاي بي‌رحمانه امريكا هستند تنها نبايد به نوشتن نامه آقاي دكتر ظريف دلخوش كرد بلكه بايد ايشان را ياري كرد تا بتواند وظيفه اصلي يعني مذاكرات ديپلماتيك را انجام دهد.

علی خرم، استاد دانشگاه