رسانه‌ها- احزاب؟ ما ناظران قدرتمند مي‌خواهيم

شفاف‌سازی این روزها کلیدواژه بیشتر اظهار نظرها و سخنرانی‌های مسئولان شده است. شاید بتوان گفت عدم شفافیت در بسیاری از مسائل کشور عامل بروز مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در کشور است، اما حرکت به سوی شفاف‌سازی خود نیازمند سازوکارهایی است که تنها در چارچوب قواعد دموکراسی و مردمسالاری می‌تواند راهگشا باشد. یکی از مهم‌ترین ابزار برای ایجاد فضای شفاف سیاسی و اقتصادی مطبوعات هستند که می‌توانند با ایجاد فضای ناامن برای رانت‌خواران و انعکاس تلاش مسئولان دلسوز در آرامش فضای کلی جامعه تاثیرگذار باشند. پیرامون این موضوع «آرمان» با غلامرضا انصاری فعال سیاسی به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

امروزه سخن از شفاف‌سازی بسیار به میان می‌آید. چه عواملی می‌تواند در ایجاد فضای شفاف در کشور تاثیرگذار باشد؟

یکی از عوامل شفاف‌سازی جامعه حضور پررنگ مطبوعات در کشور است. در کشورهایی که مطبوعات می‌توانند به رسالت واقعی خود در چارچوب قانون عمل کنند و بر امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور نظارت داشته باشند، کمتر کسی می‌تواند با وجود نظارت دستگاه‌های مطبوعاتی و شفافیت ایجاد شده، اقدام به رانت‌خواری و یا سوءاستفاده از موقعیت‌های شغلی یا سازمانی کند. بنابراین وجود رسانه‌های واقع‌گرا و مطبوعات مستقل می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد شفافیت عملی داشته باشد. اگر در جامعه‌ای رسانه‌های آزاد و دلسوز وجود داشته باشند که بتوانند بدون نگرانی حقایق را منتشر کنند، به طور حتم اثری به مراتب بیشتر از هر دستگاه دیگری در مبارزه با فسادهای اقتصادی و سیاسی خواهند داشت. در چند سال اخیر هم با گسترش شبکه‌های اجتماعی شاهد بودیم تا چه میزان این شبکه‌ها توانستند در افشای برخی مفاسد موثر واقع شوند و چه نقش مهمی در اطلاع‌رسانی ایفا کنند. بنابراین اگر به واقع خواهان یک فضای شیشه‌ای و پاک در جامعه هستیم باید به مطبوعات و رسانه‌ها اعتبار داده و فضا را برای مطبوعات و رسانه‌های دلسوز کشور که در جهت منافع ملی قدم برمی‌دارند، آماده سازیم. ایجاد شفافیت تنها با مطبوعات حقیقت‌گو و غیرمتملق امکان‌پذیر است و باید آن را جدی بگیریم.

نقش احزاب در شفاف‌سازی جامعه چگونه است و احزاب چگونه می‌توانند بر امور نظارت داشته باشند؟

یکی دیگر از ابزارهای ایجاد شفاف‌سازی در جامعه می‌تواند وجود احزاب قدرتمند در جامعه باشد. احزاب و تشکل‌های شناسنامه‌‌دار باید توسط دولت و نظام به عنوان یک بازوی نظارتی و یاری دهنده در نظر گرفته شده و نسبت به تقویت آنان اقدام شود. احزاب قدرتمند در جامعه نسبت به برنامه‌ها و سیاست‌های دولت و مجلس احساس مسئولیت دارند و به عنوان رابط میان مردم و دستگاه حاکمیتی می‌توانند شکاف میان این دو را کاهش داده و از سوی دیگر مطالبات جامعه را پیگیری کنند. از طرف دیگر احزاب و گروه‌های سیاسی ضمن آنکه به عنوان بخشی از جامعه می‌توانند نسبت به افراد منتسب به خود به عنوان وزیر یا نماینده مجلس نظارت داشته باشند از درون تشکیلات خود نیز با ساختار نظارت سیستماتیک خود در جهت حفظ اعتبار و آبروی تشکیلاتی خود در میان هواداران و دیگر تشکل‌های سیاسی و در جهت ایجاد فضای شفاف سیاسی ایفای نقش کنند.

آیا ایجاد فضای گفت‌وگو و تعامل می‌تواند در حرکت به سوی وحدت و انسجام ملی تاثیرگذار باشد؟

نقد منصفانه رقیب یکی از دیگر مواردی است که در شفاف‌سازی تاثیرگذار است. باید توجه داشت یکی از عواملی که در اکثر کشورهای توسعه‌یافته در ایجاد فضای شفاف تاثیر داشته است، نقد و به طور دقیق‌تر گفت‌وگو و مناظره صحیح میان جریان‌های سیاسی است. با ایجاد فضای گفت‌وگو و مناظره میان جریان‌های سیاسی تاثیرگذار در کشور، بسیاری از ابهامات از بین‌می‌روند و بسیاری از سوالات موجود در جامعه پاسخ‌ داده می‌شوند. اما لازمه این موضوع به‌کارگیری نقد منصفانه و واقع‌گرایانه است که موجب بالا رفتن درک جامعه از اوضاع کشور می‌شود. سه موردی که به آن اشاره شد اگر در جامعه نهادینه شوند به طور قطع فضای جامعه خود به خود به سمت شفافیت حرکت خواهد کرد. اما در مقابل اگر به این سه رکن توجهی نشود و افراد خود را فراتر از قوانین کشور بدانند نمی‌توان امیدوار بود که کشور به سمت شفاف‌سازی حرکت کند. با اشاره به مطالبی که بیان شد باید امیدوار بود در شرایط فعلی کشور که آمریکا تمام تلاش خود را در جهت تضعیف ایران عزیز به کار برده، بتوانیم با ایجاد یک فضای سالم سیاسی و اقتصادی در کشور و همچنین ایجاد فضای گفت‌وگوی ملی میان همه جریان‌ها و شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی نسبت به ایجاد انسجام و وحدت ملی موفق باشیم.

ارزیابی شما از نقش مجلس به عنوان یکی از ارکان نظارتی کشور چیست؟

یکی از مشکلاتی که امروزه شاهد آن هستیم این مساله است که مجلس ما امروز قائل به شخص است. به این معنی که وقتی نمایندگان ملت به مجلس راه می‌یابند بیشتر درپی حل مشکلات منطقه‌ای خود هستند و کمتر به مسائل کلان کشور اهمیت می‌دهند. البته غیر از چند نماینده‌ای که تقریبا در تمام جلسات مجلس فعالانه حضور دارند و نسبت به امور کشور بی‌تفاوت نیستند. از میان نزدیک به 300 نفر نماینده حاضر در مجلس تنها یک اقلیت معدود هستند که فعالانه مسائل کشور را رصد و پیگیری می‌کنند و بخش اعظمی از نمایندگان تنها به مشکلات حوزه انتخاباتی خود پرداخته‌اند. البته این عده از نمایندگان نیز ملزم هستند که بر اساس شعارهایی که در زمان انتخابات در بخش‌های خود داده‌اند، نسبت به تحقق آن وعده‌ها اقدام کنند اما این مساله موجب شده بخش عمده‌ای از وقت مجلس صرف رسیدگی به پروژه‌های عمرانی مناطق شود و کمتر به مسائل ملی ورود داشته باشد. البته شفاف‌سازی تاثیر زیادی در ایجاد گسترش امید و اعتماد در جامعه دارد ولی در کنار آن تغییر رویکرد نسبت به برخی دلسوزان کشور که مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند می‌تواند در جهت ایجاد وحدت و انسجام ملی نقش بسزایی داشته باشد. باید فضایی ایجاد شود تا همه دلسوزان کشور در داخل و خارج بتوانند با تمام توان کشور را یاری دهند تا از این مرحله سخت به سلامت عبور کنیم و این امر میسر نمی‌شود مگر در چارچوب طرح گفت‌وگو و ایجاد فضای تعامل بین مسئولان، مردم و جریان‌های سیاسی فعال در کشور.