درآمد سلبریتی‌ها در اینستاگرام

تدبیر24»احسان شاه‌قاسمی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در ابتدای این جلسه با تأکید بر «اینستاگرام» بحث خود را به این پلتفرم مجازی اختصاص داد. اولین موضوعی که شاه‌قاسمی باتوجه به اهمیت مقوله، به آن پرداخت، اشاره به اقدام سال گذشته در فیلترینگ تلگرام بود. او در این زمینه گفت: اولین اشتباهی که سال گذشته مرتکب شدیم، فیلترینگ تلگرام و دومین اشتباه عدم فیلترینگ اینستاگرام بود. وی افزود: فیلترینگ به‌خودی خود اقدام خوبی نیست ولی وقتی تلگرام را فیلتر کردیم، اینستاگرام را در مقابل دوپینگ کردیم. شاه‌قاسمی ادامه داد: تلگرام یک رسانه جماعتی است؛ یعنی ساختار تلگرام با ساختار خانوادگی و محفلی ما سازگار است. گذشته از اینکه یک رسانه متن‌محور است و در آنجا هم عکس وجود دارد و هم فیلم، سلبریتی‌ها نیز در آن فعال بودند، اما در مقایسه با اینستاگرام متن‌محورتر است. ویژگی مهمی که «متن» دارد، این است که باید آن را کدگشایی کرد و به فهم آن متن دست یافت. اما «تصویر» به‌طور مستقیم مصرف می‌شود، کدگذاری نشده و درنتیجه بلافاصله مصرف می‌شود. حال نتیجه‌ای که از این فرآیند حاصل می‌شود این است که کسی که متن می‌خواند، دائم درحال فکرکردن و کسی که متن نمی‌خواند ذهنش دائم درحال استراحت است.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: مسئولین با این تصور که اینستاگرام سیاسی نیست و بیشتر سبک زندگی است و کفش و غذا و لباس تا محتوای سیاسی، و لذا از نظر سیاسی آسیب‎زا نیست، آن را فیلتر نکردند. درحالی‌که اتفاقاً اینستاگرام با ترویج فرهنگ مصرفی آسیب بیشتری به جامعه می‌زند.

دکتر شاه‌قاسمی در ادامه این نشست به این مطلب اشاره کرد که در گذشته نیز افراد مشهور وجود داشتند که اطلاعات آن‌ها به‌صورت سینه به سینه منتقل می‌شد و اینطور نبود که بخواهیم اخبار مربوط به آن‌ها را لحظه به لحظه رصد کنیم. اما چه شد که به «افراد» علاقمند شدیم؟ او پاسخ این سوال را در «اختراع موتور بخار» دانست و گفت: اختراع موتور بخار باعث سه تغییر در رسانه‌ها شد: امکان ایجاد کاغذ‌های نازک، ارزان، سبک و با کیفیت درمقایسه با کاغذهای ضخیم و پنبه‌ای، امکان انتقال روزنامه‌های سبک‌شده از طریق راه‌آهن و در نهایت اختراع تلگراف در دهه ۱۸۳۰ که اختراع آن از اینترنت هم مهم‌تر بود. او خاطرنشان کرد: اما تغییر مهم‌تر، تغییر در «سبک زندگی» بود که در پایان سده ۱۹، کم‌کم سرگرمی و صنعت آن در اشکال مختلف برای سرگرم کردن مردم ساخته شدند.

شاه‌قاسمی به برخی ویژگی‌های اینستاگرام اشاره کرد که «مصرفی‌« و «تصویری» بودن را از جمله آن‌ها دانست. وی هم‌چنین به موضوع سلبریتی‌ها پرداخت و گفت: سلبریتی‌ها دارای قدرت زیادی هستند و بخصوص با فضایی که اینستاگرام برای آن‌ها ایجاد کرده قدرت آن‌ها افزایش یافته است. افراد مشهور در پلتفرم‌های مختلف اعم از توییتر، فیسبوک و … هستند ولی مهم‌ترین جایی که حضور دارند، اینستاگرام است. او هم‌چنین به درآمدهای کلان این سلبریتی‌ها اشاره کرد و اظهار داشت: این سلبریتی‌ها در جهت تبلیغات برای افراد مختلف فعالیت می‌کنند که بین آن‌ها و این افراد، قراردادهایی منعقد می‌شود که به مبالغ هنگفت برای این سلبریتی‌ها منجر می‌شود. هزینه سلبریتی‌ها بسیار زیاد است و تیمی از افراد تحت عنوان «نامورسازها» آن‌ها را در جهت درآمدزایی حمایت و هدایت می‌کنند. شاه‌قاسمی در پایان تصریح کرد: یکی از مسائلی که سلبریتی‌ها برای ما درست کردند و اینستاگرام آن را تشدید کرده، رواج مصرف‌گرایی است که بسیار برای ما آسیب‌زا است. با رواج مصرف‌گرایی مقوله‌هایی از قبیل انسانیت، آبروداری، شرم، بخشش و … اهمیت خود را از دست خواهند داد. او اذعان داشت: سوخت موتور سلبریتی‌ها نوجوانان هستند که این امر، هم به خود نوجوانان و هم به دیگران آسیب می‌زند. مصرف‌گرایی در جامعه ما شدت گرفته و این مسأله بیشتر ناشی از آن است که مدیریت فرهنگی در جامعه ما نتوانسته آن جایگاه واقعی خود را پیدا کند.