از حق غنی‌سازی ایران دفاع می‌کنیم

تدبیر24: هیات پارلمانی اروپا پس از مدت‌ها بالاخره به شکل رسمی از ایران بازدید کرد. همین چند ماه پیش بود که «هانس اسبودا»، رییس فراکسیون سوسیال- دموکرات‌های پارلمان اروپا به ایران آمد و با مقام‌های ایرانی دیدار کرد. البته دیدار آن هیات غیررسمی بود و به این ترتیب این نخستین‌بار است که نمایندگانی از هیات پارلمانی اروپا در قالب دعوت رسمی از سوی «بهارستان» به ایران آمده‌اند. «ژوزف ویدنهولز» اتریشی از اعضای هیات پارلمانی اروپا در گفت‌وگو با «شرق» از محورهایی می‌گوید که در این سفر با مقام‌های ایرانی، مورد مذاکره قرار گرفته است. او امیدوار است با ذوب‌شدن یخ روابط ایران و غرب، فرصت بازنگری در رویکردهای پیشین به وجود آمده و روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دو طرف رو به افزایش بگذارد. او همچنین تاکید دارد که پارلمان اروپا در منطقه به همراهی ایران نیازمند است. عضو حزب سوسیال - دموکرات اتحادیه اروپا همچنین تاکید دارد که ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه از تکثرگرایی بهره‌مند بوده و پارلمان اروپا بنا دارد تا در مباحث تروریسم، قاچاق و حل مناقشه‌های منطقه از همراهی طرف ایرانی بهره‌مند شود. ماجرای ملاقات با «نسرین ستوده» و «جعفر پناهی» - وکیل و فیلمسازی که در حوادث پس از انتخابات سال 88 دوره محکومیتی را گذرانده‌اند- نیز به گفته او، غیررسمی بوده و بنا به گفته مقام‌های ایرانی در سفرهای پیش، منعی برای ملاقات با این افراد وجود نداشته است. او و هیات همراهش به ریاست خانم «کرونبرگ»، ارزیابی مثبتی از نخستین سفر هیات پارلمانی اروپا به ایران دارند و امیدوارند دو طرف، گام‌های مثبتی برای پیشرفت در روابط دوجانبه بردارند.

شش سالی می‌شود که هیاتی از پارلمان اروپا به ایران نیامده. حتی سفر هیات پیشین هم به شکل غیررسمی انجام شده بود. فکر می‌کنید با گذشت سال‌ها، حالا این سفر می‌تواند آغازی برای ازسرگیری روابط میان ایران و غرب باشد؟

در تمام سال‌های گذشته، نه‌تنها شش سال، که در سه دهه اخیر ارتباط ضعیفی میان ایران و غرب وجود داشته، گاهی مسایل به غرب بازمی‌گشته و گاهی به ایران. اما خیلی خوشحالیم که بعد از مدت‌ها نبود ارتباط و تبادل نظر، حالا ما به ایران آمده‌ایم. حضور هیات رسمی پارلمان اروپا در ایران می‌تواند نویدبخش سفرها و روابط بعدی باشد. برای شکل‌گیری همین سطح از روابط تلاش‌های زیادی صورت گرفته، سفر هیات پارلمانی اروپا یک سفر عادی به کشورهای مختلف است اما خب در ایران به دلیل روابط مساله‌دار این سال‌ها، این شکل از سفرها امکان‌پذیر نبوده. این سفر می‌تواند فرصتی برای هم‌صحبتی میان دو طرف و گوش‌سپردن به مسایل باشد. به هر حال چند دهه است که ما حرف‌های یکدیگر را به درستی نشنیده‌ایم. تصحیح دانسته‌های مبتنی بر خطا نیازمند زمان است. نگاه ما به ایران بر اساس اطلاعات ناکافی شکل گرفته و افزایش سطح روابط می‌تواند به تغییر کلیشه‌های موجود کمک کند. از اینها گذشته رویکرد خصمانه به ایران از سوی غرب نیازمند تصحیح است.

این روزها پیرامون نهاد ایرانی دعوت‌کننده از هیات شما، حاشیه‌هایی مطرح شده، شما به طور رسمی از سوی چه نهادی برای سفر به ایران دعوت شده‌اید؟

خب این دعوت از سوی پارلمان ایران صورت گرفته و سفرهای متداولی است که اغلب هیات‌های پارلمان اروپا به کشورهای مختلف دارند و چیز تازه‌ای نیست. اما خب در مورد ایران، بعد از سال‌ها اتفاق افتاده و اقدام موثری است.

و البته حاشیه‌های اصلی مربوط به دیدار هیات شما با نسرین ستوده و جعفر پناهی است. در حال حاضر برخی نمایندگان در مجلس معترضند و معتقدند این دیدارها قانونی نبوده است؟

منظورتان از قانونی‌بودن این دیدار‌ها چیست، ما می‌توانستیم با آنها دیدار کنیم و دیدار کردیم. ببینید نسرین ستوده و جعفر پناهی برنده جایزه «ساخاروف» اتحادیه اروپا بوده‌اند؛ همان جایزه‌ای که امسال به «ملاله» از پاکستان رسید. به همین خاطر وقتی ما در قالب اعضای پارلمان اروپا به ایران آمدیم، تمایل داشتیم با آنها دیدار کنیم.

خب ابهام درباره نوع دیدار بوده، آیا این دیدار به شکل غیررسمی انجام شده، یا در چارچوب دیدارهای رسمی بوده؟ نکته دیگر اینکه آیا شما قبل از سفر هم برای دیدار با این دو نفر برنامه‌ریزی و با مقامات مسوول ایرانی هماهنگ کرده بودید؟

به نظرم برنامه‌ریزی درباره قبل و بعد از سفر خیلی مهم نیست. نکته مهم این است که در دیدار هانس اسبودا، عضو هیات پارلمان اروپا به ایران با محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر، ایشان تاکید داشتند که خانم ستوده شهروند آزادی هستند و دیدار با ایشان منع قانونی ندارد، به این ترتیب هر کسی بخواهد می‌تواند با ایشان دیدار کند. دیدار ما با این دو نفر هم غیررسمی و در قالب دعوت آنها به یک میهمانی انجام شده و پیش از سفر نیز در برنامه رسمی هیات نبوده است. ما می‌توانستیم آنها را ملاقات کنیم و این کار را انجام دادیم.

وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، به تازگی تایید کرده که تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران، برای غربی‌ها ضرر اقتصادی به دنبال داشته است. رویکرد شما به این مساله چیست؟

بله، هر تحریمی تبعات اقتصادی دارد و ما منکر تاثیر تحریم‌های ایران بر اقتصاد کشورهای اروپایی نیستیم. اتفاقا در بخش‌هایی کشورهای اروپایی و به ویژه شرکت‌های تجاری اروپایی بیش از طرف ایرانی متضرر شده‌اند. می‌توان گفت که اروپا در این مدت فرصت‌های اقتصادی زیادی را از دست داده، به ویژه در بخش انرژی. فراموش نکنید تحریم همیشه در ابعاد اقتصادی برای دو طرف، زیان‌آور است.

بدون تردید هر تحریمی آثار اقتصادی دارد اما آنچه در این سفر دریافتیم، تاثیر تحریم‌ها بر ابعاد مختلف زندگی شهروندان عادی ایرانی است. زندگی روزمره مردم ایران از تحریم‌ها متضرر شده و هیات پارلمانی اروپا این واقعیت را از نزدیک مشاهده کرد. برای نمونه در بخش تحریم‌های دارویی، شاید تحریم‌ها شامل تحریم دارویی نشود اما دشواری در مبادلات مالی طرف غربی و ایران موجب خواهد شد که تحویل دارو به سادگی امکان‌پذیر نبوده و به طور طبیعی، آسیب‌هایی برای مردم عادی و به ویژه بیماران به وجود آید.

نگاه پارلمان اروپا به تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران پس از توافق «ژنو» چیست؟

ببینید ما - اروپا - همچنان در بسیاری زمینه‌ها با آمریکا مسایل حل‌نشده‌ای داریم که برای حل‌وفصل آن تمرکز کرده‌ایم. از جمله مساله «شنود»ها. به هر شکل در یک رابطه دوجانبه، پایبندنبودن به تفاهمنامه از سوی هر طرف که باشد، کار قابل درکی نیست. ما به هر شکل خواهان گام‌های برابر دو طرف برای رسیدن به پایان تحریم‌ها هستیم. البته در مورد مواضع اخیر کنگره آمریکا باید بگویم که اینها تحریم‌های تازه نیستند و نباید سوءبرداشت شود، اینها مراحل اجرایی‌شدن تحریم‌هایی است که در گذشته به تصویب رسیده بود. واقعیت تلخ تحریم این است که گاهی فرآیند برداشتن تحریم به همان دشواری وضع آن است و شاید کمی هم پیچیده‌تر. نکته مهم اینکه پارلمان اروپا خواهان رویکرد همراهانه با ایران است و تلاش دارد تا در تصمیم‌های پارلمان به این وجه توجه داشته باشد.

ببینید به شکل تاریخی، رویکرد اروپایی به مسایل با رویکرد آمریکایی متفاوت است. ما باید تفاوت‌های آمریکا و اروپا را در حل مسایل در نظر بگیریم. اما پارلمان اروپا تاکید دارد که حق غنی‌سازی بر اساس معاهده «ان‌پی‌تی» به رسمیت شناخته شده و ما از این حق دفاع خواهیم کرد.

ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه از «پلورالیسم» و تکثرگرایی برخوردار است. شهروندان ایرانی، انسان‌های تحصیلکرده‌ای هستند که شاخص تحصیلات و آگاهی، فرصت‌های بالقوه فراوانی را برای این کشور به وجود می‌آورد. در یک کلام باید بگویم که ایران، زمین حاصلخیزی دارد و باید به امکان‌های ویژه آن اشراف داشت. اما در مورد حل‌وفصل مسایل منطقه‌ای، پارلمان اروپا به ایران به‌عنوان بازوی مشورتی نگاه می‌کند. ما نیازمند به دریافت صحیحی از وضعیت تروریستی در منطقه هستیم و در این مسیر می‌خواهیم از کمک طرف ایرانی بهره‌مند شویم. همچنین در حل قاچاق موادمخدر می‌توانیم از مشورت ایرانیان برخوردار باشیم. به این ترتیب ایران در صورت گام‌برداشتن در مسیر تعامل، می‌تواند در یافتن راه‌حل‌های منطقه‌ای نقش اساسی ایفا کند. ایران در حل مسایل منطقه‌ای می‌تواند همراه قابل اعتمادی برای پارلمان اروپا باشد.

ایران در حل مناقشه سوریه، نفش تعیین‌کننده‌ای دارد و ما نیز به این نقش آگاه هستیم. خوشبختانه با طرف ایرانی گفت‌وگوهای طلایی و جالبی درباره سوریه داشتیم. ایران نیز در مورد سوریه خواهان برگزاری انتخابات آزاد و انتقال قدرت بر همین اساس بدون پیش‌شرط است. ایران نیز تاکید دارد که نگاه و انتخاب مردم سوریه در انتخابات آینده این کشور تعیین‌کننده است. این نگاه طرف ایرانی برای ما قابل احترام است و به همین دلیل تاکید داریم که ایران باید در حل مناقشه در سوریه ایفای نقش کند.

در گفت‌وگوی پیشین ما با «هانس اسبودا» از راه‌اندازی دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران خبرهایی مطرح بود. آیا در این دیدار به این موضوع هم پرداخته‌اید. نظر طرف ایرانی درباره راه‌اندازی این دفتر نمایندگی چه بوده؟

ببینید این پیشنهاد همان‌طور که گفتید از سوی اتحادیه اروپا مطرح است و همان‌طور که مجلس شما نمی‌تواند در کشور دیگری دفتر نمایندگی بزند، پارلمان اروپا نیز چنین اختیاری ندارد. اما پارلمان اروپا در این مسیر تلاش خواهد کرد تا زمینه‌های همکاری و تسهیل در بازگشایی این دفتر را حمایت کند و توصیه‌های لازم نیز به مسوولان امر انجام شود. این طرح پیشنهادی باید به شکل رسمی از سوی خانم اشتون به طرف ایرانی تقدیم شود اما هنوز پیشنهاد رسمی از سوی اتحادیه اروپا به ایران فرستاده نشده. سازوکار رسمی ایجاد این دفتر نمایندگی مراحل خاص خود را دارد. البته این دفتر نمایندگی به یک معنا در قالب سفارت اتحادیه اروپا در کشورهای مختلف راه‌اندازی می‌شود.

طرف ایرانی می‌گوید، زمانی که پیشنهاد رسمی اتحادیه اروپا به دست‌شان برسد، این موضوع را مورد ارزیابی قرار خواهد داد اما ارزیابی من تا به اینجای کار این است که تا به حال نگاه منفی از سوی طرف ایرانی به این مساله وجود نداشته است.

ما همواره خواهان خلع سلاح هسته‌ای در منطقه خاورمیانه هستیم. اگر خواسته پارلمان و اتحادیه اروپا مبنی بر خلع سلاح هسته‌ای در خاورمیانه محقق شود، آن وقت می‌توانیم وارد گام بعدی شده و این مساله را روی میز بگذاریم.

خب من بر اساس روابط دوستی با ایرانی‌ها، تا حدودی تصویر روشنی از شرایط ایران داشتم. من اهل اتریش هستم و باید بگویم که در مدت سکونت در ایران، احساس می‌کردم که در خانه‌ام هستم. اینجا مانند اتریش منطقه‌ای کوهستانی است که همه‌جا منظره کوه‌ها دیده می‌شود. باید برای «اسکی»، سفر دیگری به ایران داشته باشم و آشنایی بیشتر با مردم و فرهنگ ایرانیان.

و بیشترین چیزی که از ایرانیان در ذهن‌تان ثبت شده بود؟

جشن نوروز 

رسانه‌های غربی اغلب تبلیغات کلیشه‌ای درباره ایران منتشر و بازتولید می‌کنند که منطبق با واقعیت نیست، آیا با توجه به تجربه شخصی خودتان از این سفر، فکر می‌کنید پارلمان اروپا برای تصحیح کلیشه‌های شکل‌گرفته باید تدابیری بیندیشد؟

همین سفر آغازی برای کلیشه‌زدایی بوده، دو طرف باید همدیگر را بشنوند و برای درک مشترک دوجانبه گام بردارند. افزایش سطح تعاملات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و تبادل دانشجو از جمله برنامه‌هایی است که می‌تواند به این کلیشه‌ها پایان دهد. مردم غرب باید برای شناخت بیشتر ایرانیان تلاش کنند و افزایش سفرهای دوجانبه می‌تواند این فرصت را به وجود آورد. انتقال و مبادله تکنولوژی، دانش و فناوری می‌تواند سرآغازی برای گفت‌وگوهای مشترک باشد.
به هر حال نبود هرگونه ارتباط سیاسی و دیپلماتیک در همه این سال‌ها برداشت‌های نادرستی از سوی دو طرف ایجاد کرده و باید تلاش کنیم تا فهم مشترکی بین طرف ایرانی و غرب به وجود بیاید. نگاه مردم اروپا به ایرانیان شاید خصمانه نباشد، اما چندان دوستانه هم نیست.

شرق، آمنه شیرافکن- نسرین رضایی