ادب از که آموختي...

تدبیر24: ماجراي توهين برخي ايرانيان به صفحات شخصي ليونل مسي مهاجم تيم ملي فوتبال آرژانتين و فرناندا ليما مجري مراسم قرعه کشي جام جهاني هنوز کهنه نشده و به همين دليل علي دايي سرمربي تيم فوتبال پرسپوليس به تازگي در واکنش به اين موضوع گفته اگر سال‌ها قبل جلوي رفتارهاي توهين آميز عليه ديگران را مي‌گرفتند امکان نداشت نوبت مسي شود. موضوع توهينهايي که در اين زمينه رخ داد و حواشي آن که طبيعتا توسط رسانه‌هاي خارجي هم مورد توجه قرار گرفت موضوعي نيست که بتوانيم با بي‌تفاوتي از کنار آن عبور کنيم. اين امر يک چيز را اثبات مي‌کند و آن اينکه در فرهنگ، نمره مردودي گرفته‌ايم؛ آن هم ۳۵ سال پس از پيروزي انقلابي بزرگ و فرهنگي که افتخارش اين بود که با اسلحه پيروز نشد. به راستي چه کرده‌ايم که به اينجا رسيده‌ايم؟ ماجرا عميق تر از آن است که در چند سطر بتوان به آن پرداخت اما اصل موضوع اين است که طي سال‌هاي اخير، فرهنگ سازي را فراموش کرده‌ايم و مسير حرکتمان در اين حوزه رو به عقب بوده است. نه در آموزش و پرورش، نه در دانشگاهها و نه در رسانه‌هاي فراگيري همچون صداوسيما - که قرار بود خودش دانشگاه باشد - به مساله فرهنگ توجهي نشده و تنها به حاشيه‌ها پرداخته‌ايم. اين مراکز، هر جا لازم بوده اخلاق را ناديده گرفته‌اند تا به اهداف خود دست يابند و هر جا به سودشان نبوده شعار اخلاق گرايي سر داده‌اند. آخرين نمونه‌اش هم پنجشنبه در صداوسيما رخ داد که به بهانه ضربه زدن به يک شبکه تلويزيوني فارسي زبان خارج از کشور که خيلي‌ها نه به آن شبکه و نه به اظهارات مجريانش دسترسي دارند، زشت ترين جملات – تاکيد مي‌کنم زشت ترين جملات - را از زبان مجري سابق اين شبکه به گوش مخاطبان ميليوني اين برنامه رساندند و اصلا به اين موضوع توجه نکردند که پدر و مادرها در مقابل فرزندانشان، در مورد اين جملات که از زبان گوينده رسانه ملي در يکي از پربيننده‌ترين ساعات پخش برنامه‌هاي تلويزيوني مطرح شده چه توضيحي مي‌توانند داشته باشند؟ تاسف‌بارتر آنکه گزارشگر مربوطه براي پخش اين جملات به شبکه اجتماعي فيسبوک استناد مي‌کند که صداوسيما بارها عليه آن موضع گيري کرده اما اين بار چون هدف، وسيله را توجيه مي‌کند نه تنها به فيسبوک استناد مي‌کند، بلکه صفحه اين شبکه مجازي را هم به مخاطبان صدا و سيما نشان مي‌دهد. وقتي در فراگيرترين رسانه کشورمان، به راحتي اخلاق را زير پا مي‌گذاريم و براي نيل به هدفمان که تخريب فلان شبکه ماهواره‌اي است، هر آنچه خواستيم انجام مي‌دهيم و به مسووليتمان در مقابل مخاطبان خود واقف نيستيم، از ديگران چه انتظاري مي‌توانيم داشته باشيم؟ ماجرا به همين جا ختم نمي‌شود که اگر ختم مي‌شد کمتر ملال انگيز بود. طي هشت سال گذشته زشت ترين و سخيف ترين جملات از زبان برخي مسوولان به گوش رسيد که سابقه نداشت. در مقابل آنها چه کرديم؟ طبيعي است که وقتي رييس جمهور کشوري از پيچاندن گوش وزيري صحبت کند و ضرب المثل سخيف «آن ممه را لولو برد» را در يک سخنراني رسمي به کار ببرد يا بگويد «آب را آن جايي بريزيد که مي‌سوزد» يا خطاب به غربيها بگويد «آنقدر قطعنامه صادر کنيد که قطعنامه دانتان پاره شود» و الي آخر، ديگر نمي‌توان از مردم عادي که منصبي اين چنين ندارند توقع بيشتري داشت. روزي که عکس همسر يکي از کانديداهاي اصلاح‌طلب در مناظره زنده تلويزيوني و پيش چشم ميليون‌ها بيننده در دست کانديداي ديگر قرار گرفت و شعار «بگم بگم» مطرح شد، چه کسي در مقابل اين حرکت ايستاد تا ناموس را در سياست وسط نکشند؟ آقايان اصولگرا که چند سال بعد منتقد آن رفتارها و آن حرف‌ها شدند، آن روزها سکوت کردند، چون دوره، به قول خودشان «دوره فتنه» بود و آنها مي‌خواستند جزو سران و حاميان و ساکتين فتنه نباشند و چون ورق برگشت يادشان افتاد که بايد عليه آن رفتارها که بعدها دامان خودشان را هم گرفت موضع گيري مي‌کردند. روز سياه مجلس را هنوز کسي فراموش نکرده که فيلم مخفيانه اي از فردي گرفتند در حاليکه خودش خبر نداشت و آن را به صورت علني پخش کردند تا آبروي مومني ديگر را بريزند؛ آبرويي که از حرمت خانه خدا بيشتر است. اينکه امروز در يکي از کهن‌ترين و متمدن ترين کشورهاي دنيا، زشت ترين حرکتها و رفتارها از برخي سر مي‌زند که جز سرافکندگي حاصلي ندارد و بازتاب جهاني پيدا مي‌کند، نتيجه همان کارها و رفتارها و گفتارها است و اينجا خيلي‌ها مسوولند. همانهايي که اين حرکت‌ها و رفتارها و گفتارها را باب کردند يا همانهايي که تلاش کردند حس اعتماد به نفس و عزت و افتخار در مقابل ديگران را از مردم ما سلب کنند. آنهايي که براي ليونل مسي و فرناندا ليما کامنتهاي غيراخلاقي گذاشتند، متهمان رديف آخر هستند؛ بايد آنهايي را مسئول دانست که حرمت شکني را باب کردند. آنگونه که در جلد ۶۴ کتاب بحار الانوار آمده، روزي پيامبر گرامي اسلام به کعبه نگاه کردند و فرمودند: «اي کعبه! خوشا به حال تو، خداوند چقدر تو را بزرگ و حرمتت را گرامي داشته است! به خدا قسم حرمت مومن از تو بيشتر است، زيرا خداوند تنها يک چيز را از تو حرام کرده، ولي از مومن سه چيز را حرام کرده است: مال، جان و آبرو تا کسي به او گمان بد نبرد.» و واي به حال ما که اين سفارش پيامبرمان را هم فراموش کرده‌ايم.

حميدرضا شکوهي