رابطه بین مخالفان منافع ملی و کاسبان تحریم

تدبیر24»عادی شدن انتشار اخبار مربوط به فسادهای اقتصادی و اختلاس‌ها برای جامعه به این معنی نیست که قباحت کار از بین رفته باشد. مردم قطعا اینگونه مسائل را رصد می‌کنند و اگر به شکل مناسب برخورد نشود، اعتماد آنها روزبه‌روز کاهش پیدا می‌کند. افت اعتماد و سرمایه‌های اجتماعی پیامد اخباری از این دست است و اینکه زیاد به این مسائل توجه نمی‌شود، نشان می‌دهد که اعتماد اجتماعی به اندازه کافی افت کرده و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی تحلیل رفته که دیگر واکنش زیادی به اینگونه اخبار نشان داده نشود. در واقع عادی شدن اینگونه اخبار می‌تواند به مثابه زنگ خطری باشد هرچند به این معنی نیست که قباحت کار برای مردم کمرنگ شده باشد. از آنجا که قبلا تا حدود زیادی سرمایه‌های اجتماعی تحلیل رفته، مردم به اینگونه اخبار عادت کرده‌اند که خوشایند نیست. البته از یک طرف اینکه برخورد می‌شود و همین مسائل خبری می‌شود هم امیدآفرین است. یعنی باید از این امر ترسید که مسائلی از این دست اتفاق بیفتد و از ترس اینکه سرمایه اجتماعی تحلیل رود و اعتماد مردم کاهش یابد، مسائل خبری نشود. از یک لحاظ خبری شدن این مسائل، این امید را ایجاد می‌کند که این مسائل پیگیری و رصد می‌شود و نهادهای قانونی دنبال برخورد هستند که امیدآفرین است. درواقع از یک طرف انتشار اخباری از این دست باعث یأس می‌شود اما از طرف دیگر اینکه نهادهای قانونی وارد عمل می‌شوند و موضوع را رسیدگی می‌کنند و اینگونه مسائل به این شکل هم خبری می‌شوند، باید امیدآفرین باشد که سیستم حساسیت‌های لازم را دارد و دنبال برخورد است. درحقیقت باید به شکل موثرتری برخورد شود. ما چندین مورد از این موارد را دیده‌ایم و باید درس می‌گرفتیم و روزنه‌های فساد را می‌بستیم. متاسفانه اقتصاد رانتی خودش فسادزاست و از طرف دیگر وقتی تحریم هم در کنار اقتصاد رانتی قرار می‌گیرد، فساد را بیشتر می‌کند. عمدتا مفاسد اقتصادی کلانی که در سال‌های اخیر دیده ایم، نتیجه تحریم‌هایی بوده که از خارج بر کشور تحمیل شده و عده‌ای هم به تعبیر آقای رئیس‌جمهور تحت عنوان کاسب تحریم وارد عمل شده و اقداماتی انجام داده‌اند که باعث به یغما رفتن منافع ملت و سرمایه‌های ملی شده و نمونه‌های فراوانی از این دست می‌توان مثال زد. باید آن روزنه‌های فساد را از بین برد و برخورد کرد. وقتی که رئیس‌جمهور یک مملکت از کاسبان تحریم نام می‌برد قطعا اطلاعاتی دارد و اتفاقاتی افتاده که صحبت از یک قشر یا طیف خاصی تحت عنوان کاسب تحریم است. یک عده شغل شان کاسبی از ناحیه تحریم‌ها شده و واقعیت این است که راه کسب درآمدشان فساد است و دستشان در جیب مردم است. ساده‌ترین تعریفی که از فساد می‌توان کرد این است که یک عده از محل منابعی که متعلق به مردم است برای خودشان ثروت اندوزی کنند و آنچه اتفاق افتاده مصداق بارز فساد است. نمونه‌هایی از این دست مثل بابک زنجانی‌ها بوده و متاسفانه افرادی در قدرت زمینه را برای اینها فراهم کرده‌اند. آنچه مهم است مشخص شدن نقش افرادی است که در قدرت هستند، که باید نقش تک تک افرادی که در دولت گذشته در قدرت بوده و زمینه بروز این فساد را فراهم کرده اند، مشخص و برخورد مناسب صورت بگیرد. با کسانی که با سوءمدیریت و عدم نظارتشان باعث به یغمارفتن بیت‌المال و اموال عمومی شده‌اند حتما باید برخورد شود. بی‌توجهی به برخورد با آنها، کم‌توجهی به غارت منابع ملت است. با برخورد مناسب، افکار عمومی که جریحه‌دار شده تا حدودی تسکین می‌یابد. در مورد اتفاقی که اخیرا افتاده نکته جالب این است که این اختلاس توسط کسی صورت گرفته که همسرش در خارج، مدام دشمنان ملت ایران را به اینکه تحریم‌های بیشتری علیه ایران وضع شود، تحریک می‌کند. مشخص است که بین مخالفان منافع ملی و مصالح کشور و کاسبی تحریم هم رابطه‌ای وجود دارد. به نظر می‌رسد هویت و ماهیت کاسبان تحریم بهتر مشخص می‌شود. رابطه کاسبان تحریمی که در داخل کشور هستند با کاسبان خارج نشین و رابطه آنها با مخالفان داخلی باید این آگاهی را به مسئولان و مردم بدهد که عده‌ای که در پوشش دفاع از ارزش‌های نظام در داخل کشور کاسبی کرده‌اند با چه کسانی ارتباط و تا چقدر در دفاع از ارزش‌های نظام صداقت داشته‌اند. عدم صداقتشان کاملا مشخص شده و آنها که تحت عنوان دلسوزی برای منافع ملی از ناحیه تحریم‌ها کاسبی کرده و منافع ملت را به بازی گرفته‌اند، در هر رده و مقامی که هستند باید شناسایی شوند و با آنها برخورد شود. قطعا نباید این اخبار را یکسره منفی بینگاریم. درست است که به اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی آسیب می‌زند اما رسانه‌ای شدن اینها به شرطی که برخورد مناسب صورت بگیرد، باعث بازگشت اعتماد مردم هم خواهد شد و سرمایه‌های اجتماعی از دست رفته را دوباره احیا خواهد کرد. امیدوارم که برخوردها مناسب باشد و از کنار این مسائل به راحتی عبور نشود.

داریوش قنبری، استاد دانشگاه