اجماع داخلی رمز موفقیت سیاست خارجی

تدبیر24»اینکه دیده می‌شود درباره چگونگی مواجهه و گفت‌وگو با آمریکا بحث و اختلاف‌نظر وجود دارد به این دلیل است که در مذاکره با ایالات متحده خلأ بزرگی به‌نام اعتماد مشهود است و نمی‌توان روی این کشور به‌عنوان کشوری قابل‌اعتماد برای مذاکره حساب کرد. در برجام که با زحمت بسیار تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به‌دست آمد، شاهد بودیم چون این توافق بین‌المللی به تصویب کنگره آمریکا نرسید، رئیس‌جمهور بعدی به‌راحتی و به‌صورت یک‌جانبه و غیرقانونی از آن خارج شد و کشور ما را دچار مشکلات فراوانی کرد. مذاکرات ایالات متحده با کشورهای دیگر از جمله کره‌شمالی نیز نشانگر این است که هدف رئیس‌جمهور آمریکا از مذاکره نه حصول توافق و برقراری صلح در جهان بلکه عکس‌گرفتن دونالد ترامپ با مقامات کشورهاست و پس از اینکه هدفش محقق شد، دیگر برایش حصول توافق اهمیت ندارد. کسانی که روی مذاکره تأکید دارند، باید توجه کنند چه تضمین‌های اجرایی برای اجرای توافق احتمالی حاصل از مذاکره وجود خواهد داشت. هدف رئیس‌جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه، توسعه اقتصادی و برقراری نظم و آرامش نیست. او می‌خواهد با نشان‌دادن ایران به‌عنوان آشوبگر منطقه‌ای، سود مالی آمریکا را با فروش تسلیحات به دیگر کشورها حفظ کند و ایران را از ظرفیت‌های منطقه‌ای خود دور نگه دارد. دونالد ترامپ و جان بولتون، رئیس‌جمهور و مشاور امنیت ملی آمریکا به‌دنبال ایجاد نوعی بهم‌ریختگی در منطقه و خاورمیانه هستند. در نتیجه جمهوری اسلامی باید به توان داخلی، توانمند‌سازی بخش خصوصی، کاهش تصدی‌گری دولت و کاهش وابستگی کشور به پول نفت اتکا کند تا از آسیب تحریم‌ها بکاهد. خام‌فروشی نفت تأثیری در توسعه کشور ندارد و باید به‌دنبال فاصله‌گرفتن از آن باشیم. در ابتدای دوران استقلال‌خواهی آمریکا، انگلستان اقدام به تحریم این کشور کرد که در نهایت منجر به شکوفایی اقتصاد ملی و رشد صنایع داخلی ایالات متحده شد و این الگو می‌تواند دوباره تکرار شود. در شرایط فعلی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کار سختی پیش روی خود دارد. از طرفی موضوع برجام و منافع حفظ آن برای ایران و از سوی دیگر بحث تحریم‌ها و فشار اقتصادی و سیاسی وحشتناکی که بر کشورمان تحمیل می‌شود، شرایط را برای دستگاه سیاست خارجه سخت کرده و با توجه به این موضوع می‌توان گفت تنها راه خروج از بحران، اجماع ملی بر سر یک راهکار اساسی و حمایت همگانی از این راهکار است. باید توجه کرد که شرایط خطیر کشور ایجاب می‌کند از چالش‌آفرینی‌های بیشتر در جهان پرهیز شود و روابط مثبت جمهوری اسلامی با دیگر کشورها از جمله اروپایی‌ها، روسیه و چین حفظ شود. در همین راستا طرح پیشنهاد خروج از برنامه جامع اقدام مشترک و نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد به هیچ‌وجه به صلاح کشور نیست و نباید منافعی که برجام برایمان دارد نادیده گرفت. اگر اجماع داخلی شکل گیرد، وزارت خارجه می‌تواند تمام تمرکز خود را روی جلوگیری از شکل‌گیری اجماع خارجی بگذارد. سفر اخیر وزیر خارجه به نیویورک نیز در همین راستا اقدامی مثبت بود و توانست مواضع صلح‌طلبانه ایران را برای دنیا روشن کند.

صباح زنگنه، تحلیلگر مسائل بین‌الملل