وقتی خطوط تیره در ناخن ظاهر می‌شوند

 ملانونیچیا نوعی بیماری ناخن است که در آن ملانین در صفحه ناخن وجود دارد. این می تواند به صورت یک خط تیره ظاهر شده یا کل ناخن را در بر بگیرد. دلایل مختلفی برای بروز این شرایط وجود دارند، از این رو، تشخیص دقیق اهمیت دارد.

تعریف

ملانونیچیا به تغییر رنگ صفحه ناخن در انگشت دست یا پا گفته می شود. این تغییر رنگ به طور معمول قهوه ای یا سیاه است و می تواند در یک یا تعداد بیشتری از ناخن ها رخ دهد.

صفحه ناخن به طور معمول به دلیل کمبود ملانین نیمه شفاف است. اما تحت برخی شرایط، ملانین می تواند موجب تغییر رنگ ناخن شده و به ملانونیچیا منجر شود.

انواع

سه نوع اصلی از ملانونیچیا وجود دارند:

ملانونیچیا طولی: همچنین به نام ملانونیچیا استریاتا نیز شناخته می شود و شایع‌ترین شکل ملانونیچیا است. این شرایط خود را به صورت خطی در امتداد طول صفحه ناخن نشان می دهد.

ملانونیچیا منتشر یا کلی: در این نوع، تغییر رنگ در کل صفحه ناخن رخ می دهد.

ملانونیچیا عرضی: این نوع به صورت خطی رنگی در عرض صفحه ناخن ظاهر می شود.

دلایل

ملانوسیت ها سلول هایی هستند که ملانین تولید می کنند. اگر تعداد ملانوسیت ها افزایش یابد یا ملانین بیشتر از حد معمول تولید کنند، این شرایط می تواند به ملانونیچیا منجر شود.

از دو روش ممکن است این اتفاق رخ دهد:

فعال سازی ملانوسیتی

در فعال سازی ملانوسیتی، تغییری در تعداد ملانوسیت ها رخ نمی دهد، اما این سلول ها تولید و توزیع ملانین در ناخن را افزایش می دهند.

هایپرپلازی ملانوسیتی

هایپرپلازی ملانوسیتی به افزایش تعداد ملانوسیت ها در ناخن اشاره دارد. در برخی موارد، این می تواند بی ضرر، یا خوش‌خیم باشد، اما در موارد دیگر می تواند بدخیم باشد.

دلایل احتمالی زیادی برای ملانونیچیا به واسطه فعال سازی ملانوسیتی وجود دارند و همچنین عواملی که می توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند. از جمله دلایل و عوامل خطر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اختلافات نژادی: ملانونیچیا در افرادی با پوست تیره شایع‌تر است.

بارداری: ملانونیچیا طولی ممکن است طی بارداری رخ دهد.

عفونت قارچی: برخی از قارچ ها می توانند ملانین تولید کنند که در صفحه ناخن پخش می شود. این شرایط بیشتر در مردان رخ می دهد و ناخن شست پا را درگیر می کند.

عفونت باکتریایی: افرادی با سیستم ایمنی ضعیف می توانند در معرض خطر بیشتر عفونت با باکتری هایی باشند که می تواند موجب ملانونیچیا شود. از جمله این باکتری ها می توان به سودوموناس آئروژینوزا اشاره کرد.

عفونت ویروسی: افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی ممکن است با ایجاد خط های طولی و عرضی در ناخن های خود مواجه شوند.

بیماری های پوستی: بیماری های التهابی پوست مانند سوریازیس، لیکن پلان، و آمیلوئیدوز می توانند به فعال سازی ملانوسیتی و ملانونیچیا منجر شوند.

تروما: جویدن، کشیدن، و سایش ناخن می تواند به بروز ملانونیچیا طولی یا منتشر منجر شود.

تومورها: تومورهای خوش‌خیم و بدخیم مانند بیماری بوون یا سرطان سلول سنگفرشی، می توانند به فعال سازی ملانوسیتی منجر شوند.

بیماری های سیستمیک: افراد مبتلا به بیماری هایی مانند بیماری آدیسون و سندرم کوشینگ ممکن است در چندین ناخن دست و پای خود با ملانونیچیا مواجه شوند. این به طور معمول به شکل ملانونیچیا منتشر یا به صورت چندین خط ظاهر می شود.

داروها: داروها به طور معمول موجب ملانونیچیا عرضی در چندین ناخن می شوند.

مرتبط با درمان پزشکی: افرادی که شیمی درمانی یا پرتو اکس را تجربه می کنند ممکن است با ملانونیچیا مواجه شوند. مدت قرار گرفتن در معرض عامل ممکن است در این که فرد به ملانونیچیا مبتلا شود یا خیر تاثیر بگذارد.

دلایل احتمالی ملانونیچیا به واسطه هایپرپلازی ملانوسیتی شامل موارد زیر می شوند:

خال های ماتریس ناخن: این شرایط خوش‌خیم به شکل خطی طولی به رنگ قهوه ای تا سیاه که 3 تا 5 میلیمتر پهنا دارد، ظاهر می شود. این شایع‌ترین دلیل ملانونیچیا در کودکان است.

لنتیگو: این شرایط خوش‌خیم بدون وجود لانه های ملانوسیت رخ می دهد و به صورت خط هایی با پهنای 3 تا 5 میلیمتر ظاهر می شود. لنتیگو بیشتر در بزرگسالان شایع است تا کودکان.

ملانومای واحد ناخن: این شرایطی نادر اما بدخیم است و در کشورهای آسیایی شامل ژاپن، چین، و کره بیشترین شیوع را دارد. ملانومای واحد ناخن انگشت شست دست و پا و انگشت میانی را تحت تاثیر قرار می دهد.

عوامل خطر

ملانونیچیا می تواند هر فردی در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما این شرایط بین افراد رنگین پوست بیشتر دیده می شود. 

محیط هایی که افراد را در معرض باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها قرار می دهند نیز خطر ملانونیچیا را افزایش می دهند. به عنوان مثال، افرادی که به واسطه کار خود در تماس طولانی مدت یا مکرر با آب یا مواد مرطوب هستند، احتمال بیشتری دارد به ملانونیچیا باکتریایی مبتلا شوند.

افرادی که در فعالیت هایی شرکت می کنند که موجب سایش یا تروما به صفحه ناخن می شود ممکن است به ملانونیچیا مبتلا شوند. مطالعه ای در سال 2016 با حضور 275 شهروند کره ای مبتلا به ملانونیچیا نشان داد که تروما یکی از سه دلیل شایع بروز این شرایط بوده است.

درمان

گزینه های درمان برای ملانونیچیا به دلیل اصلی بروز این شرایط بستگی خواهد داشت. اگر دلیل آن خوش‌خیم باشد، فرد ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد.

برخی موارد ملانونیچیا ممکن است پس از رسیدگی به دلیل محو شوند. به عنوان مثال، اگر مصرف دارو دلیل بروز این شرایط است، ملانونیچیا باید طی شش تا هشت هفته پس از توقف درمان محو شود.

در مواردی که دلیل بدخیم است، پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد دهد. جراح ممکن است کل واحد ناخن را برداشته یا انتهای انگشت را قطع کند.

تشخیص

پزشک به طور معمول دلیل ملانونیچیا را با دریافت سابقه پزشکی و معاینه ناخن ها تشخیص می دهد. پزشک تعداد ناخن های تحت تاثیر قرار گرفته و الگو و رنگ ملانونیچیا را بررسی خواهد کرد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است به آزمایش های بیشتر برای کمک به تشخیص دقیق نیاز داشته باشد. وی ممکن است ناخن را زیر میکروسکوپی ویژه به نام درماتوسکوپ بررسی کند. این فرایند به نام آنیکوسکوپی (Onychoscopy) شناخته می شود. آنیکوسکوپی می تواند به تمایز ملانونیچیا از شرایط دیگر کمک کند.

معاینه دقیق می تواند به پزشک در تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن شرایط نیز کمک کند. در صورت ابتلا به ملانومای واحد ناخن، خط رنگی روی ناخن ممکن است تغییرات زیر را تجربه کند:

- با گذشت زمان پهن‌تر شود

- از نظر رنگ نامنظم‌تر شود

- گسترش یافته و پوست اطراف ناخن را تحت تاثیر قرار دهد

- خونریزی کند

- موجب تغییر شکل صفحه ناخن و تغییر اندازه آن شود

برای تایید شرایط، پزشک ممکن است بافت‌برداری (بیوپسی) را تجویز کند. این شامل برداشتن بخشی از ناخن و بررسی دقیق‌تر سلول های خط رنگی می شود.

عوارض

عوارض ملانونیچیا به دلیل زمینه این شرایط بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر ملانونیچیا بدخیم باشد می تواند گسترش یافته و با تحت تاثیر قرار دادن دیگر بخش های بدن به مشکلات سلامت جدی منجر شود.

برخی موارد ملانونیچیا می توانند به تغییر شکل کامل ناخن منجر شوند که شرایطی نگران کننده و آزاردهنده را برای فرد ایجاد می کند.