محمدفاضل لنکرانی؛ مجتهد انقلابی و حوزوی نابغه که حکم ارتداد نویسنده آذربایجانی را صادر کرد

«من ۵۰ سال است اسلام می‌خوانم، خلاصه‌اش را بگویم واجباتت را انجام بده به جای مستحبات تا می‌توانی به کار مردم برس و کار مردم را راه بیانداز اگر قیامت کسی از تو سؤال کرد بگو فاضل گفته بود، هیچ چیز بالاتر از خدمت به مردم نیست». این نقل قول از محمد فاضل موحدی لنکرانی معروف به فاضل لنکرانی شاید معروف‌ترین گفته او بعد از نیم قرن مطالعات و تحصیل و تدریس حوزوی است.

مرجع تقلید شیعه و مدرس حوزه علمیه قم و از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو اولین دوره مجلس خبرگان رهبری در تاریخ جمهوری اسلامی که بعد از درگذشت آیت الله گلپایگانی و آیت الله اراکی یکی از هفت مرجعی بود که از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد.

لنکرانی همچنین از اندیشه‌های تقریبی حمایت می‌کرد و شرکت در نماز جماعت اهل سنت را جایز می‌دانست. مدفن او در حرم حضرت معصومه (س) است.

فاضل لنکرانی؛ روحانی زاده‌ای که در ۳۰ سالگی مجتهد شد

محمد فاضل لنکرانی در سال ۱۳۱۰ش در قم به دنیا آمد. پدرش فاضل قفقازی از علمای حوزه و از اعضای شورای استفتاء آیت الله بروجردی و مادرش از فرزندان سادات معروف مبرقع قم بود. در ۱۳ سالگی وارد حوزه علمیه قم شد پس از دروس ادبیات و مقدمات، قسمتی از کتاب رسائل و مکاسب را نزد پدرش خواند و بخشی را نزد محمدباقر سلطانی طباطبایی و همچنین عبدالجواد جبل عاملی و مرتضی حائری یزدی آموخت.

در ۱۹ سالگی وارد درس خارج شد. در حدود ۱۱ سال در درس خارج فقه سید حسین بروجردی شرکت کرد و تقریرات درس او را به زبان عربی نوشت. همچنین در درس خارج اصول امام خمینی شرکت کرد و درس اصول او را نوشت. نزد سید محمدحسین طباطبائی، منظومه سبزواری و اسفار ملاصدرا را فرا گرفت.

دروس خود را با سید مصطفی خمینی مباحثه می‌کرد و از همان دوران جوانی در حوزه علمیه تدریس می‌نمود.

محمد فاضل در ۳۰ سالگی به درجه اجتهاد رسید. وی در سال ۱۳۷۳ پس از درگذشت محمدعلی اراکی، از سوی جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اکثریت آراء، از مراجع تقلید شیعه شناخته و معرفی شد.

او در طول تحصیل خود از اساتیدی همچون امام خمینی، سید حسین بروجردی، حسینعلی منتظری، مرتضی حائری، علامه طباطبائی بهره برد و تألیف کتاب، آثار علمی و نوشتن تقریرات درس‌های اساتید خود را از دوران جوانی شروع کرد و تا اواخر عمر به این فعالیت‌ها ادامه داد. آثار او در موضوعاتی همچون تفسیر، علوم قرآنی، فقه، اصول و اندیشه سیاسی هستند. او سال‌های طولانی فقه و اصول تدریس کرد.

فاضل لنکرانی و تحکیم مبانی فقهی آیات بروجردی و خمینی

روش اجتهادی محمد فاضل نیز در نوع خود قابل توجه است. او در فقه به تحکیم مبانی سید حسین بروجردی و امام خمینی پرداخت. شیوه او تجمیع و تراکم ظنون بود که به گفته محمدجواد فاضل لنکرانی می‌تواند فقیه را به اطمینان برساند. کتاب «تفصیل الشریعه فی ذیل تحریر الوسیله»، توضیحات و توجیهات فقهی کتاب تحریر الوسیله امام خمینی است.

فاضل لنکرانی و تاسیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)

مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) توسط محمد فاضل لنکرانی در سال ۱۳۷۶ش در قم تاسیس شد. آموزش فضلا و محققان، تربیت فقیهان و مجتهدان و زمینه‌سازی برای پژوهش‌های فقهی، از اهداف این مرکز اعلام شده است. مرکز فقهی ائمه اطهار شعبه‌هایی در مشهد، سوریه و افغانستان دارد. این مرکز را هم‌اکنون محمدجواد فاضل فرزند محمد فاضل لنکرانی اداره می‌کند و ریاست این مرکز را بر عهده دارد.

فاضل لنکرانی و فعالیت‌های سیاسی قبل و بعد از انقلاب

فاضل لنکرانی از اولین روزهای فعالیت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به آن پیوست و در جلسات آن شرکت می‌کرد و امضای او در زیر بسیاری از اعلامیه‌ها، از جمله اعلام مرجعیت امام خمینی و نیز خلع ید شاه از قدرت، به چشم می‌خورد. فعالیت‌های وی در جامعه مدرسین و دیگر تلاش‌های سیاسی، باعث شد چند بار بازداشت، شکنجه و تبعید یا زندانی شود. وی حدود ۴ ماه به بندر لنگه و دو سال و نیم به یزد تبعید شد. فعالیت‌های سیاسی او پس از انقلاب اسلامی هم ادامه داشت. چند بار در جبهه‌های جنگ ایران و عراق حضور یافت و رزمندگان را تشویق کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران به نمایندگی در دوره اول مجلس خبرگان رهبری از استان مرکزی برگزیده شد. او سال‌ها دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.

فاضل لنکرانی و تاکید بر استقلال حوزه‌ها

محمد فاضل همواره تاکید بر آزادگی روحانیت و حوزه‌های علمیه داشت از جمله مراجعمعتقد به استقلال حوزه‌ها از دولت است. او همچنین با وارد شدن حوزه به امور اقتصادی مخالف بود و درآمد موقوفات را نیز برای حوزه‌ها نمی‌پذیرفت.

او طرفدار وحدت بین مسلمانان بود و قائل به تقیه مداراتی بود و شرکت در نماز‌های جماعت اهل سنت را از همین باب جائز می‌دانست.

فاضل لنکرانی و فتوای جنجالی ارتداد رافق تقی

فاضل لنکرانی در سال ۱۳۸۵ش و در پاسخ به استفتایی، فتوای ارتداد شخصی را صادر کرد که بعد‌ها گفته شد آن شخص «رافق تقی» نویسنده آذربایجانی بوده است. محتوای اسلام‌ستیزانه و توهین‌آمیز نسبت به پیامبر اسلام در مقالات او مورد واکنش مسلمانان آذری‌زبان قرار گرفته بود. رافق تقی چند سال بعد توسط اشخاص نا‌شناس به قتل رسید.

او در سال ۱۳۷۷ که برخی از نقض حکم ارتداد سلمان رشدی سخن می‌گفتند با صدور اطلاعیه‌ای در روزنامه جمهوری اسلامی اعلام کرد که حکم ارتداد سلمان رشدی پابرجاست و قابل نقض نیست.

مخالفت با طرح ورود زنان به ورزشگاه‌ها

با طرح مسأله ورود زنان به ورزشگاه‌ها در سال ۱۳۸۵ش از طرف دولت وقت، محمد فاضل لنکرانی گفته بود که از نظر فقهی روشن است که نظر زن به بدن مرد حتی بدون لذت و ریبه (به چشم بد در محارم کسان نگریستن) جایز نیست. او همچنین تاکید داشت که از مسائلی که اسلام بر آن تکیه فراوان دارد، عدم اختلاط زن و مرد است بنابراین شرکت بانوان در مکان‌های عمومی ورزشی که همراه با اختلاط است به هیچ وجه جایز نیست.