انتقال یا اصلاح

تدبیر24: از زمان رژیم سابق هرچند وقت یک‌بار زمزمه انتقال پایتخت از تهران مطرح شده است، بدون اینکه مکان‌یابی جدیدی صورت گیرد. یکی از گرفتاری‌های تاریخ ایران، ثابت‌نبودن پایتخت در ادوار مختلف تاریخی است و همین امر بر عدم‌توسعه سیاسی و فرهنگی و انتقال مدیریت از نسلی به نسل دیگر موثر بوده است، اولین دولت ایرانی بعد از اسلام، سلسله طاهریان است که پایتختش نیشابور بود، دومین سلسله، صفاریان است که زرنگ یا زرنج در سیستان را به پایتختی انتخاب کردند، سامانیان در بخارا، غزنویان در غزنه و لاهور، آل‌بویه در اصفهان و شیراز و بغداد، سلاجقه در ری و چند شهر دیگر، خوارزمشاهیان در خوارزم، ایلخانان مغول، مراغه و تبریز و سلطانیه، تیموریان در سمرقند و هرات، صفویه در تبریز و قزوین و اصفهان، نادرشاه در مشهد و کلات و زندیه در شیراز. از زمان قاجاریه بیش از 220سال است تهران پایتخت است که رکورددار طولانی‌ترین زمان پایتختی است، هرچند آقامحمدخان قاجار در سال 1212 هجری‌قمری به علت نزدیکی تهران به ایل قاجار در استرآباد، تهران را به پایتختی انتخاب کرد، به باور نگارنده انتخاب بجایی بود، تهران لمیده بر پهنه جنوبی البرز قابلیت گسترش از ورامین تا کرج و از جنوب تا قم را دارد، البرز همانند حصاری حصین، تهران را از بخش شمالی کشور جدا می‌کند همین دیوار بلند است که با آب باقیمانده از برف رشته جبال البرز توانسته حداقل بخشی از آب آشامیدنی مردم تهران را تامین کند تقریبا تمامی آب سدهای طالقان، کرج، لار، لتیان و ماملو به تهران منتقل می‌شود و باز هم دچار کم‌آبی هستیم. در ایران رود پرآبی نداریم که قادر باشد آب جمعیت بالایی را تامین کند. اکثر پایتخت‌های دنیا در کنار رودهای پرآب قرار دارند، لندن کنار تایمز، پاریس کنار رود سن، مسکو کنار رود مسکو، رود دانوب در مرکز اروپا چندین پایتخت از وین گرفته تا پراک و بوداپست را مشروب می‌کند، علت ماندگاری این شهرها به پایتختی همین موقعیت آبی است که باعث آبادانی است، در ایران رود پرآب دایمی نداریم، البرز موهبتی است که با برف‌آب‌های خود آب پنج سد بزرگ را روانه لوله‌های آب مصرفی تهرانی‌ها می‌کند. جابه‌جایی پایتخت به همین سادگی نیست، به‌جای انتقال پایتخت درصدد اصلاح ساختار شهری تهران برآنیم، نگاهی به سابقه 50سال گذشته چند شهر بزرگ از لندن تا استانبول داشته باشیم، مگر لندن دهه 50میلادی آلوده‌ترین شهر اروپا نبود، هم‌اکنون لندن با هوای پاک خود در روزهای آفتابی، آبی‌ترین آسمان را دارد. تهران به دو، سه برنامه جامع نیاز دارد تا از این بن‌بست خارج شود، نخست گسترش خطوط مترو و تکمیل خطوط موجود، دوم خطوط ریلی در خیابان‌هایی که پرترددند، امروزه تراموا بخشی از بار حمل‌ونقل شهرهای بزرگ را برعهده دارد و احداث آن در اکثر خیابان‌های تهران امکان‌پذیر است. بافت فرسوده تهران با مساحتی باورنکردنی می‌تواند بزرگ‌ترین منبع درآمد و اشتغالزایی شهر تهران شود، با صدور راحت پروانه ساخت‌وساز در مرکز و جنوب تهران و محدودیت و ایجاد تعرفه بالا نسبت به ساخت‌وساز در دیگر مناطق خصوصا شمال شهر، انگیزه تغییر کاربری باغات مناطق شمالی تهران را بگیریم. کافی است مسوولان شهری تهران سری به دیگر شهرها بزنند.