توقف بی سروصدای یک طرح پرسروصدا

نامش را گذاشته بودند طرح «بسته کتاب خانواده»! قرار بود با این طرح‌ عرضه کتاب دیگر مختص کتابفروشی‌های انقلاب و راسته کریم‌خان نباشد و سوپرمارکت‌های شهر در کنار مواد غذایی و بهداشتی و فیلم‌های شبکه نمایش خانگی، غرفه‌ای هم برای فروش کتاب‌ها درنظر بگیرند. عده‌ای از کارشناسان که با این طرح موافق بودند استدلال می‌کردند که «در دسترس بودن کتاب» با استقبال مردم و ارتقای سرانه مطالعه همراه خواهد بود.

تعدادی دیگر از موافقان این طرح نیز معتقد بودند در کشوری که توزیع وجود ندارد، ناشران برای عرضه آثار خود مجبور به ارائه آنها به سوپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها هستند. عده‌ای دیگر که مخالف این طرح بودند می‌گفتند هدف اصلی این طرح، حمایت از کتاب‌های خاص است و دست‌اندرکاران این امر قصد آشنایی افراد با کتاب و فلسفه کتابخوانی را ندارند. آنها توزیع کتاب «دا» در سوپرمارکت‌ها را شاهدی بر مدعای خود می‌دانستند.

علاوه بر این استدلال، دسته‌ای دیگر از مخالفان این طرح معتقد بودند که عدم استقبال مردم از کتاب و کتاب‌خوانی ربطی به مکان توزیع کتاب ندارد و توانایی اقتصادی مردم اصل مهمی است که در حذف کتاب از سبد خانوار نقشی اساسی را ایفا می‌کند. به هرحال این طرح با موافقت‌ها و مخالفت‌های بسیار با سردمداری انتشارات سوره مهر آغاز شد.

این انتشارات علاوه بر توزیع کتاب‌هایی همچون «دا» در سوپرمارکت‌ها، اقدام به تعبیه دستگاه‌های فروش خودکار کتاب در سینماها نیز کرد. اما مدت‌هاست که دیگر خبری از کتاب در سوپرمارکت‌ها نیست. در واقع به غیر از عرضه «دا» که پوسترهای حالا دیگر رنگ و رو رفته آن با تصاویری از بازیگرانی همچون رویا تیموریان و مریلا زارعی هنوز هم روی درهای سوپرمارکت‌ها خودنمایی می‌کند، کتاب جدی دیگری به سوپرمارکت‌ها راه پیدا نکرد. در این زمینه نظر «داوود امیریان» نویسنده را جویا شدیم.

«امیریان» مشکل اساسی را «نبود فرهنگ کتابخوانی» می‌داند: «وقتی فرهنگ کتابخوانی بین مردم جا نیفتاده است، هیچ طرحی نمی‌تواند کمکی به بهبود وضعیت کتابخوانی مردم باشد. شما چند خانواده را می‌شناسید که فرزندان‌شان را از کودکی به کتاب خواندن عادت دهند؟ در حالی که دیدن تلویزیون از همان کودکی به رسم و عادت بچه‌های ما تبدیل می‌شود. اما ببینید مثلا در کشورهای اروپایی و آمریکایی چقدر کتاب خواندن مهم است. حتی خاطرات سیاستمداران و مقامات آنها را هم که می‌خوانیم می‌بینیم که فلان رئیس‌جمهور هرشب قبل از خواب حتما 20 دقیقه کتاب می‌خواند. مقام معظم رهبری بارها و بارها بر اهمیت خواندن کتاب و مطالعه توصیه کرده‌اند اما مسئولان فرهنگی ما ـ که از آنها توقع مطالعه و کتابخوانی می‌رود ـ چقدر به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب درمورد مطالعه عمل کرده‌اند؟»

این نویسنده معاصر بعد از این مقدمه درمورد طرح عرضه کتاب در سوپرمارکت‌ها می‌گوید: «من از قبل این طرح را به دو دلیل شکست‌خورده می‌دانستم. اول اینکه مجموعه‌ای از کتاب‌های خاص در فروشگاه‌ها توزیع شد و نگاه‌ها در این عرصه گزینشی بود. دوم اینکه معتقدم سوپرمارکت اصولا جای عرضه کتاب نیست. کسی که می‌خواهد کتاب بخرد باید بتواند آن را ورق بزند و کمی مطالعه کند. آیا در سوپرمارکت‌ها چنین امکانی وجود دارد؟» باوجود تلاش خبرنگار تهران‌امروز، امکان گفت‌وگو با هیچکدام از مسئولان انتشارات سوره مهر که از مجریان این طرح است فراهم نشد.