دادستان و اصل مصونیت نمایندگان

تدبیر24 : دادستان تهران چند روز قبل شکایتی عليه علي مطهري، نماينده تهران در مجلس شوراي اسلامي به دلیل محتوای اظهاراتی که در نطق ميان دستور مجلس داشتند، تنظیم و ارائه کرده است. جزييات شكايت مطرح شده توسط دادستان عليه اين نماينده مجلس هنوز مشخص نيست و استدلال جناب آقاي دادستان در شكايت مطرح شده از اين نماينده مجلس بر ما پوشيده است لذا بر همین اساس اطلاعی وجود ندارد که اجزای سخنان آقاي مطهري را بر چه عناوين مجرمانه‌اي منطبق فرموده‌اند.

 اجمالا آنگونه كه در رسانه‌ها گفته و نوشته مي‌شود موضوع شكايت، توهين به دستگاه قضایی است. در اصل84 قانون اساسي آمده است: «هر نماينده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلي و خارجي كشور اظهار نظر نمايد.» اصل86 قانون اساسي هم تاکید دارد که «نمايندگان مجلس در مقام ايفاي وظايف نمايندگي در اظهارنظر و راي خودكاملا آزاد هستند و نمي‌توان آنها را به سبب نظراتي كه در مجلس داشتند يا آرايي كه در مقام ايفاي وظايف نمايندگي خود داده‌اند، مورد تعقيب قرار داد.»

درخصوص اينكه اين اصل حاوي اعلام مصونيت پارلماني براي نمايندگان است يا خير، بحث‌های فراوانی صورت گرفته كه تفصيل آن در حوصله اين مقال نيست اما نتيجه اين بوده كه در سيستم پارلماني ايران، مصونيت پارلماني پيش‌بيني نشده كه البته اين نقص بزرگي محسوب مي‌شود اما در مجلس خبرگان قانون اساسي گفته شده است ضابطه را با قانون عادي مي‌توان برقرار كرد لكن تا اين زمان در اين خصوص اقدامي صورت نگرفته است. از سوی دیگر، از آنجا كه قانونگذار حكيم و عليم است، مطمئنا سخن بيهوده نمي‌گويد و اصل86 را نبايد به كلي عبث پنداشت. توهين امري عرفي است يعني لفظ موهن يا الفاظ موهنه بايد چنان باشند كه افراد عادي جامعه به محض شنيدن آنها احساس كنند توهين تحقق يافته است يعني شخصي مورد وهن و دشنام قرار گرفته است البته احراز عرف با مقام قضايي است اما مقام قضايي نيز ناچار بايد بر مبناي نظر كلي جامعه و بناي عقلاي عالم اظهار عقيده كند.

متن سخنان جناب آقاي مطهري را مطالعه کردم و برداشت از آن انتقاد شديد بود اما احساس نشد قصد توهين به شخص يا نهادي را داشته باشد. بديهي است اگر حق انتقاد از نمايندگان مجلس سلب شود، آنگاه هم دو اصل پيش گفته و هم دو اصل 76 و 90 قانون اساسي خاصيت وجودي خود را از دست خواهند داد. مقايسه‌ مواردي كه پيش از اين در مجلس گفته و توهين تلقي شده با آنچه كه جناب آقاي مطهري گفته‌اند، نشان مي دهد كه اظهارات ايشان را نمی‌توان توهين تلقي كرد و از ديگر سو مقايسه همين مطالب با آنچه كه در مورد دولت و كارگزاران آن در مجلس گفته مي‌شود، مخاطب را به اين نتيجه مي‌رساند كه اگر هر ايراد و انتقادي، توهين تلقي شود، مواردي از اين قبيل غيرقابل شمارش خواهد بود.ش