مقدمات اجرایی تفاهم ژنو

در این دو کشور طیف وسیعی از موافقین تا مخالفین تفاهم ژنو حضور فعال پیدا کردند که بعضا به غنای بحث‌ها کمک نموده و بعضا تفکرات و مواضع جناحی را تبلیغ می‌کردند.

تدبیر24: پس از توافق روی «برنامه اقدام مشترک» معروف به تفاهم ژنو، مقامات مذاکره‌کننده هرکدام از هفت کشور به پایتخت‌های خود مراجعت کردند تا با رایزنی با مسئولین خود مقدمات پیاده‌شدن این تفاهم را فراهم کنند. بیشترین اما و اگرها به آمریکا و ایران به‌عنوان دو بازیگر اصلی تفاهم ژنو مربوط می‌شد که نزدیک به دو ماه فضا را برای بررسی و اظهارنظرهای ارگان‌ها و افکار عمومی کشورشان باز کردند که حاوی نکات بسیار و واکنش‌های گوناگون بود. در این دو کشور طیف وسیعی از موافقین تا مخالفین تفاهم ژنو حضور فعال پیدا کردند که بعضا به غنای بحث‌ها کمک نموده و بعضا تفکرات و مواضع جناحی را تبلیغ می‌کردند. این‌گونه موضع‌گیری‌ها کماکان ادامه داشت درحالی که در شکل رسمی، دولت‌ها به نشست‌ها و رایزنی‌های خود برای اجرایی‌کردن تفاهم ژنو پرداختند. در این دو ماه نه‌تنها در کشورهای ایران و گروه1+5 تریبون بحث و بررسی و اظهارنظر درباره تفاهم ژنو فعال بود، بلکه در سایر کشورهای مخالف تفاهم ژنو نظیر کشورهای عربی و اسرائیل نیز واکنش‌های حاکی از عصبانیت و مخالفت اعلام و ابراز می‌شد. معاون خانم اشتون، به‌عنوان مسئول گروه 1+5 با تبادل‌نظر با همه اعضای گروه با معاون وزیر امورخارجه کشورمان ظرف چند روز گذشته ملاقات و مذاکره کرد تا به بحث و بررسی موارد اختلافی پرداخته و مذاکرات کارشناسی بتواند به مسیرخود ادامه دهد. بی‌شک برداشت‌های گوناگون می‌تواند تفسیرهای گوناگون از تفاهم ژنو پدید آورد لذا طبیعی است که این‌گونه تفسیرها در جلسات مشترک مطرح و پس از ایجاد دیدگاه مشترک به یافتن راهکار برای پیاده‌کردن تفاهم ژنو پرداخته شود. این تبادل‌نظرها در چندین جلسه طی پنجشنبه و جمعه مطرح و طبق اعلام رسمی دکتر عراقچی روی موارد اصلی توافق صورت گرفته و قرار است در جزئیات، جلسات کارشناسی برگزار و تا نیل به توافق نهایی ادامه یابد. خانم وندی شرمن، معاون وزیرامور خارجه آمریکا نیز جهت طرح مباحث مورد علاقه کشورش مستقیما به ژنو عزیمت و در جلسات دکتر عراقچی و هلگا اشمید شرکت کرد. بدین ترتیب به‌نظر می‌رسد گروه 1+5 متعهد به توافقات خود در برنامه اقدام مشترک بوده و به‌طور جدی مذاکرات و تبادل‌نظرها را پیگیری می‌کند. این درحالی است که تندروها در کنگره نمایندگان و سنای آمریکا کماکان درحال تهیه آتش تخریب در تفاهم ژنو بوده و هر روز برای حمایت از اسرائیل سناریوی جدیدی مطرح می‌سازند که رئیس‌جمهور کشورشان را وادار سازند دیدگاه خود را نسبت به تفاهم ژنو و هماهنگی با جمهوری اسلامی ایران تغییر داده و به جهت‌گیری‌های تند و سخت‌افزاری بپردازند. دولت اوباما اما تاکنون نشان داده تسلیم چنین فشارها و شانتاژهایی نشده و منافع و امنیت ملی آمریکا را در تفاهم با ایران جست‌وجو می‌نماید. یقینا تفاهم بین ایران و گروه 1+5 روی موضوع حساسی چون هسته‌ای، مخالفین اندکی ندارد و همه آنها که 35 سال از این تخاصم بهره برده و به منافع سرشاری دست یافته‌اند، نخواهند گذاشت هیچ تفاهمی بین ایران و غرب درحالت کلی و بین ایران و آمریکا درحالت خاص به‌وجود آید. بنابراین همچون ویروس از هر جناحی به تفاهم ژنو و هر گونه توافق بین طرفین حمله کرده و تلاش می‌کنند با تخریب در آن تفاهم کماکان در روی همان پاشنه بچرخد اما دوراندیشی مسئولین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 تاکنون توانسته تلاش‌های مذبوحانه بدخواهان را نقش بر آب سازد.

* استاد دانشگاه- حقوق بین‌الملل

دکتر سید علی خرم