تحریم‌ها و اجرایی‌شدن تفاهم ژنو

تدبیر24 : انتظارات قرین موفقیت شد و «برنامه اقدام مشترک» معروف به تفاهم ژنو ظرف دو ماه به فاز اجرایی وارد شد. اگرچه بدبینان تصوراتی دیگر داشتند و پیش‌بینی می‌کردند به این زودی توافقی برای اجرایی‌شدن تفاهم ژنو پیش نخواهد آمد زیرا ایران و گروه 1+5 دارای منافعی متضاد و دور از هم هستند و به‌علاوه غرب هیچ صداقتی در اجرای تعهداتش ندارد و تلاش می‌کند نه‌تنها تحریم‌های گذشته را مستحکم به‌پا دارد بلکه قصد دارد تحریم‌های جدیدی بر ایران مستولی سازد و آن را به ترتیبی توجیه کند.

 اما آنها که رفتار غرب را نسبت به تفاهم با جمهوری اسلامی ایران در چارچوب منافع و امنیت ملی آنان تفسیر می‌کردند و از تحولات جدید در شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی به‌خوبی آگاه بودند، مشاهده می‌کردند که به‌طور مثال معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا از روز بعد از تفاهم ژنو راهی کشورهای همسایه ایران و خاوردور شده و نسبت به تغییر در شرایط تحریم‌ها به هماهنگی با آنان می‌پردازند. به‌عبارت دیگر دولت آمریکا خود را برای سست کردن شرایط تحریم‌های یکجانبه و فراقانونی خود علیه ایران آماده می‌سازد.

 اتحادیه اروپا نیز شرایط مشابهی را در این مدت دو ماه تجربه کرده و آماده کاهش برخی تحریم‌های خاص اتحادیه اروپا علیه ایران است. این اقدامات نشان از اراده جدی آمریکا و اروپا برای اجرایی شدن تفاهم ژنو تلقی می‌شود که با توافق سیاسی در مذاکره تیم ایرانی با گروه 1+5 تکمیل شده است. براساس تفاهم ژنو از هنگامی که دوره موقت شش ماهه شروع شود، طرفین خود را برای ورود به دوره اعتمادسازی که به نام راه‌حل جامع معرفی شده، آماده می‌سازند. در این دوره شش‌ماهه دو طرف فعالیت‌های خود را در هر کجا هستند، متوقف می‌سازند. به‌عبارت دیگر طرف ایرانی فعالیت‌های هسته‌ای خود را در سطح حاضر نگه می‌دارد و گسترش نمی‌دهد و طرف 1+5 نیز تحریم‌ها را تا به امروز نگه داشته و گام جدیدی به آن اضافه نمی‌کند. اما طرفین همچنین در قالب برنامه اقدام مشترک توافق کردند داوطلبانه برخی اقدامات به‌منظور نشان دادن حسن‌نیت به طرف مقابل انجام دهند.

طرف ایرانی از جمله بیش از 5درصد به غنی‌سازی اورانیوم نمی‌پردازد و از موجودی اورانیوم 20درصد غنی‌شده خود، نصف آن را به‌منظور کاهش نگرانی گروه 1+5، به اکسید اورانیوم تبدیل می‌کند و نصف آن را جهت سوخت در رآکتور تحقیقاتی تهران به‌کار می‌گیرد. طرف 1+5 نیز برخی اقدامات داوطلبانه نظیر تعلیق تحریم صادرات پتروشیمی، تحریم خرید و فروش طلا و سایر فلزات گرانبها که در صنایع کاربرد دارند ، تحریم‌های آمریکا بر صنعت خودروسازی ایران و تعلیق تحریم‌های آمریکا بر فروش قطعات یدکی هواپیماهای مسافربری را به‌عهده می‌گیرد. یقینا هر دو طرف این اقدامات را داوطلبانه و به‌عنوان حسن‌نیت انجام می‌دهند و هیچ‌گونه پیش‌شرطی برای انجام تفاهم ژنو محسوب نمی‌شود. به‌عبارت دیگر در اعتمادسازی، هیچ‌کدام از طرفین امتیازی نمی‌دهند و امتیازی نمی‌گیرند بلکه صحت صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران ملاک عمل و ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود و آنچه در تفاهم ژنو برای این دوره شش ماهه نظیر تعلیق برخی تحریم‌ها آمده، صرفا عملی داوطلبانه و به‌عنوان حسن‌نیت منظور شده است.

در تفام ژنو آمده طرفین درصورت عبور از مرحله موقت و ورود به مرحله راه‌حل جامع، شاهد لغو زمان‌بندی شده تمامی تحریم‌ها اعم از یکجانبه یا تحریم‌های شورای امنیت که براساس 4 قطعنامه صادره صورت گرفته، خواهند بود. به این ترتیب ایران در مرحله موقت شاهد کاهش یا لغو برخی تحریم‌ها به‌عنوان اقدامی داوطلبانه و حاکی از حسن‌نیت و در مرحله راه‌حل جامع شاهد لغو رسمی و تدریجی تمامی تحریم‌ها خواهد بود.