این روزهای هدفمندی

تدبیر24 : قانون هدفمندی یارانه‌ها چند سال پیش از سوی مجلس به تصویب رسید و مطابق قانون دولت باید در پایان برنامه پنج‌ساله توسعه نسبت به افزایش قیمت حامل‌های انرژی اقدام کند و در این فرآیند آزادسازی به‌گونه‌ای یارانه‌ها را به مردم پرداخت کند که دچار مشکل نشوند. در این فرآیند باید به مردمی که دستمزدهای پایین‌تر دارند، توجه ویژه شود تا میزان فاصله هزینه و مصرف این قشر کاهش پیدا کند. بنابراین با توجه به این شرایط بحث پرداخت یارانه‌های نقدی که به گفته اکثر اقتصاددانان سبب افزایش نقدینگی در ساختار اقتصادی می‌شود باید کنترل و حساب‌شده باشد که امری بسیار مشکل خواهد بود. پرداخت یارانه‌ها در دولت گذشته به‌صورت ماهانه و نقدی بود که باعث شده بود تقاضاها در بازار در مدت کوتاهی به‌شدت بالا برود و پس از آن شاهد افت محسوس تقاضاها در بازار باشیم.

این رویه تاثیر خاص خود را در اقتصاد کشور داشت و باعث ‌شد که بعد از یک ماه رکود شدیدی در بازار حاکم شود. این کاهش و افزایش موقت تقاضا دسته‌ای از مشکلات را با خود در زمینه تولید اقتصادی کشور به‌همراه داشت. دولت فعلی به‌دنبال راهی ‌غیر از پرداخت یارانه‌های نقدی است اما دولت گذشته به پرداخت یارانه‌ها به‌صورت نقدی علاقه‌مندی خاصی داشت که بدون درنظر گرفتن دهک‌بندی تمامی آحاد جامعه از پرداخت یارانه‌های نقدی بهره‌مند می‌شدند. براساس مدارک موجود مشخص است که ما آمار دقیقی برای پرداخت یارانه‌ها در اختیار نداشتیم و جمعیتی که به آنها یارانه تعلق می‌گرفت بیش از جمعیت مشخص و تعریف‌شده بود. در دولت گذشته بحث کارت انرژی در مجلس مطرح شد که دولت این طرح را نپذیرفت و آن را عملی نکرد.

 براساس این طرح کارت انرژی به خانواده‌ها تعلق می‌گرفت تا موجودی آن برای پرداخت هزینه‌های حاصل از افزایش قیمت انرژی هزینه شود که اگر این طرح عملی می‌شد از افزایش نقدینگی در کشور جلوگیری می‌کرد زیرا خانواد‌ه‌ها ناگزیر بودند این موجودی را برای حامل‌های انرژی مصرف کنند نه دیگر هزینه‌های زندگی و دولت می‌توانست مبالغی را که به‌عنوان یارانه پرداخت می‌کرد به حساب خود برگرداند.

دولت یارانه کالایی را جایگزین پرداخت نقدی یارانه قرار داده است. در شرایطی که کشور به اوضاع نسبتا پایداری رسیده است یارانه کالایی می‌تواند اثرات مخربی که از افزایش قیمت حامل‌های انرژی حاصل می‌شود را کاهش دهد. اگر پرداخت نقدی یارانه‌ها به دهک‌های بالای جامعه متوقف و یارانه کالایی عملیاتی شود، زمینه اجرایی‌شدن فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها فراهم می‌شود و دولت براین اساس سیاست‌های اقتصادی را دنبال می‌کند. مسلما پرداخت یارانه‌ها به‌صورت کالا اقدامی معقولانه خواهد بود که می‌تواند شوک ناشی از اجراشدن فاز دوم که در فاز اول هدفمندی نیز شاهد آن بودیم راکاهش دهد.