آزمایش فضای سیاسی

تدبیر24 : تغییر فضای مجلس در روز اول و دوم بررسی کابینه پیشنهادی را می‌توان از منظری ظریف اما بسیار مهم و حیاتی مورد بررسی قرار داد. برای این بررسی ابتدا باید تصویری کوتاه از آنچه طی سال‌های اخیر و بخصوص بعد از انتخابات 24خرداد بین اصولگرایان و به‌خصوص گروه‌های تندروی این جناح با اصلاح‌طلبان رخ داده را ترسیم کرد. 4سال گذشته یکسره به اتهام‌زنی تندروها علیه اصلاح‌طلبان گذشت و آن هم در شرایطی بود که از یکسو طیف‌های تندرو توانسته بودند برای خود جایگاهی دست و پا کنند و از سوی دیگر نیز امکان دفاع یا پاسخگویی برای اصلاح‌طلبان و نیروهای منتقد خیلی مساعد نبود.

این فضا اما نهایتا منجر به نتیجه‌ای شد که در انتخابات 24 خرداد حاصل گردید. باز همین نتیجه هم در شرایطی به دست آمد که جناح اصولگرا سعی کرده بود تا با رد صلاحیت آیت‌ا...‌هاشمی‌ و بستن راه سید محمد خاتمی برای کاندیداتوری رمق هواداران و پایه‌های اجتماعی طیف‌های منتقد و اصلاح‌طلب را بگیرد. بعد از 24خرداد نیز هجوم تندروها به کابینه پیشنهادی از همان روز تحلیف آغاز و تا اولین روز بررسی کابینه در مجلس به اوج خود رسید، اما روز دوم به شکلی پیش رفت که انگار آبی بر آتش این دست تقابل‌ها ریخته بودند.

حال سوال اینجاست چه می‌شود که پروژه طیف‌های تندرو به‌رغم عمق نفوذ آنها اینچنین به بن‌بست می‌رسد؟ در این خصوص می‌توان به عوامل تاثیرگذار متعددی اشاره کرد اما یک عامل اساسی در میان است که به نظر می‌رسد کمی از دایره توجه خارج شده و آن هم نقش سیاست‌ورزی در منظر افکار عمومی است. به عبارتی همان شفافیت سیاسی. همین مساله است که می‌تواند هراس نیروهای تندرو از افکار عمومی و گردش آزاد اطلاعات را توجیه کند. به عنوان نمونه بسیار بارز در حد فاصل معرفی کابینه تا آغاز بررسی آن در مجلس تمام رایزنی‌ها و گمانه‌زنی‌ها در فضاهای بسته و دور از چشم افکار عمومی انجام می‌شود و هر لحظه توپخانه تندروها شلیک‌های قدرتمندتری به سمت کابینه پیشنهادی دارد اما به محض آن که پای صحن علنی مجلس و پخش مستقیم جلسات بررسی کابینه از تلویزیون و رادیو به میان می‌آید، تندروها تنها به‌اندازه یک نیم روز امکان جلوه گری و طرح دیدگاه‌های خود در قبال وزرای پیشنهادی را پیدا می‌کنند.

این وضعیت قدرت تاثیرگذاری فضای باز در عرصه سیاست را نشان می‌دهد. از یک سو این بار تندروها در شرایطی به رقبای خود حمله می‌کنند که بالاجبار امکان دفاع نیز برای آنها مهیا شده است و این رقبای منتقد نیز اجازه دارند تا حرف‌های خود را بزنند و استدلال خود را مطرح کنند. مهم‌تر از همه اینکه این فرآیند در منظر افکار عمومی اتفاق می‌افتد و چشم‌های بی‌شماری ناظر آن هستند. افکار عمومی دادگاهی است که نه امکان سیاسی‌بازی در آن وجود دارد و نه تقلب و نه هیچ سوءاستفاده دیگری.

مهم‌تر آنکه عموما جامعه به قولی با هیچ کس «عهد اخوت» نمی‌بندد و سر شوخی ندارد. همین فرایند چند روزه بررسی کابینه در لابی‌های بسته و سپس صحن علنی نشان می‌دهد که دنیای سیاست برای پالایش و رسیدن به واقعیت امور جاری تا اندازه نیازمند شفافیت و گردش آزاد اطلاعات است.