دیپلماسی فرهنگی و رسانه های نوشتاری

به واسطه این که سالیان سال دستنوشته ها و کتاب ها بدون استفاده از ابزارهای نوین چاپی منتشر می شدند، کمتر امکان فراگیری داشتند و به همین خاطر دایره تأثیرگذاری آنها کم بود.

پس از اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ در قرن سیزدهم میلادی، این فرصت به دست آمد تا تراوشات ذهنی افراد در قالب کتاب و نوشته های مختلف به سایر جوامع راه یافته و مردم جهان با اندیشه های یکدیگر آشنا شوند.

در اینجا بود که نقش مهم و اثربخش این نوشته ها برای مردم جهان بویژه حاکمان مشخص و ابزاری شد در جهت تأمین منافع کشورها.

طی سالیان متمادی و در اعصار مختلف نویسندگان و کتب منتشره از سوی آنها بیشتر در خدمت صاحبان زور و قدرت بودند و با نگاهی به نوشته های آنان نشان می دهد که رویکرد کتاب های سده های ابتدایی بیشتر در راستای سیاست های منفعت طلبان و معرفی قدرت ایشان بوده و منافع ملی و مردمی کمتر مدنظر قرار می گرفته است.

امروز نیز این رویکرد در نوشته های نویسندگان کشورهای صاحب قدرت دیده می شود و کتاب ها به عنوان سفیران فرهنگی کشورهای سلطه گر اثرات زیادی را بر افکار و دیدگاه های مردم کشورهای مختلف برجای می گذارند.

در کشور ما نیز که همواره عنوان مهد فرهنگ و ادب را با خود در طول تاریخ به همراه دارد، استفاده از فرهنگ نوشتاری جایگاه ارزشمند و معرفتی در بین مردم داشته و شعرای بی شمار و نویسندگان فرهیخته ای که نام بردن از آنان در این مقال میسر نیست، همه و همه نشان از توجه و علاقه مندی مردم ایران زمین به این ابزار قدرتمند فرهنگی دارد.

اما به نظر می رسد آن گونه که در اعصار گذشته ایرانیان موفق شدند از طریق نوشته ها و آثار مکتوب خود قلب جهانیان را به تسخیر درآورند، در دوران جدید این امکان مهیا نیست و نویسندگان ما موفق نشدند همانند پیشینیان خود در این عرصه در جهان حرف اول را بزنند.

اگر نگاهی به دلایل و آسیب شناسی این اتفاق بیندازیم، درمی یابیم که هنرمندان ما در این عرصه برای عرضه خود و محصولات فاخرشان چیزی کم ندارند و این وظیفه دستگاه های مرتبط با حوزه بین الملل و دیپلماسی کشور است که باید در این حوزه به کمک اهالی کتاب آمده و از ابزار و امکانات خود در جهت معرفی فرهنگ این مرز و بوم بهره گیرند.

سایر کشورها نیز در این زمینه رابطه تنگاتنگی بین حوزه دیپلماسی و فرهنگ خود ایجاد کرده اند و با برگزاری نمایشگاه ها و برنامه های فرهنگی مشترک با سایرین، تلاش دارند تا در این زمینه اثرگذاری فرهنگی خود را به نمایش بگذارند.

تیراژ میلیونی و تجدید چاپ های چندباره آثار نویسندگان خارجی نشان از این تأثیرگذاری در جهان امروز دارد به نحوی که کتاب یک نویسنده کلمبیایی آنچنان در جهان فراگیر می شود و به چندین زبان زنده دنیا ترجمه می شود که اثرات آن در افکار و رویکردهای قومی و ملی کشورهای مختلف قابل لمس است.

در طول سالیان پس از انقلاب شکوهمند اسلامی هنر فاخر ایرانی- اسلامی به بهترین شکل ممکن تبلور یافت و با بهره گیری از فرمایشات و بیانات رهبر کبیر انقلاب، راه درست و هدفمندی را در این عرصه پیش پای خود دید تا چشمه ای جوشان برای سیراب کردن ذهن های مشتاق و علاقه مند به فرهنگ اصیل اسلامی مهیا شود.

رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب نیز که همواره بر هنر متعهد و ارزشی تأکید دارند در ادامه این مسیر سبب شد تا کمتر شاهد اثرات سخیف در حوزه نشر و کتاب باشیم.

با این وجود این محصولات ارزشمند به شکل شایسته به جهانیان عرضه نشده تا جهان با افکار و اندیشه های ایدئولوژی ناب اسلامی در قالب نظامی مبتنی بر مردم سالاری دینی به خوبی آشنا شود.

این کاستی در دوران فعلی نمود بیشتری یافته و وظیفه متولیان فرهنگی کشور بویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برای پرکردن این خلأ دوچندان می کند.

به طور قطع و یقین برای رسیدن به هدف غایی در این بخش همکاری و مساعدت تمامی بخش های فرهنگی و سیاسی کشور را می طلبد و در این مسیر وزارت امور خارجه می تواند شرایط را برای معرفی این محصولات ارزشی در اقصی نقاط جهان به بهترین شکل مهیا کرده و با تعامل سازنده با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های زیرمجموعه آن شرایطی را فراهم آورد تا سیاستگذاری های فرهنگی در حوزه نشر و کتاب در آن سوی مرزها به بهترین شکل به ثمر بنشیند.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای رسیدن به این هدف مهم که نقشی تأثیرگذار در معرفی نظام ارزشمند اسلامی مان دارد، از هر حیث آمادگی دارد و دستان گرم سایر متولیان سیاسی و فرهنگی کشور را برای دستیابی به این هدف ملی به گرمی می فشارد.

یادداشت روزنامه ایران به قلم مشاور ارشد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی