فساد، فقط مساله قوه مجریه نیست

تدبیر24: از اینکه بالاخره در دولت جدید به‌صورت جدی‌تری به مساله فساد مالی توجه می‌شود هم باید سپاسگزار بود وهم امیدوار به آینده؛ به واسطه آنکه در یک اقتصاد رانتی به‌ویژه در فعالیت‌های مقیاس بزرگ گفته می‌شود که در سطح نظری فساد مالی همزاد فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. از آنجا که رانت، ربا و فساد بازی اقتصادی را به‌صورت بازی با جمع صفر درمی‌آورند یعنی آن‌گونه تلاشی که از آن چیزی به موجودی جامعه اضافه نمی‌شود و مساله فقط جابه‌جا شدن نامشروع چیز‌هایی است که قبلا ایجاد شده، گفته می‌شود که بازی با جمع صفر مناسبات اجتماعی، همکاری و همدلی و تعاون را به حاشیه می‌راند.

در بازی با جمع صفر مساله اساسی این است که یک مسابقه بی‌رحمانه برای جابه‌جایی منافع صورت گیرد و استعداد‌ها و نوآوری‌ها عمدتا علیه مناسبات سازنده و مولد به جریان می‌افتد. اینکه دولت درباره چنین مساله‌ای حساسیت نشان داده بسیار ارجمند است اما دولت محترم باید توجه داشته باشد که گرچه در جامعه‌هایی که از مطبوعات مستقل و آزاد به اعتبار تلاش‌هایی که برای برملاکردن مناسبات فاسد و برخورداری‌های بی‌رابطه صورت می‌گیرند می‌تواند امیدوارکننده باشد اما اینها همه ناقص می‌مانند اگر دولت محترم به اندازه کافی به ابعاد اهمیت و ضرورت طراحی یک برنامه ملی مبارزه با فساد ترکیبات نهادی پیش گیرنده قرار نداده باشد نمی‌توان چندان امیدوار بود.

به گمان اینجانب مرحله بعدی پس از حساس شدن به مساله فساد مالی و فضای رانتی، آن است که دولت سطح دانایی‌های خود را درباره روابط تابعی این میان سازوکارهای تصمیم‌گیری و تخصیص منابع در یک ساخت رانتی و گسترش و تعمیق مناسبات مبتنی بر رانت، ربا و فساد افزایش دهد. اینجانب به سهم خود طی ماه‌های اخیر مکرر تلاش کرده‌ام که برای مسئولان جدید دولت این نکته را آشکار سازم که در صورت اهتمام به طراحی یک برنامه پیش‌گیرنده برای مبارزه ملی با فساد مالی می‌توان گام‌های بسیار پرثمرتر و کم‌زحمت‌تری را برداشت، به‌گونه‌ای که هم امکان مشارکت فعال مردم را در مبارزه با فساد فراهم کند و هم آنکه به‌جای برخورد‌های انفعالی و شخص محور در مبارزه با فساد سازوکارهای نهایی پیش گیرنده از فساد و مبتنی بر مناسبات متکی به علم وقانون و برنامه می‌تواند چشم‌اندازهای بسیار روشن‌تری را به ارمغان آورد.

باید امیدوار بودکه همه کسانی که دل در گرو ایران و آینده آن دارند از این گام‌های امیدوارکننده آغازین دولت استقبال کنند و فضایی را به‌وجود آورند که در یک مدت زمان معقول و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانایی و تجربه‌های تاریخی موجود در این زمینه فضا به‌گونه‌ای مهیا شود که ما بتوانیم در دنیا با افتخار اعلام کنیم که از طریق مبارزه با فساد و جایگزین کردن ساختار نهادی موجود که علیه تولید و به نفع رانت‌جویان و رباخواران و سوداگران سامان داده شده است امکان پایداری و بالندگی اقتصاد ملی را در کشورمان فراهم کنیم. بدون شک این مساله بدون کمک همکاری سایر قوا امکان‌پذیر نیست، کل نظام تصمیم‌گیری کشور باید این سطح از بلوغ فکری را نشان دهد که مساله فساد فقط مساله قوه مجریه نیست و همه ارکان نظام جمهوری اسلامی باید با تمام توان در این مسیر مددکار قوه مجریه باشند.