ظریف مذاکرات هسته ای را کلید زد

بر این مدعا.
ظریف، روز شنبه، در نخستین روز کاری خود در وزارت خارجه، ساعاتی پس از برگزاری مراسم تودیع و معارفه، چند تماس تلفنی داشت. مهم‌ترین آن در ساعات پایانی روز بود؛ تماسی که فرد پشت خط، خود را کاترین اشتون معرفی می‌کرد؛ همان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای گروه 1+5. او پیش از این در ایران تنها یک شماره تماس را از بر داشت؛ شماره‌ای که از بس آن را گرفته بود در ذهنش حک شده بود؛ شماره تماس با سعید جلیلی، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای ایران.
اشتون در آخرین دیدار رسمی خود با جلیلی در استانبول که کمی پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران برگزار شد به این واقعیت دست یافته بود که این آخرین دیدارشان خواهد بود. پس از آن عملا تماس‌های جلیلی-اشتون متوقف شد. با‌این‌حال این سبب نشد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درخواست خود برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با جمهوری‌اسلامی ایران را هم متوقف کند. پس از انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رییس‌جمهوری جدید ایران، کاترین اشتون، با ارسال پیام تبریکی به منتخب مردم ایران، جمهوری‌اسلامی را به از سرگیری مذاکرات دعوت کرد.
او در این نامه نوشته بود: «آقای رییس‌جمهور، من این نامه را می‌نویسم تا به شما بگویم که من، به‌همراه 3+3 [1+5]، برای ادامه گفت‌وگوها برای یافتن یک راه‌حل در اسرع وقت آماده هستیم. امیدوارم که بتوانیم گفت‌وگوهایی جدی را با تیم مذاکره‌کننده شما به‌محض آن‌که ممکن شود، برنامه‌ریزی کنیم.» تعجیل در از سرگیری مذاکرات هسته‌ای سبب شد، تیم مذاکره‌کننده جدید جمهوری‌اسلامی انتخاب نشده، کاترین اشتون تماسی تازه با مقامات جمهوری‌اسلامی برقرار کند تا در بسته مذاکرات هرچه سریع‌تر باز شود. او در انتخاب فرد تماس‌گیرنده هم اشتباه نکرد؛ یک‌راست سراغ نفر اصلی رفت. انگار به‌خوبی از تصمیمات جدید در جمهوری‌اسلامی ایران آگاهی داشت؛ تصمیمی که رییس‌جمهوری در جامه‌عمل‌پوشاندن به آن مصمم است؛ انتقال پرونده هسته‌ای از شورای‌عالی امنیت ملی به وزارت خارجه. پرونده هسته‌ای ایران از مهر۱۳۸۲ تا مرداد۱۳۸۴، یعنی به‌مدت ۲۲‌ماه، توسط حسن روحانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی وقت پیگیری می‌شد و پس از آن و همزمان با روی‌کار‌آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد به‌مدت ۲۶‌ماه، یعنی از ۲۵مرداد ۱۳۸۴ تا ۲۸مهر‌۱۳۸۶، به علی لاریجانی، دبیر وقت این شورا، سپرده شد. از ۲۹مهر۱۳۸۶ هم پرونده هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران به‌عهده سعید جلیلی دبیر فعلی شورای‌عالی امنیت ملی کشور، سپرده شد. بر‌این‌اساس عملا از زمانی که پرونده هسته‌ای ایران در مجامع بین‌المللی باز شد وزارت خارجه در حاشیه تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها بود؛ یعنی ظرفیت دیپلمات‌های جمهوری‌اسلامی ایران در سال‌های گذشته کمتر به‌کار گرفته شد تا راه میانبری برای حل‌و‌فصل مناقشه هسته‌ای ایران پیدا شود. جدا از حسن روحانی که پیش از به‌‌عهده‌گرفتن مسئولیت پرونده مذاکرات هسته‌ای، چندین دور مذاکرات بین‌المللی از جمله مذاکرات حول‌محور قطعنامه 598 را تجربه کرده بود، نه علی لاریجانی، نه سعید جلیلی کمتر میز مذاکره‌ای بین‌المللی را از نزدیک دیده بودند. بر‌این‌اساس عملا هر دو هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای به‌سرپرستی لاریجانی و جلیلی بدون کمترین تجربه‌ای، با کنار‌گذاشتن دیپلمات‌های وزارت خارجه، قدم به میدانی بزرگ گذاشتند و با آزمون و خطا به‌دنبال راهی بودند برای مختومه‌کردن پرونده هسته‌ای، اما تا پایان دوران حضور این دو، آن راه پیدا که نشد هیچ، راه اصلی نیز عملا به بن‌بست خورد. از این رو دولت حسن روحانی با در‌نظر‌گرفتن سابقه مذاکرات هسته‌ای تصمیم گرفته است با انتقال پرونده هسته‌ای ایران از شورای‌عالی امنیت ملی به وزارت خارجه، با توقف موازی‌کارها با وزارت خارجه و بهره‌گیری از ظرفیت دیپلمات‌های این وزارتخانه برای حل‌و‌فصل پرونده هسته‌ای از جنبه امنیتی این پرونده بکاهد و بر جنبه دیپلماتیک آن بیفزاید. انتخاب این راه و روش میسر نمی‌شود، مگر با در‌اختیار‌داشتن ابزارهای لازم؛ مهم‌ترنش بهره‌گیری از وزیری با تجربه و متخصص است. مردی که گرم‌و‌سرد دنیا چشیده و از عرصه بین‌الملل شناخت کافی داشته باشد. این ویژگی‌ها را محمدجواد ظریف دارد و به‌خوبی می‌تواند از عهده مذاکرات هسته‌ای برآید. بر‌این‌اساس به‌یقین ظریف با حفظ سمت به‌عنوان وزیر خارجه، قبای مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران را هم به تن خواهد کرد؛ قبایی که کاملا اندازه و برازنده قامت فردی مانند او است. او پیش از به‌عهده‌گرفتن رسمی این عنوان و سمت در نخستین تماس با مذاکره‌کننده هسته‌ای، آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای را کلید زد. ظریف در این تماس خطاب به اشتون وجود اراده سیاسی جدی در به‌رسمیت‌شناختن حقوق حقه هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران، تامل و فکر نو درباره مساله هسته‌ای ایران را شیوه‌ای مناسب برای حل‌و‌فصل این مساله توصیف کرد. وی آمادگی جمهوری‌اسلامی ایران را برای مذاکرات هدفمند در یک چارچوب زمانی معین خاطرنشان کرد. کاترین اشتون نیز در این گفت‌وگوی تلفنی ابراز امیدواری کرد هرچه سریع‌تر مذاکرات جمهوری‌اسلامی ایران و کشورهای 1+5 مجددا از سر گرفته شود. ساعاتی پس از این تماس سخنگوی اشتون با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «خانم اشتون و ظریف در این تماس تلفنی توافق کرده‌اند به‌زودی دیدار
کنند.» این دیدار می‌تواند سر آغاز فصل تازه گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و گروه 1+5 باشد؛ فصلی که وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی در آن نقش پررنگ‌تری خواهد داشت