برنج هند و پاکستان آلوده به سم آرسنیک است

آن‌چه در سال‌های اخیر برنج‌کاران از آن گله‌مند بودند، واردات بی‌رویه برنج به‌خصوص در فصل برداشت است که چالشی را برای کشاورزان برنج‌کار کشور ایجاد کرده و آن‌ها شکایت دارند از اینکه چرا برنج‌های پاکستانی و هندی بازار را تسخیر کرده و برنج‌های ایرانی آن‌گونه که باید قدر دانسته نمی‌شوند.

 دراین‌باره با نایب رییس انجمن برنج ایران به گفت و گو نشست. علی اکبریان در ابتدا با تقسیم‌بندی برنج تولیدی استان‌های شمالی به دو دسته عمده کیفی و پرمحصول، برنج کیفی را شامل انواع طارم، صدری، دم‌سیاه و هاشمی و برنج پرمحصول را شامل انواع شیرودی، فجر، خزر، ندا و آمل ۲ و ۳ اعلام کرده و می‌گوید: امسال برنج‌ها کم‌ترین مصرف کود و سم را داشته‌اند آن هم به‌دلیل مناسب‌بودن هوا بوده و حتی در برخی از مزارع سم هم استفاده نشده است.

 اکبریان با بیان این‌که در زمان کاشت برنج امسال، نشاکاری با دستگاه انجام شد و در فصل برداشت نیز از کمباین‌های مخصوص دروگر شالی استفاده شد و حتی بیشتر کارخانجات شالی‌کوبی هم مدرن شده‌اند، بنابراین ضریب شکستگی برنج‌های برداشتی امسال به حداقل رسیده درنتیجه افزایش تولید خواهیم داشت.

او به‌صراحت تاکید می‌کند که هیچ یک از برنج‌های وارداتی قابل مقایسه با برنج‌های ایرانی نیستند اما از آن طرف مسوولان دولتی در رسانه‌ها می‌‌گویند آن‌قدر برنج وارد می‌کنیم تا قیمت برنج داخلی کاهش پیدا کند.

*رانت دلار ۱۲۲۶ تومانی در جیب برنج‌کاران هندی و پاکستانی

اکبریان در توضیح بیشتر این گفته اظهار می‌دارد: برنج ایرانی براساس سنت هرساله در فصل برداشت حدود ۲۰ درصد کاهش قیمت دارد (البته در برنج پرمحصول) بر همین اساس واردات بی‌موقع برنج به برنج پرمحصول ضربه می‌زند و همان‌گونه که سال تولید ملی به‌کام کشاورزان ایرانی شیرین نشد امسال نیز حداقل برای برنجکاران داخلی شیرین نبود.

نایب رییس انجمن برنج ایران معتقد است سود اصلی بازار برنج ایران را برنج‌کاران هندی و پاکستانی می‌بردند چرا که برنجی که با دلار ۱۲۲۶ تومان وارد می‌شود به قیمت هرکیلوگرم ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. اما از آن‌طرف برنج شیرودی ایران که از نظر مواد تشکیل‌دهنده و مغذی بودن بسیار عالی است و در دنیا همتا ندارد و پژوهشگران علوم تغذیه نیز آن را تایید کرده‌اند، قیمت خرید تضمینی آن با۱۰ درصد افت، ۲۱۰۰ تومان از سوی دولت اعلام شده است.

اکبریان ادامه می‌دهد شالیکاران ایرانی، برنج خود را با دلار ۳ هزار تا ۳۲۰۰ تومان می‌کارند و درو می‌کنند و برای برداشت محصول روزانه تا ۷۰ هزار تومان دستمزد به کارگر می‌پردازند اما حداقل امتیازی هم که دولت می‌توانست به کشاورز بدهد همین خرید تضمینی بود که متاسفانه با این نرخ اعلام شده، کشاورزان فقط ضرر می‌کنند.

 او با تصریح این‌که اکنون قیمت هرکیلوگرم برنج شیرودی در استان‌های شمالی،۴۲۰۰ تومان است، اضافه می‌کند ولی دولت می‌خواهد آن را به قیمت ۲۱۰۰ تومان از کشاورز بخرد و جالب است که در این‌جا داریم قیمت برنج شیرودی و فجر شمال را با بدترین نوع برنج وارداتی مقایسه می‌کنیم.

*مصوبه مجلس برای افزایش سالانه قیمت تضمینی برنج هیچ‌گاه اجرا نشد

اکبریان می‌گوید اگرچه براساس سرانه مصرف، واردات میزان برنج مورد نیاز اجتناب‌ناپذیر است اما باید توجه داشت چه نوع برنجی و در چه زمانی وارد شود؟ آیا به نظر شما کشاورز برنج‌کار که در دمای ۴۰ تا ۴۵ درجه شمال و دمای بالای ۵۰ درجه جنوب کشور، درحال برداشت برنج است وقتی می‌شنود برنج خارجی در حال واردات است، خستگی به تنش نمی‌ماند؟ به‌تأکید او، آن‌ها که با ارز ۱۲۲۶ تومان برنج وارد می‌کنند جلوی حمایت از کشاورز برنج‌کار ایرانی را می‌گیرند و نمی‌گذارند برنج‌کار ایرانی به جایگاه واقعی خود برسد.

 وی در پاسخ به این پرسش تسنیم که انجمن برنج، قیمتی برای خریدتضمینی برنج پیشنهاد نکرده است؟می‌گوید: قیمت خرید تضمینی را وزارت جهادکشاورزی مکلف است براساس هزینه‌های متعارف استخراج و به کمیسیون اقتصادی دولت ارائه کند. متاسفانه پارسال و همچنین سال‌های گذشته در حق کشاورزان برنج‌کار اجحاف شد.

 نایب رییس انجمن برنج ایران زمان آغاز خرید تضمینی برنج را از سال ۱۳۶۸ اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای را به دولت ابلاغ کرد که براساس آن دولت مکلف شد قیمت خرید تضمینی برنج را هرسال افزایش دهد طوری‌که مقدار افزایش آن از نرخ تورم سالانه اعلام شده از سوی بانک مرکزی، کمتر نباشد اما متاسفانه در هیچ یک از سال‌های پس از ۱۳۸۴ تاکنون این مصوبه نه تنها اجرا نشد بلکه در سال ۱۳۸۶ نسبت به سال ۱۳۸۵ هیچ‌گونه افزایش قیمتی صورت نگرفت.

* قیمت تمام شده تولید برنج پرمحصول کیلویی ۴۲۰۰ تومان/قیمت خرید تضمینی دولت ۲۱۰۰ تومان

او در پاسخ به این پرسش که قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم برنج پرمحصول در شمال چقدر است؟ اظهار می‌دارد: براساس تورم سالانه، قیمت خرید تضمینی برنج شیرودی اکنون باید بالای ۴ هزار تا ۴۲۰۰ تومان باشد و خرید این نوع برنج از کشاورزان به قیمتی کم‌تر از ۳۹۰۰ تومان چیزی جز ضرر برای آنها ندارد. بنابراین دولت به جای اینکه از محل پرداخت ارز مرجع به واردکننندگان برنج یارانه بدهد، آن یارانه و مابه‌التفاوت را به کشاورز پرداخت کند.

اکبریان اعتقاد دارد کشاورزانی که برنج پرمحصول می‌کارند از دولت حمایت می‌خواهند و دولت هم باید از آن‌ها حمایت کند، کشاورز هم وقتی ببیند قیمت خرید تضمینی برنج حق او را برآورده می‌کند او نیز تولید را افزایش می‌دهد و درنتیجه واردات کم و درآمد نسبی کشاورز نیز افزایش می‌یابد.

به‌گفته نایب رییس انجمن برنج ایران مرسوم است قیمت خرید تضمینی هر محصول قبل از آغاز سال زراعی  اعلام می‌شود تا کشاورز تکلیف خود را درباره انتخاب نوع واریته و میزان کشت بداند با این حال نرخ خرید تضمینی برنج برای سال زراعی ۱۳۹۱ در فروردین‌ماه همین سال اعلام شد در حالی‌که فروردین ماه زمان کشت نیست بلکه شالیکاران بذر خود را در اسفندماه سال ۱۳۹۰ انتخاب کرده و کاشته بودند.

 وی ادامه می‌دهد قیمت خرید تضمینی برای برنج امسال در شهریورماه پارسال اعلام شد و برای تعیین آن، نرخ تورم سالانه و همچنین دیگر هزینه‌ها و دستمزدها لحاظ نشد. یعنی برنج پرمحصولی که در همین چند روز برداشت آن آغاز شده، قیمت خرید تضمینی آن یک سال قبل نرخ‌گذاری شده است.

 اکبریان اضافه می‌کند که معمول است در پایان بهمن‌ماه یا اوایل اسفند‌ماه هرسال نرخ خرید تضمینی برنج با درنظر گرفتن تمام جوانب علی‌الخصوص نرخ تورم سالانه اعلام می‌شود تا کشاورز بتواند به‌راحتی بذر مناسب خود را برای کاشت انتخاب کند. اگر دولت می‌خواهد در تولید برنج به خودکفایی برسد چنان‌چه یک سال همان یارانه‌ای را که به واردات برنج می‌دهد به قیمت خرید تضمینی اضافه کند و به کشاورز بپردازد نتیجه آن را که همان افزایش تولید است در شهریورماه خواهد دید. به این شرط که در شهریورماه دولت پای کار بیاید و برنج پرمحصول را با قیمت واقعی از کشاورز خریداری و پول آن‌را هم به موقع پرداخت کند.

*سود ۶۰۰۰ تومانی دلالان از فروش هرکیلو برنج ایرانی در تهران

نایب رییس انجمن برنج ایران در پاسخ به پرسشی درباره ساماندهای بازار خرید و فروش و عرضه برنج و جلوگیری از تسلط واسطه‌ها بر بازار که با خرید و انبارکردن برنج‌ها آن را به چند برابر قیمت به مصرف‌کننده می‌فروشند، می‌گوید: برای ساماندهی بازار توزیع، شرکت‌هایی در استان مازندارن با حضور کشاورزان، کارخانجات شالیکوبی، برنج‌فروشان و سازمان نظام صنفی کشاورزی تشکیل شد اما متاسفانه دوایر و سازمان‌های دولتی استان‌های مازندران، گیلان و یا گلستان که برای خرید برنج مراجعه می‌کنند تقاضای خرید تقسیطی با پرداخت‌های ۳ تا ۴ ماه دارند. درنتیجه کشاورز مجبور است برنج تولیدی خود را به سلف‌خران بدهد تا بتواند کمبود نقدینگی خود را جبران کند.

 اکبریان در پاسخ به این پرسش که متوسط قیمت انواع برنج در شمال چقدر است، اذعان می‌دارد: قیمت هر کیلوگرم برنج کیفی در مازندان ۶۵۰۰ تومان و هرکیلوگرم برنج پرمحصول ۴۲۰۰ تومان است.

وی با انتقاد از اجحاف برخی برندهای موادغذایی به مصرف‌کنندگان که به بسته‌بندی و عرضه برنج ایرانی در بازار می‌پردازند، تصریح می‌کند با این‌که قیمت بهترین برنج در شمال هر کیلوگرم ۶۵۰۰ تومان است اما همان برنج در تهران به قیمت ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان در هرکیلوگرم به فروش می‌رسد.

 اکبریان با اشاره به مسافران استان‌های شمالی که در مبادی ورودی شهرهای شمالی در برخورد با وانتی‌های فروشنده سیار برنج، از آن‌ها خرید می‌کنند، توضیح می‌دهد که مسافران چون نوع برنج را نمی‌شناسد و آن فروشنده هم قابل ردیابی نیست درنتیجه محصولی که عرضه می‌شود رضایت خریدار را جلب نمی‌کند، درنهایت فروش آن برنج نامرغوب یا غیر یک دست به اسم برنج شمال، نوعی بدبینی برای خریدارن ایجاد می‌کند.

 او به همه مسافران و کسانی که قصد خرید برنج از شهرهای شمالی کشور را دارند این است که از فروشندگان متعهد یا کارخانه‌داران و بنکداران معتبر و شناسنامه‌دار خریداری کنند تا درصورت تخلف به‌راحتی قابل پیگیری و عودت باشد.

 نایب رییس انجمن برنج ایران درباره تولید برنج دانه بلند در ایران به تسنیم می‌گوید: برای تهیه این نوع برنج، برنج‌ها را در کارخانجات نیم پخت می‌کنند و پس از بسته‌بندی به بازار عرضه می‌کنند. این کار در خارج از کشور صورت می‌گیرد و چند کارخانه هم در داخل کشور این نوع فرآوری را آغاز کرده‌اند اما از آن‌جا که با انجام این کار، عطر و طعم برنج‌های کیفی از بین می‌رود بنابراین برای تهیه برنج دانه بلند از نوع پرمحصول استفاده می‌کنند. او بابیان این‌که تهیه برنج دانه بلند بیشتر با نوع برنج‌های هندی سازگاری دارد، ادامه می‌دهد که سازمان حفظ نباتات ورود هرگونه شالی به کشور را ممنوع کرده است.

* برنج هندی و پاکستانی آلوده به سم آرسنیک است

اکبریان در پاسخ به پرسشی درباره آلوده‌بودن برنج‌های وارداتی تنها به گفتن این نکته بسنده می‌کند که چنان‌چه مقداری برنج هندی و یا پاکستانی درمعرض حیوانات موذی قرارگیرد و حتی در انبارهای نامناسب و به مدت زمان طولانی نگهداری شود، آسیب نمی‌بیند چراکه به‌دلیل داشتن آرسنیک در برابر جانوران موذی و هرگونه فسادی مقاومند.

 اکبریان ادامه می‌دهد: ضریب شکستگی برنج‌های پرمحصول ایرانی نسبت به شالی‌های هندی کمتر بوده و از هر ۱۰ دانه، تنها یک برنج شکسته است.

به‌گفته نایب رییس انجمن برنج ایران چنان‌چه تسهیلات مناسب و ارزان‌قیمت در اختیار کارخانجات شالیکوبی قرار گیرد، تمامی شالیکوبی‌های آمادگی دارند تا تمام ماشین‌آلات خود را مدرن کنند و حتی بسته‌بندی‌های برنج را نیز شکیل کنند همچنان‌که کار بسته‌بندی‌های زیبای برنج در استان‌های شمالی آغاز شده است.

 اکبریان از زبانزد بودن برنج ایران در سراسر دنیا خبر می‌دهد و با بیان این‌که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و اروپا، برنج اعلای ایرانی را مصرف می‌کنند و دولتی‌ها می‌گویند برنج ایران به ۶۰ کشور دنیا صادر می‌شود، اذعان می‌کند که همان واردکننده برنج هندی و پاکستانی هم بر سر سفره‌اش برنج ایرانی می‌گذارد.

 او در پایان با بیان این‌‌که از سال ۱۳۹۱ برنامه تولید محصول برنج به استان مازندران، تولید محصول چای به استان گیلان و تولید پنبه به استان گلستان واگذار شد اما با این وجود دست مسوولان استانی در مسأله واردات برنج بسته است.

گفت‌وگو از دانش پورشفیعی