شاید روزی که هاشمی رفسنجانی ایده تاسیس دانشگاه آزاد را داده بود هرگز گمان نمیکرد که کار او چنین تاثیر بزرگی در زندگی مردم داشته باشد. واقعیت این است که . . .
تدبیر24: چند روز است که برخی نمایندگان مجلس موضوعاتی را در مورد یکی از اقدامات بزرگ آیتا... هاشمی مطرح میکنند که دور از واقعیت است. آیتا... هاشمی در دورههای مختلف همواره مورد هجمه تندروها قرار داشته و آنها هر بار، موضوع جدیدی را دستاویز هجمه به وی قرار میدادند.
روزی فرزندان، روز دیگر ثبتنام در انتخابات و همواره موضوعی برای هجمه پیدا میکردند که صحت آن برایشان در اولویت نهایی قرار داشت. برای درک بهتر هجمهها به آیتا... هاشمی جدیدترین موضوع از سوی منتقدان به طرح تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد بازمیگردد. ایده تشکیل دانشگاه آزاد، که از سوی آقای هاشمی رفسنجانی در سالهای اول پیروزی انقلاب مطرح شده است، گامی بزرگ در جهت مدرن کردن نهادهای علمی در کشور بود. تا پیش از تاسیس دانشگاه آزاد، «نهاد علم» تنها در اختیار دولت بود و دانشگاهها در ایران همگی به صورت دولتی اداره میشدند و این متفاوت با شیوه مدیریت دانشگاههای بزرگ دنیا همچون آکسفورد و کمبریج است که زمان تاسیس برخی از این دانشگاهها به دوره رنسانس و پیش از آن بازمیگردد.
به عنوان مثال دانشگاه آکسفورد حدود سال 1100 میلادی، یعنی 900 سال پیش با هدف تدریس علوم الهی و دانش جدید تاسیس شده است و دانشگاه آزاد نیز قرار دادن همین مسیر در داخل کشور ما بود اما در قلب دانشگاه آزاد اسلامی پارادوکسی قرار دارد که همین پارادوکس، دانشگاه آزاد را ارزشمند کرده است. از یک سو از دانشگاهی که پسوند اسلامی دارد این توقع وجود داشت که نماد اسلامیت باشد و به سنتها و اقلیم و مواردی از این دست وفادار و از طرفی دیگر وقتی دانشگاه آزاد در سراسر کشور رشد کرد و به شهرهای کوچک و بزرگ رفت، باعث تغییراتی در فرهنگ و پوشش مردم شد.
در بسیاری موارد دانشجویان در انتخابات شورای شهر این مناطق تاثیرگذار بودند و در انتخابات سراسری همچون ریاست جمهوری، نظرات جامعه دانشجویان بدل به مرجعی برای بعضی مردم این شهرها میشد. تاسیس دانشگاه آزاد در برخی شهرهای کوچک بافت این شهرها را تغییر داد و موجب تحول در این مناطق شد. شاید روزی که هاشمی رفسنجانی ایده تاسیس دانشگاه آزاد را داده بود هرگز گمان نمیکرد که کار او چنین تاثیر بزرگی در زندگی مردم داشته باشد. واقعیت این است که تحول علمی در ایران سه نقطه عطف داشته است. اول عباس میرزا که دانشجویان ایرانی را به اروپا فرستاد و بعد میرزا تقیخان امیرکبیر که با فرستادن استادان دانشگاه به خارج از کشور و تاسیس دارالفنون دانشگاه را در کشور بومی کرد.
سومین نقطه عطف تحول دانشگاه ایده تاسیس دانشگاه آزاد و خروج قدرت انحصاری دولت در بحث تولید علم بود. مقایسه موفقیت دانشگاه آزاد و دانشگاههای زیر مجموعه وزارت علوم به خوبی گواه موفقیت چشمگیر دانشگاه آزاد در عرصه علمی کشور بوده است. آنچه بعضی از نمایندگان مجلس یا برخی فعالان سیاسی در نقد فعالیتهای دانشگاه آزاد به زبان میآورند نیز بیش از آنکه نقدی علمی و معطوف به فعالیتهای دانشگاه آزاد باشد، نقدی سیاسی و بر اساس همان ایده تمامیتخواهی است که در گذشته نمود داشت. در دولت گذشته نیز بسیاری افراد با همین ایده تمامیتخواهی سعی کردند نهاد دانشگاه آزاد را نیز در اختیار خود در آورند که با درایت و شعور بالای آیتا... هاشمی از رسیدن به این هدف بازماندند.