خزر را پاک، شفاف و ایمن به آیندگان بسپاریم

تدبیر24: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که در نشست وزیران خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر سخن می‌گفت، اظهار کرد: کشورهای ساحلی تاکید دارند که تا زمان تعیین رژیم حقوقی جدید، رژیم های توافق شده فعلی برگرفته از موافقتنامه‌های 1921 و 1940، در مواردی مانند آزادی دریانوردی تجاری، ماهیگیری، منع تردد کشتی‌ها و شناورها با پرچم کشورهای غیر ساحلی و ایجاد کمربند انحصاری شیلاتی همانگونه که تاکنون اعمال شده‌اند، در آینده نیز اعمال خواهند شد.

وی افزود: ایران به عنوان یک طرف ذینفع اعتقاد دارد که مذاکرات ثمربخش برای تدوین نظام حقوقی جامع و پایدار، مبتنی بر اصول و موازین حقوق بین‌الملل، منصفانه بودن نتایج تحدید حدود، اتفاق آرای پنج جانبه و انحصار حاکمیت حقوق حاکمه و صلاحیت در این دریا صرفا به 5 کشور ساحلی، باید هرچه سریع‌تر به نتیجه برسد.

وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: متاسفانه برخی بازیگران فرامنطقه‌ای، دریای خزر را مترادف با منابع انرژی نفت و گاز تعریف می‌کنند و از زوایای دیگر مانند "محیط زیست بسیار شکننده"، "منابع زنده" و "صلح و ثبات پایدار" غافل هستند.

ظریف گفت: ایران اعتقاد دارد برای حل مسائل این دریا باید شیوه‌هایی اتخاذ شوند که منافع بلند مدت، همه جانبه و مصالح جمعی را به ارمغان بیاورد. بنابراین تفکیک بین منافع زودگذر و پایدار لازم است. از این رو اعتقاد داریم رژیم حقوقی جدید با شیوه‌هایی تعیین خواهد شد که پاسخگوی انتظارات و نیازهای مردم کشورهای ساحلی (اعم از نسل های حاضر و آینده) باشد بر این اساس الگوهای تعیین حدود باید برای همه طرف‌ها قابلیت دفاع در سطوح ملی را داشته باشد.

ظریف گفت: تبدیل دریای خزر به دریای صلح، دوستی و ثبات، پرهیز از رقابت‌های تسلیحاتی، خودداری از کاربرد نیروهای مسلح، حضور نداشتن نیروهای مسلح کشورهای غیرساحلی از پیش فرض‌های اساسی برای تضمین صلح و ثبات پایدار در منطقه محسوب می‌شود. این امنیت نیز به خودی خود، شکوفایی اقتصادی و رفاه مردم را در پی خواهد داشت.

وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: خوشبختانه موافقت‌نامه امنیتی در دریای خزر به امضا رسیده است و مشتاق هستیم که در آینده نزدیک بتوانیم درباره سازوکارهای مربوط به ساخت و ساز و همکاری‌های نظامی نیز به تفاهم برسیم.

وی اضافه کرد: یکی از موضوعات مورد توافق در اجلاس قبلی سران، برگزاری اجلاس رییسان جمهور به میزبانی روسیه بود که با اعلام آمادگی این کشور برای برگزاری اجلاس سران، مقدمات برگزاری آن از سال گذشته در سطح نشست‌های گروه کاری خزر آغاز شد.

ظریف افزود: در سالیان اخیر، معاهداتی در زمینه حفاظت از محیط زیست و همکاری‌های امنیتی در دریای خزر به امضا رسیده است. هم‌چنین مذاکرات مربوط به تدوین موافقت‌نامه‌های مربوط به همکاری درباره موافقت‌نامه آب و هواشناسی و همکاری در زمینه حوادث غیرمترقبه مراحل نهایی خود را طی می‌کنند. مذاکرات مربوط به بررسی موافقت‌نامه مدیریت و حفاظت از منابع زنده این دریا نیز ادامه دارد.

او گفت: ایران با در نظر داشتن توافق و اتفاق آرا کلیه کشورهای ساحلی دریای خزر، آمادگی خود را برای نهایی کردن این اسناد به منظور امضا در اجلاس سران اعلام می‌کند.

وزیر امور خارجه کشورمان اظهار کرد: تدوین، تصویب و اجرای کنوانسیون چارچوبی حفاظت محیط زیست دریای خزر که با عنوان "کنوانسیون تهران" خوانده می‌شود، به عنوان یک گام بلند، نشان داد که حفظ محیط زیست یک اصل مهم برای همه فعالیت‌ها در دریای خزر است.

وی گفت: اگر این کنوانسیون، در آینده نزدیک از بازوهای اجرایی خود، یعنی پروتکل‌های الحاقی برخوردار شود و ترتیبات نهایی آن در اسرع وقت نهایی شود، خواهد توانست نقش بی‌بدیلی در بهبود وضعیت نامطلوب کنونی محیط زیست و محافظت از تنوع جانوری و گیاهی آن داشته باشد.

ظریف یادآور شد: در نتیجه مذاکرات و تلاش‌های ارزنده چند سال اخیر، توافقات بسیار جزیی حاصل شده است. با این حال هنوز برخی ابعاد مهمی از حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی به دلیل ماهیت چند بعدی و پیچیده، نیازمند مذاکرات کارشناسی بیش‌تری است که در نتیجه جدیت و عزم کشورها برای فهم مشترک، ما را نسبت به توافقات نهایی خوشبین می‌کند.

رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان تاکید کرد: معتقدم و امیدوارم که این نشست‌ها صرفا به مذاکره برای تدوین نظام حقوقی بسنده نکند. توانمندی‌های اقتصادی و سیاسی کشورهای ساحلی ایجاب می‌کند که در عرصه‌های انرژی اعم از نفت، گاز و برق، بازرگانی، کریدورهای حمل و نقل، ترانزیت، بنادر و دریانوردی، جهانگردی، محیط زیست، اقتصاد، فرهنگ و ... همکاری‌های بیش‌تری صورت پذیرد.

ظریف گفت: این همکاری‌ها در صورتی که با مدیریت یکپارچه و برنامه‌ریزی بلند مدت همراه شود و به تاسیس نهادهای دایمی منطقه‌یی مانند سازمان همکاری‌های اقتصادی منجر شود، خواهد توانست کشورهای ما را به الگویی در منطقه و جهان مبدل کند.

وزیر امور خارجه کشورمان هم‌چنین در بخشی از سخنانش در این نشست، دریای خزر را دریایی با شکوه توصیف کرد که با موقعیت بی‌مانند و داشته‌های تحسین برانگیز و موهبت خدادادی به مردم پنج کشور ساحلی، روز به روز پیوندهای آنان را مستحکم می‌کند.

او گفت: این پهنه آبی منحصر به فرد فرصت بی‌نظیری فراهم کرده که ثروت، رفاه و آرامش روز افزون را نه تنها برای ساحل‌نشینان، بلکه به تمامی شهروندان کشورهای ساحلی ارزانی داشته است.

ظریف تاکید کرد: زیستگاه دریای خزر در بلندای تاریخ خود هیچ‌گاه اسیر مرزبندی‌های محدودیت‌زا نشده، از این روز همواره به عامل همبستگی متقابل فرهنگ‌های پیرامونی شهرت دارد.

وی ادامه داد: تلاش ما این خواهد بود که خزر را همان‌گونه که به ما به ارث رسیده است، زلال، شفاف، پاک و ایمن به آیندگان بسپاریم و چنان نظام حقوقی جامع کامل و مترقی تدوین کنیم که نه تنها پاسخگوی نیازهای کنونی باشد، بلکه تحسین نسل‌های آینده را به دقت و جامعیت مذاکره‌کنندگان برانگیزد.

ظریف در این نشست از روسیه به دلیل برگزاری موفق این نشست تشکر کرد.