آنچه رييس جمهور نگفت

تدبیر24: دو ساعت واندي مصاحبه رييس جمهور از دو جهت قابل تامل است؛ آنچه گفتند و آنچه نگفتند. بگذاريد با بخش مثبت آنچه گفتند شروع کنيم. شايد سخني به اغراق نرفته باشد اگر بگوييم مهم ترين و در عين حال مثبت ترين بخش آنچه ايشان گفتند حول محور سياست خارجي بود. ايشان آن لحن تهاجمي که از جمله در سخنان رييس دولت قبل همواره نسبت به غرب و به ويژه آمريکا ديده مي شد را به کار نبردند. ايشان نه به آمريکا توهين کردند و نه براي آن خط ونشان کشيدند و نه وعده سقوط آن را دادند.

بر عکس لحن ايشان نسبت به آمريکا و اساسا مجموعه غرب بسيار ملايم و محترمانه بود. اساس حرفشان هم اين بود که اگر آمريکايي ها و غربي ها در کل، منافع ملي ما را به رسميت بشناسند ما دليل براي دشمني با آنها نداريم؛ لحني که يادآور گفت وگوي تمدن ها و لحن آقاي خاتمي در دوران رياست جمهوري شان بود. درخصوص موضوع هسته اي نيز ضمن دفاع از کليت حقوق ايران حرفشان اين بود که ما ضمن آنکه خواهان پيشبرد برنامه هسته اي مان هستيم در عين حال نيز نمي خواهيم غرب و دنيا را مقابل خودمان قرار دهيم. حرف ديگرشان هم اين بود که براي اعتماد سازي آمادگي داشته و براي نشان دادن اينکه برنامه هسته اي مان صلح آميز بوده و دليلي براي نگراني غربي ها وجود ندارد، مصمم هستيم. ايضا درخصوص همسايگان و منطقه نيز زبان تحکم را به کار نگرفتند و خواهان دوستي با قدرت ها و کشورهاي ديگر در منطقه شدند.

اگر از بخش آنچه گفتند عبور کنيم، مي رسيم به بخش پيچيده «آنچه نگفتند». آقاي روحاني اين نکته کليدي را مدنظر ندارند که از منظر جامعه شناسي سياسي، پايگاه اجتماعي ايشان در ميان طبقه متوسط شهري است. کسر قابل توجهي از 19ميليون نفري که به ايشان راي دادند از اين طبقه مي آيند. ميليون ها دانشجو، اقشار و لايه هاي تحصيلکرده، زنان، کارکنان دولت و شرکت هاي بزرگ و کوچک خصوصي و دولتي، بازار، نويسندگان، اصناف و دانشگاهيان به ايشان راي دادند. درست است که خيلي از اين اقشار همانند اقشار و لايه هاي محروم تر جامعه مشکلات اقتصادي دارند اما براي کسر قابل توجهي از اين 19ميليون به هر حال مسايلي که ذيل جامعه مدني و حقوق شهروندي طبقه بندي مي شوند نيز مهم است. متاسفانه ايشان اساسا وارد اين حوزه نشدند. صرف نظر از آنکه اين تصميم، توسط خودشان اتخاذ شده بود يا با صلاحديد مشاوران و دستيارانشان به اين جمع بندي رسيدند، خيلي انتخاب درستي نبود.

البته که مشکلات، حساسيت ها و تنگناهاي جدي که در ايران در حوزه جامعه مدني وجود دارد بر کسي پوشيده نيست. مخاطبان تحصيلکرده ايشان هم از رييس جمهور انتظار «معجزه» ندارند اما اين توقع را دارند که آقاي روحاني حداقل با اشاره اي به اين حوزه و دشواري ها تحقق جامعه مدني نشان دهند که دغدغه ها و انتظارات راي دهندگانشان را درک مي کنند. کاري از دستشان فعلابر نمي آيد اما با همه وجود مي خواهند که دولتشان در اين جهت گام بردارد. اينکه ايشان هيچ اشاره اي نکردند درست مثل اين است که جامعه مدني و مسايل آن خيلي برايشان اهميت ندارد و آنچه مهم است «شيب افزايش قيمت حامل هاي انرژي» است.

و اينکه «به زودي خبرهاي خوشي در رابطه با توافق هاي اقتصادي با روسيه و چين به استحضار مردم خواهد رسيد». شايد هم آقاي روحاني و مشاوران فکر مي کنند اشاره نکردن به حوزه سياست داخلي باعث مي شود اين مسايل به تدريج بلاموضوع شده و ديگر در سطح جامعه اهميتي نداشته باشد. اگر به راستي چنين تصوري داشته باشند در آن صورت دچار خطاي استراتژيک شده اند. هر قدر هم از اين موضوعات بگذرد نه فراموش مي شوند نه کهنه.

آخرين نکته اي که هم گفتند و هم نگفتند درخصوص يارانه ها بود. 73ميليون نفري که ثبت نام کردند؛ يعني پرداخت 73ميليون، 45 هزارو500 تومان در ماه. اين هزينه کمر هر دولتي را از وسط دو نيم خواهد کرد اما آقاي روحاني خيلي خونسرد از مردم، از مجلس و از همه تشکر کردند و تاييد کردند با درآمدي که از محل آن دوميليون نفري که ثبت نام نکردند به دست مي آيد چه گام هاي مهمي برداشته خواهد شد. ايشان يک کلمه نگفتند پرداخت نزديک به چهارهزارميلياردتومان در ماه چه بلايي بر سر اقتصاد هر کشوري خواهد آورد. نکته مهم ديگر اينکه همه مي دانيم کم نبودند کساني که ثبت نام کردند در حالي که واقعا به يارانه نياز نداشتند. ثبت نام اين تعداد با وجود درخواست بزرگان، دولت، مجلس و شخصيت هاي اصولگرا و غيراصولگرا به نظر مي رسد حاوي پيام بسيار مهم و جدي براي دولت بوده باشد.