همزمانی جنجال سازی داخلی با افزایش ترافیک در سیاست خارجی

تدبیر24: موضوع هسته یی کشور ما بیش از یک دهه است که به گره سردرگمی تبدیل شده است و دولت تدبیر و امید اینک به دنبال آن است تا در یک روند تدریجی و با گفت و گو با گروه 1+5، این گره را باز کند. سرنخ این کلاف اینک پیدا شده، ولی بازشدن کامل آن پیچیده و زمانبر است. البته با وجود پیچیدگی و دشواری مسیر، هر دو طرف به آینده خوش بین هستند.

به دلیل گشایش های جدی در عرصه ی سیاست خارجی ایران، مدتی است تهران به ایستگاهی برای قطارهای دیپلماسی کشورهای مختلف جهان تبدیل شده است؛ چنین فضایی در ایجاد تنش زدایی و اعتماد متقابل میان ایران و سایر کشورهای منطقه و فرامنطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. در هفته یی که گذشت، شاهد تلاش دیپلماتیک مقام های کشورمان در میزبانی از مسوولان کشورهای انگلیس، فرانسه، اتریش، نیکاراگوئه و پاکستان بودیم؛ تلاشی که با هدف حرکت رو به جلوی کشتی عادی سازی روابط ایران با جهان صورت گرفت؛ کشتی یی که طی سال های گذشته به دلیل راهبری پراشتباه و غیرعلمی، از حرکت افتاده بود.

اما به موازات تلاش های دولت در حل موضوع هسته یی که به عنوان الگویی برای تنش زدایی در روابط ایران و غرب در زمینه های گوناگون محسوب می شود، برخی از مخالفان دولت بدون توجه به منافع ملی دست به سیاه نمایی زده و بوق و کرنایی به راه انداخته اند. گویی منافع ملی با منافع حزبی آن ها مغایرت دارد و با شکست ایران در سیاست های راهبردی و کلان، نیاز و منافع این گروه اندک تامین می شود.

تخریب در لباس نقد

نقد و انتقاد در هر جامعه یی اگر با رعایت اصول و به منظور اصلاح صورت گیرد، کارآمد و تحسین برانگیز است؛ اما همین نقد می تواند با خارج شدن از چارچوب استاندارد خود و اولویت یافتن منافع شخصی و گروهی بر منافع ملی، زننده و مخرب باشد. از طرف دیگر هر چقدر موضوع و رویدادی از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار باشد، نقد آن نیز باید با رعایت ظرافت و مبتنی بر اصول کارشناسی صورت گیرد.

در هفته یی که گذشت باز همانند گذشته، ساز مخالفت و انتقاد ناسالم از جانب عده یی اندک از نماینده های مجلس که پیشینه ی «نه گفتن» آن ها به روابط مسالمت آمیز و آشتی جویانه ی ایران با جهان بر کسی پوشیده نیست، به گوش رسید. کار این گروه از عبارت هایی چون «چوب لای چرخ گذاشتن» یا «سنگ انداختن» در مسیر گفت و گوهای هسته یی نیز گذشته است؛ به طوری که به خاطر سکوت و خویشتن داری دولت، شمشیر را از رو بسته اند؛ این ها همان گروهی بودند که با وجود دست نیافتن دولت پیشین به کوچک ترین دستاوردی در فرایند گفت و گوها از یک سو و انزوای کامل بین المللی، تحمیل تحریم های ظالمانه و مسدود کردن پول های ایران از سوی دیگر، چنین واکنش خارج از عرفی را به دولت پیشین نشان نمی دادند.

برای رویارویی با دستاوردهای دولت در عرصه های داخلی و بین المللی، حتی یک جشن کوچک و مختصر نیز می تواند بهانه را برای حاشیه سازان فراهم کند؛ آن هم جشنی که «صاحبه عربی» همسر رییس جمهوری در جایگاه همسر نخستین شخصیت اجرایی کشور، برگزار کننده ی آن باشد.

این جشن که به مناسبت بزرگداشت مقام زن در تالار حافظیه ی کاخ سعدآباد برگزار شده بود و همسران وزیران دولت، سفیران کشورهای خارجی در ایران و جمعی از استادان زن دانشگاه ها و زنان فعال در عرصه ی اجتماعی نیز در آن حضور داشتند، بهانه ی جدید را برای هجمه به دولت فراهم کرد و تا چند روز این حاشیه سازی های غیرمستند ادامه پیدا کرد. «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری با انتقاد از حاشیه سازی ها علیه دولت گفت: منتقدان یک روز مدعی جشن در کاخ و بریز و بپاش ها با انگیزه های مختلف شدند و روز دیگر پیامک هایی مبنی بر این که پول یارانه ها صرف امور دیگر می شود را منتشر می کنند تا مردم را از انصراف یارانه دور کنند.

وی با بیان مشکل های مالی که در دولت قبل به وجود آمده بود، تصریح کرد: دولت یازدهم زمانی کارش را شروع کرد که کشور دچار تورم 40 درصدی و رکود منفی 8/5 درصدی -رکود اقتصادی بی سابقه در 50 سال اخیر- بوده است.

روزنامه ی ایران در تحلیل این حاشیه سازی ها نوشت: برای پی بردن به واقعیت مواضع «پایداری ها» کافی است عملکرد این جبهه در موارد مشابه دولت قبل یادآوری شود. از جمله این موارد، جشن های جنجالی در دولت قبل بود؛ از مراسم حمل قرآن با زنان، دف زن و جشن های نوروزی -که جشن های 2500 ساله را متبادر می کرد – گرفته تا همایشی که هزار و 200 مهمان خارجی داشت و طبق گزارش روزنامه کیهان برای آن 80 میلیارد تومان هزینه شده بود. مهمانان این مراسم، ایرانیان خارج از کشور بودند که از سوی دولت قبل (یعنی دولت متحد جبهه پایداری) به ایران دعوت شدند.

در هفته یی که گذشت موضوع دیگری که بازار حاشیه سازان را به خوبی داغ کرد، چیزی نبود جز تحریف تاریخ و تخریب شخص رییس جمهوری در قالب فیلمی به اصطلاح مستند به نام «من روحانی هستم». این مستند 55 دقیقه یی، طرح از پیش تهیه شده یی بود که چند ماه پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در پاییز 92 به تهیه کنندگی گروه چند رسانه ای «شفق» و به کارگردانی «معصومه نبوی» ساخته شد. این به ظاهر مستند، ضمن نشان دادن روحانی به عنوان فردی «سازش کار» با دشمن از ابتدای انقلاب، وی را فریب خورده از جانب غرب در گفت و گوهای هسته یی در دولت «محمد خاتمی» رییس جمهوری پیشین معرفی و مسایلی غیرتاریخی از این قبیل را مطرح می کند.

این گروه چند رسانه یی سابقه یی طولانی در چالش افکنی علیه دولت تدبیر و امید دارد؛ به طوری که مجموعه یی که پیش از انتخابات ریاست جمهوری گذشته زیر عنوان فیلم «دروغ یک کاندیدا» را علیه حسن روحانی ساخت و پس از انتخابات سال گذشته، فیلم هایی چون «تماس تلفنی روحانی» و «حمله گازانبری به منتقدان» یا برنامه های کودک (انیمیشن هایی) چون «هیس! بی سوادها حرف نمی زنند» و «وقتی ظریف خواب است» را علیه دولت تولید کرد.

به نظر می رسد حمایت از دولت روحانی و نگاه واقع بینانه به دیپلماسی فعال تیم او در خارج از مرزهای کشورمان بیشتر از داخل اتفاق می افتد. از این رو، در هفته ی گذشته مجله ی «تایم» آمریکا، رییس جمهوری کشورمان را در کنار برخی دیگر از رهبران جهانی از جمله رییس جمهوری روسیه و آمریکا، جزو 100 شخصیت سیاسی با نفوذ جهان قرار داد.

در پی انتشار مستند تخریبی علیه روحانی بود که بهترین موضع گیری را در داخل، «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی کشورمان انجام داد. وی هفتم اردیبهشت، در دیدار با اعضای تشکل های کارگری و بسیج کارگران با اشاره با دروغ دانستن محتوای این مستند، گفت: برخی ها مشی مارکسیستی دارند و برای کوبیدن دولت به هر کاری دست می زنند....آزادی بیان به معنای آن نیست که هر چه دلمان می خواهد بگوییم.... مسببان و عوامل توزیع این سی دی حتی به تاریخ هم دروغ می گویند.

طرح چنین مواضعی از طرف رییس مجلس در مقطع حساس گفت و گوهای هسته یی بسیار لازم و ضروری بود؛ چه بسا که مجلس کنونی مدتی است به تریبون مخالفت ها و حاشیه سازی های عده یی معدود در «جبهه پایداری» تبدیل شده است.

در این ارتباط «حشمت الله فلاحت پیشه» استاد دانشگاه و نماینده ی پیشین اصولگرای مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: متاسفانه امروز نیز ادبیات برخی از نماینده های ما بی شباهت به ادبیات لابی های ضد ایرانی نیست؛ بارها تجربه نشان داده است که این افراد سابقه ی خوبی در سیاست خارجی ندارند و برای کشور تهدید به ارمغان آورده اند. به عنوان مثال، آن ها بانیان طرح های خطرناکی چون بستن تنگه ی هرمز، خروج از «ان پی تی» (پیمان منع گسترش سلاح های هسته یی)، بستن سفارتخانه ها و غیره هستند.

وی همچنین در ادامه افزود: عقلانیت حاکم بر سیاست خارجی مانع از آن شد که این افراد به اهداف خود دست یابند که امروز نیز لازم است این ممانعت ادامه پیدا کند. خوشبختانه جهان به این نتیجه رسیده است که ادبیات واقعی حاکم بر سیاست خارجی ما از شعارهای این افراد فاصله دارد.

شاید برای بسیاری از مردم پرسش هایی از این قبیل مطرح است که آیا اعتراض های خارج از استاندارد و شایعه سازی ها، نتیجه ی برخورد خویشتندارانه ی دولتمردان کنونی است که در دولت پیشین وجود نداشت یا اینکه مساله ی اصلی، حل موضوع هسته یی است که به منافع این گروه خاص لطمه می زند؟

جای تعجب است که بر شدت تخریب های داخلی در حالی روز به روز افزوده می شود که آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب بارها به طور شفاف از تیم گفت و گوکننده ی هسته یی کشورمان حمایت کرده و خواهان ادامه ی گفت و گوها شده اند.

ترافیک سنگین سفرهای دیپلماتیک

فارغ از جنجال سازی های داخلی که به موضوعی کلیشه یی و همیشگی تبدیل شده است، دیپلماسی فعال کشورمان در هفته یی که گذشت، مورد توجه محافل سیاسی، بین المللی و رسانه یی قرار گرفت.

در این هفته «ساموئل سانتوزلوپز» وزیر امور خارجه نیکاراگوئه در صدر هیاتی به ایران سفر کرد و ضمن دیدار با مقام های کشورمان بر توسعه ی روابط همه جانبه میان دو کشور تاکید کرد.

«سرتاج عزیز» مشاور نخست وزیر پاکستان در امور امنیت ملی و سیاست خارجی این کشور نیز به منظور گفت و گو پیرامون مسایل مهم منطقه یی چون مبارزه با افراطی گری، همکاری های دوجانبه و موضوع امنیتی با مسوولان کشورمان به گفت و گو نشست. این سفر برای هموار کردن راه برای «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان صورت گرفت که قرار است ١١ ماه مه (٢١ اردیبهشت) به ایران سفر کند.

اما سفر «سباستین کورتز» وزیر امور خارجه ی اتریش و جوان ترین وزیر امور خارجه ی جهان به ایران، بازتاب گسترده یی در رسانه های داخلی و خارجی داشت. از جمله محورهای گفت و گو میان وزیر امور خارجه ی اتریش و مقام های کشورمان، چگونگی حل موضوع هسته یی و روابط دو جانبه در زمینه های مختلف بعد از توافق کامل هسته یی بود.

در دیداری که کورتز با آیت الله هاشمی رفسنجانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام داشت، محور گفت و گوهای هسته یی پررنگ تر از سایر موضوع ها جلوه نمود. رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در این دیدار، ضمن تاکید مجدد بر اهداف صلح آمیز هسته یی کشورمان، آینده ی این گفت و گوها را مثبت و نتیجه بخش ارزیابی کرد.

اما مدتی است که موضوع موشک های بالستیک ایران از طرف رسانه های خارجی مطرح شده است و تلاش می شود آن را به عنوان یکی از مسایل مورد گفت و گو بین ایران و گروه 1+5 پیش بکشند. با این وجود «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ی ایران در گفت و گو با همتای اتریشی خود ضمن تاکید بر فعالیت های سازنده و صلح آمیز هسته یی ایران، موشک های دوربرد را موضوع گفت و گوهای هسته یی ندانست.

همچنین در هفته یی که گذشت، «فیلیپ مارینی» رییس کمیسیون امور مالی سنای فرانسه و «سایمون گس» مدیر کل سیاسی وزارت امور خارجه انگلیس و رییس هیات گفت و گوکننده ی این کشور در گروه 1+5 با ایران است، وارد تهران شدند و با مقام های کشورمان به گفت و گو نشستند.

بسیاری از تحلیل گران بر این باورند که با آشکار شدن افق روشن حل موضوع هسته یی ایران، رقبای غربی به منظور ارتقای روابط خود با کشور ما و پیشی گرفتن از همردیفان خود، کوله ی سفر خود را بسته و عازم تهران می شوند که البته در این بازار داغ دیپلماسی رویکرد آشتی جویانه ی دولت ایران مساله ی اساسی بوده است.

در ارتباط با ترافیک دیپلماسی در ایران، «علی بیگدلی» استاد دانشگاه شهید بهشتی و صاحبنظر در مسایل بین المللی اظهار داشت: شعارهای انتخاباتی روحانی سرشار از مفاهیمی چون تدبیر، آشتی، هم نشینی و مذاکره بود. وی بعد از برنده شدن در انتخابات ریاست جمهوری ایران، هم فضای داخلی را آرام کرد و هم فضای بین المللی را از آن حالت بسته (جمود) که احمدی نژاد به وجود آورده بود رهایی بخشید و انعطاف پذیری را به سیاست کشور تزریق کرد. بنابراین غربی ها نیز به این سمت حرکت کردند.

بنابراین، گفتمان و ادبیات آشتی جویانه ی دولت روحانی است که دروازه ی ایران را بر بازیگران بین المللی گشوده است و پیام صلح را به جهانیان صادر می کند. حدود 10 ماه از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید می گذرد و مشاهده می کنیم که «ایرینا بوکووا» مدیرکل سازمان علمی فرهنگی ملل متحد (یونسکو) شنبه ی گذشته (6 اردیبهشت) برای سفر پنج روزه به ایران آمد و از برخی شهرهای کشورمان نیز دیدن کرد. این نخستین سفر مدیرکل یونسکو به ایران طی 10 سال گذشته بوده است. بوکووا ضمن تاکید بر نقش صلح جویی ایرانیان، اظهار داشت: آثار فرهنگی ایران، میراث صلح جهان است.

اکنون رفته رفته «ایران هراسی» جای خود را به «ایران دوستی» و «تقابل» جای خود را به «تعامل» داده است. بدون شک نقش دولت تدبیر و امید و تعامل سازنده آن با جهان را نمی توان در این موفقیت نادیده گرفت؛ رویکردی که در دولت پیشین از اهمیت چندانی برخوردار نبود.

همین رویکرد آشتی جویانه با جهان است که ضمن رفع تحریم ها، فضای آرامش و ثبات اقتصادی را در داخل کشور به ارمغان آورده است. از این رو، به تازگی موسسه ی مالی «کاپیتال اینتلیجنس» که در دوبی فعالیت دارد، پیش بینی کرده است که اقتصاد ایران در آینده یی نه چندان دور از حالت منفی به وضعیت باثبات تغییر خواهد کرد. این موسسه قسمتی از رشد اقتصادی ایران را ناشی از توافق هسته یی ژنو میان ایران و گروه 1 + 5 و همچنین لغو موقتی بعضی از تحریم های بین المللی عنوان کرده است.

این موسسه در ادامه اظهار کرد: نرخ تورم 30 درصدی ایران هم رو به کاهش است و به احتمال تا دو سال دیگر به حدود 20 درصد خواهد رسید؛ این در حالی است که سال پیش (در دولت احمدی نژاد) نرخ تورم به 40 درصد رسیده بود.