مردم دلواپس و منتقدان شادمان

تدبیر24: شايد كسي گمان نمي كرد «وقفه» طبيعي مذاكرات هسته يي در وين برخي چهره هاي سياسي و منتقد داخلي را چنان شادمان كند كه بي محابا از آنچه «بي نتيجه بودن مذاكرات» مي خوانند «ابراز خشنودي» كنند، آنقدر كه اين خشنودي را بر زبان آورند يا از «مكافات توافق ژنو» نام ببرند و به دولت توصيه كنند كه «اشتباهات فاحش توافقنامه ژنو» را بپذيرد.به نظر مي آيد كه «عدم پيشرفت» مقطعي در يك مذاكره طولاني، فرصتي را به دست داده و به گونه يي توفيق اجباري شده تا براي مردم روشن شود كه چگونه ديپلماسي ظريف و نرم دولت روحاني، منافع عده يي را به خطر انداخته و آنها را «دلواپس» اين منافع كرده تا آنجا كه لشكر به صف كنند و مانع حل اين چالش ملي و بين المللي شوند. روشن است كه منافع آنها در تضاد با منافع ملت قرار دارد، از براي همين است كه در روزگاري كه توافقنامه هسته يي موجب شادي مردم شد، مخالفان و منتقدان آن، دلواپس و دل نگران شدند و اكنون كه ملت دلهره و دلواپس مذاكرات هستند، آنان خشنود و شادند كه از قِبَل «شكست» گفت وگو ها، عوايد تحريم را به جيب مي زنند. براي دشت كردن از سفره نعمت تحريم، البته بسيار زود است.

اختلاف نظر در پرونده يي چنين حساس پديده يي عجيب نيست، نه تنها عجيب نيست كه نگران كننده هم نيست. مي توان در ماجراي هسته يي و مذاكرات مهم وين از طيف هاي مختلف سخن وتحليلي متفاوت شنيد اما پيكره سياست هسته يي ايران نه از گوناگوني افكار و آرا بلكه از شبهه افكني و جنجال و لجاجت آميزي زخمي است.

آنچه امروز نصيب سياستگذاران هسته يي شده تضارب آرا نيست كه تعريف وارونه حقايق است و انديشه يي كه در برابر مذاكرات هسته يي به تحريف روي آورده است. مخالفان سياست هسته يي پيش از اينها بسيار براي مذاكرات نسخه مرگ نوشته اند و هر دور از مذاكرات را به اميد شكست دوره يي ديگر به سر مي كنند. در اين مسير، آنها حتي نفي اصل مذاكره هسته يي كه از اصول سياست خارجي جمهوري اسلامي و مذاكره كنندگان است را هم مجاز شمرده اند. به همين سبب، دولت ناچار است تا در برابر اين برهم زدن قاعده نقد از سوي مخالفانش، بيشتر به احتياط روي آورد و اين احتياط ممكن است كه مذاكرات را بيش از زمان لازم طولاني كند.

مهم تر از زمان البته اين است كه دولتمردان ايران در تعقيب منطق گفت وگوي هسته يي به هر چهار محصول ميمون «مذاكره ، تحصيل منافع ،رفع اتهام و اثبات راستي» خود نظر دارند و از اين اصول عقب نمي نشينند. آن چنان در اين راه استوارند كه حتي بزرگ ترين حريفان ايران در اين مناقشه از مذاكره چشم پوشي نكرده اند: امروزه نه امريكا حاضر است مزاياي ميدان مذاكره را از نظر دور بدارد و نه حريفان اروپايي ايران در مناقشه ي هسته يي، حاضر هستند به وعده دشمنان بين المللي گفت وگوها يا با وجود اختلاف نظرهاي گاه بسيار زياد، از گفت وگو با ايران چشم بردارند.

مذاكره و منطق ديپلماسي بديلي جز قهر و خشونت ندارد جاده هيات بين الملل به ويژه در چهارراه تعادل ملت ها يا به تعامل و همكاري خواهد انجاميد يا سر از خشونت و نزاع درآورده و بي شك ملت ما راه نخست را مي جويد.مخالفان سياست هسته يي ايران از اين منظر، بايد به ياد داشته باشند كه بديل مذاكرات چيست. آنها مي توانند روند مذاكرات را به نقد بنشينند و نتايج آن را به چالش بكشند اما نمي توانند در آرزوي شكست مذاكرات براي خود شريكي پيدا كنند و سخن خود را به مطالبات مردم بياويزند.

گريبان منطق مخالفان مذاكره اكنون در چنگ اين پرسش گرفتار است كه آنها در شكست سياست هسته يي نظام به چه چيزي استناد مي جويند؟آنان با وجود ديدگاه هاي روشن و اصل «سياست هاي كلي نظام» اما باز هم طلب و آرزوي شكست مذاكرات هسته يي راه و روش سه گروه شده است، اپوزيسيون خارج نشين نظام، كاسبان تحريم و افراطيون جنگ طلب جهاني. در اين وادي رشد مناقشات غربيان با ايران بر سر برنامه هسته يي خواه به مصالحه انجامد يا مقابله، اين باور را بايد در نگاه هاي ناباور نشاند كه سياست بين الملل امروز بر منطق داد و ستد و بازي برد و باخت مي چرخد. در اين صحنه همه طرف ها و بازيگران به فكر سود بردن و انتفاع هستند و هيچ استثنايي بر اين قاعده نيست. سياست خارجي ايران براي اينكه از موج هاي سهمگين عبور كند ناگزير از آويختن به قاعده طلايي عقلانيت و سنجش هزينه فايده در ميدان رقابت است.

امروز ديگر نمي توان نتيجه هاي روشن و چندخطي براي سياست خارجي پيچيد اما اين را مي توان گفت كه از همين زاويه، مذاكرات «وين-4» به نشست بعدي موكول شد تا در اين فرصت، داد و ستد هسته يي از منظر منافع ملي و مردمي و سياست هاي كلان نظام بررسي شود. در اين بررسي بايد به ياد داشت كه انعطاف ناپذيري در سياست خارجي و عدم هماهنگي با واقعيت هاي موجود، نه تنها ايران را به گذري خطرناك سوق مي دهد كه منافع و امنيت بازيگران طمع كرده به سفره تحريم را هم پايان خواهد داد.