جنبش بازگرداندن "اساتید" به دانشگاه

یکی از موضوعات مورد توجه در دانشگاههای معتبر دنیا حفظ سنت آکادمیک است. بدین معنا که اگر در دانشگاهی با قدمت چند صدساله مثلا کانت تدریس می کرده امروز همچنان سنت کانتی در آن دانشگاه حفظ شده و به این موضوع افتخار می شود.

این دانشگاهها اساتید مشهور خود را به عنوان نماد آکادمیک دانشگاه معرفی می کنند و سعی می شود اساتیدی که بیشترین قرابت فکری به آنها را دارند ادامه دهنده راه آنها در آن دانشگاه شوند. همچنین در این دانشگاهها از اساتید نخبه و باتجربه علی رغم کهولت سن به هر ترتیب ممکن (ولو تنها مشاوره) بهره می برند.

این در حالی است که در ایران و در هشت سال اخیر فوج عظیمی از اساتید مطرح کشور به خصوص در حوزه علوم انسانی از دانشگاهها کنار گذاشته شدند. چگونه می توان با بازگرداندن این اساتید به دانشگاهها بار دیگر از توان علمی آنها استفاده نمود؟

دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: «متاسفانه در هشت سال گذشته خیلی از اساتید از تدریس در دانشگاه کنار گذاشته شدند. این کنار گذاشتن شامل کسانی که به اجبار بازنشسته و یا اخراج شدند و نیز کسانی که ممنوع التدریس شدند می شود.»

وی ادامه داد: «به طور مثال در دانشگاه علامه طباطبائی تعداد زیادی استاد وجود دارد که اخراج نشدند چون به لحاظ قانونی نمی توانستند آنها را اخراج کنند؛ اما در عین حال آنها ممنوع التدریس شدند و حق تدریس ندارند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «به گمان من موضوع اساتیدی که خود درخواست بازنشستگی دادند امری علی حده است؛ اما در غیر این صورت وزارت علوم باید یکی از اولین کارهایی که انجام می دهد این باشد که بخش نامه ای را به دانشگاهها ارسال و عنوان کند باید کمیته ای زیر نظر رئیس دانشگاه تشکیل تا به وضعیت کلیه اساتیدی که بالاجبار بازنشسته یا اخراج شدند و یا به هر دلیل دیگری جلوی تدریس آنها گرفته شده رسیدگی شود.»

وی افزود: «در این شرایط اگر اساتیدی بودند که تمایل داشتند مجددا به کار تدریس برگردند باید بدون فوت وقت برای ترم پیش رو و یا نهایتا برای ترم بهمن ماه موجبات بازگشت آنها به دانشگاه فراهم شود.»

زیباکلام در پاسخ به این سوال که دانشجویان در بازگشت این اساتید به دانشگاه چه نقشی می توانند ایفا کنند؟، گفت: «قطعا دانشجویان به عنوان کسانی که بیشترین صدمه را به لحاظ علمی در هشت سال اخیر متحمل شدند باید نقش فعالی در این زمینه ایفا کنند.»

وی ادامه داد: «به هر حال بیشترین ضرر از ممانعت از تدریس اساتید باسواد در هشت سال اخیر متوجه دانشجویان شده است که از دانش و تدریس آنها بی بهره شده اند.»

وی افزود: «به نظر من خوب است که دانشجویان به صورت دسته جمعی به ریاست دانشگاهها یا وزارت علوم نامه بنویسند و خواهان بازگردانده شدن اساتیدی که در این هشت سال کنار گذاشته شدند بشوند؛ اساتیدی که فکر می کنند باسواد هستند و به دلایل سیاسی و عقیدتی کنار گذاشته شدند و دود این اقدام به چشم دانشجویان رفته است.»

این استاد دانشگاه درباره علت عدم توجه به سنت های آکادمیک در دانشگاههای ایران گفت: «همه این مشکلات و معضلات که در نظام آموزش عالی ما وجود دارد ناشی از دخالت نهادهای وابسته به حکومت در امور دانشگاهها است.»

وی ادامه داد: «در ایران و با اقداماتی که اصولگرایان انجام می دهند انسان متوجه حکمت و ضرورت این سنت می شود که در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته وجود دارد که هیچ نهادی نمی تواند در کار دانشگاهها دخالت کند و امور دانشگاهها توسط دانشگاهیان و اساتید اداره می شود.»

وی افزود: «متاسفانه در ایران دود دخالت نهادهای حکومتی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم در امور دانشگاهها در نهایت به چشم علم و دانش می رود. چرا که ملاک تصمیم گیری شورای انقلاب فرهنگی و وزارت علوم ملاحظات سیاسی، عقیدتی، جناحی و مرامی است و از ملاحظات علمی به دور هستند.»

زیباکلام با طرح این سوال که چرا باید کسر قابل توجهی از اساتید کشور توسط این نهادها و روسای دانشگاههایی که وابسته به این نهادها هستند کنار گذاشته شوند؟، گفت: «دلیل این امر واضح است؛ چون ملاک اینها علمی و تحقیقاتی نیست و صرفا ملاک های سیاسی را مورد توجه قرار می دهند.»

وی تصریح کرد: «لذا اینکه بنده تا این حد اصرار دارم نهادهای بیرون از دانشگاه نباید در امور دانشگاه دخالت کنند به این دلیل است که انگیزه های این نهادها برای دخالت در امور دانشگاهها همواره سیاسی است؛ در حالی که اگر انگیزه ها علمی و پژوهشی باشد ما در هشت سال اخیر با کنار گذاشته شدن خیل گسترده ای از اساتید از دانشگاهها مواجه نمی شدیم.»