فرهنگ استعفا و اخلاق اجتماعي

تدبیر24: شايد با واژه «استعفا» غريبه باشيم و اساسا اين سوال در ما به وجود بيايد که چرا مسوولي بايد استعفا کند؟ اين مساله ناشي از آن است که در جامعه ما کمتر اتفاق افتاده که مسوولان خودشان را نماينده يا منتخب غيرمستقيم مردم دانسته و خود را نسبت به وظايفي که در قبال مردم دارند مسوول و متعهد بدانند. متاسفانه ما در جامعه خود بيشتر اوقات مسووليت را به عنوان يک حق مي دانيم که بر اساس آن فرصتي به دست مي آيد تا جايگاه و شان خودمان را به ديگران نشان بدهيم و از طريق آن به ديگران بباليم در حالي که مسووليت در مفهوم واقعي خود به معني پاسخگوبودن است.

وقتي شخصي مسوول مي شود در واقع وظيفه اش بسيار سنگين است و بايد خود را به جامعه اي که وي را مستحق دريافت مسووليت شناخته است چنان متعهد بداند که اين مسووليت را فرصتي نه براي خودش که براي خدمت به جامعه و مردم بپندارد. اين موضوعي است که در بسياري از جوامع توسعه يافته وجود دارد. در جامعه اي که مسووليت نه يک امتياز فردي بلکه يک تعهد و دين به جامعه و فرصت براي خدمت گذاري باشد هرگاه در مسير انجام تعهد، ذي حقان متضرر و حقشان تضييع شود فرد مسوول با تمام وجود احساس مي کند که بايد از مردم عذرخواهي کند، شرمنده جامعه باشد و خود را آماده سازد تا وجدان جمعي و جامعه او را نسبت به غفلتي که انجام داده تنبيه کند. در اين شرايط اگر خطا آگاهانه بوده جزاي سنگين را در پي خواهد داشت و اگر صرفا غفلت بوده فرد مسوول خودش تنبيه مورد نظر را مي پذيرد.

در چنين جامعه اي استعفا کمترين کار براي مسوولي است که نتوانسته به تعهدش عمل کند. اگر مسوولان به چنين سمتي حرکت کنند اين مساله مي تواند به عنوان فرهنگ در جامعه تاثير بگذارد و آن گاه مردم نيز در زندگي روزمره با تسامح رفتار و از يکديگر عذرخواهي خواهند کرد. در کشورهاي توسعه يافته با کوچک ترين خطايي واژه «ببخشيد» بر زبان ها جاري مي شود اما ما اين موضوع را در جامعه خود کمتر داريم. حتي گاه حقوق يکديگر را تضييع مي کنيم و خود را محق مي دانيم و فکر نمي کنيم بايد عذرخواهي کنيم.

به عنوان نمونه وقتي هنگام رانندگي سبقت نادرست مي گيريم و حق کسي را تضييع مي کنيم نه تنها عذر نمي خواهيم بلکه طلبکارانه برخورد مي کنيم. فرهنگ استعفا در برابر غفلت مي تواند در جامعه ما انسان ها را نسبت به هم مهربان و همچنين مسووليت مدار و اخلاقي کند. اميدواريم اگر در مواردي غفلت پيش آمد مسوولان استعفا و عذرخواهي کنند زيرا نه تنها از ارزش شان کاسته نخواهد شد بلکه شان آنها حفظ خواهد شد و در فرصتي ديگر اين امکان براي آنها فراهم خواهد بود تا دوباره در جايگاهي قرار بگيرند و به مردم خدمت کنند.