وقتی اعتیاد انسان سوز می شود

تدبیر24: اینجا یکی از مراکز ترک اعتیاد شهر زنجان است جایی که انسانهایی به امید ترک اعتیاد خانمان برانداز رهسپار این مرکز شده اند، تا بخت سیاه خود را دگر بار فروغی دوباره بخشند.

کنکاش در آسیب های اجتماعی و معضل اعتیاد بهانه ای بود برای اینکه حال و روز آنها را و سرگذشت تلخی که این بلای خانمانسوز برای آنها گره زده است، جویا شویم.

رضا 42 سال دارد، چهار ماه است، به امید درمان پا در این مرکز گذاشته است وقتی از او در مورد علت اعتیادش می پرسم می گوید: 26 سال داشتم که طعم تلخ تریاک را چشیدم، از آن روز بود که سایه سیاهی بر سر زندگی ام افتاد و تمام لحظات بودنم در تاریکی و ظلمات سپری شد.

او از اراده ای می گوید که بعد از 16 سال بار دیگر به سراغش آمده و در جانش زنده شده تا آهنگ زندگی اش از نو به رشته تحریر در آید، همسرش، همواره سنگ صبورش در این مدت بوده و او را هرگز به تند باد فراموشی ها نسپرده است.

به سراغ یکی دیگر از معتادان بهبود یافته این مرکز می روم. شاید باورش سخت باشد، اعتیاد محدود به طیف خاصی نیست و ممکن است حتی یک رییس و یا مدیری را نیز نشانه رفته باشد.

سرگذشت معاون شعبه یک بانک

10 سال قبل بود که دوستانش شعله های آتش را بر زندگی اش انداختند. او در این باره می گوید: از سر تفنن و به توصیه دوستانم موادمخدر از نوع تریاک و در ماههای آخر شیشه مصرف می کردم، و همین وضعیت آرام آرام به یک عادت تبدیل شد، عادتی که در زمان های مشخصی مرا مجذوب خود می کرد.

این روند چندین سال ادامه یافت و حتی بین او و ورزش و دیگر کارهای مورد علاقه اش، فاصله انداخت و تداوم همین رفتارها موجب شد که عطای کارش را به لقایش بخشد و در نهایت زندگی اش را در لبه پرتگاه ببیند.

او ادامه می دهد: بارقه ی امید در وجودم زنده شد، دیگر از این وضعیت جهنمی خسته شده بودم و تصمیم گرفتم برای همیشه خط بطلان بر مصرف مواد مخدر بکشم.

پس از وقفه ای کوتاه می افزاید: از دید من اعتیاد خانمانسوز نیست، انسان سوز است و تمام هستی و نیستی ات را تباه می کند به نوجوانان و جوانان توصیه می کنم برای فرار از مشکلات ، پر کردن اوقات فراغت خود به انجام کارهای فرهنگی به ویژه ورزش کردن بپردازند و هرگز در جاده اعتیاد قدم برندارند.

معتادان درپی درمان باشند

مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با اشاره به اینکه عوامل فردی، ویژگی هایی از قبیل اختلالات روانی درگرایش افراد به اعتیاد تاثیرگذار است، می گوید: انواع حالت های اضطرابی ، افسردگی، اختلالات شخصیتی و بیماریهای روانی افراد مستعد را به مصرف انواع مواد مخدر سوق می دهد.

سعید ممتازی می افزاید: این نشانه ها ارتباط دو سویه دارد، ممکن است فردی که اعتیاد دارد، دچار چنین مشکلاتی شود و اینکه کدام عامل ارجحیت دارد، عملا امکان تمایز آن وجود ندارد.

وی، ادامه داد: علاوه بر آن برخی ویژگی ها نظیر اینکه فرد در تصمیم گیری حل مسله ناتوان باشد، نداشتن تفکر نقادی و ارزیابی ضعیف و اضطراب اجتماعی نیز ممکن است فرد را به سمت اعتیاد هدایت کند.

رییس بخش اعتیاد بیمارستان شهید بهشتی اظهار کرد: اگر در یک خانواده ای، نوجوانی اعتیاد داشته باشد، بقیه افراد خانواده را هم درگیر مشکلات می کند.

وی ادامه داد: وقتی پدر خانواده اعتیاد دارد، الگوهای رفتاری بقیه اعضای خانواده نیز تغییر می یابد و خانواده ها امکان دارد اعتیاد را پنهان کنند یا اینکه از آن فرار کنند و یا بقیه اعضای خانواده با هم در این خصوص صحبت نکنند.

ممتازی می افزاید: برخی اوقات کودکان نیز این الگوها را برداشت می کنند و سراغ مصرف مواد مخدر می روند.

این روانپزشک مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی زنجان مهمترین عامل در تقویت انگیزه فرد در ترک اعتیاد را در درجه نخست پذیرفتن بیماری و مشکل از طرف فرد معتاد می داند و می گوید: برخی با گفتن اینکه « من مقدار کمی مصرف می کنم » یا « من معتاد نیستم و این اعتیاد محسوب نمی شود » چیزی به نام تریاک به نظرشان بی ضرر می آید و از کنار آن به سادگی عبور می کنند.

وی بیان کرد: بعضی ها هم به اشتباه موادی مثل شیشه یا حشیش را به عنوان موادی که اعتیادآور نیست تلقی می کنند.

افراد باید متوجه باشند که اعتیاد یک بیماری است و باید مشکل را به رسمیت بشناسند و واقف باشند که برای این معضل راه حل های درمانی وجود دارد.

ممتازی همچنین اضافه می کند: بسیاری از افراد از مراجعه به مراکز درمانی و ترک اعتیاد و یا روانپزشکان شرم دارند و خجالت می کشند که بگویند معتاد هستند.

وی ادامه داد: این مسله به نگاه اجتماع به موضوع اعتیاد بر می گردد، افراد جامعه ، اعتیاد را یک نوع مشکل اخلاقی می دانند و یا اینکه افرادی که گرفتار اعتیاد هستند را افرادی دچار ضعف شخصیت و اخلاق می دانند و برای همین احساس گناه یا شرمندگی ایجاد می شود.

مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان می گوید: اگر به اعتیاد به عنوان یک بیماری نگریسته شود دیگر فرد نباید از مراجعه به درمانگر برای درمان بیماری اش خجالت بکشد.

وی یادآور می شود: عدم کارایی شغلی یکی از مشخصه های بارز معتادان است که این گروه از افراد در انجام وظایف شغلی یا خانوادگی یا حتی وظایف اجتماعی خود دچار نقصان و اشکال می شوند.

کسب مهارت لازمه نه گفتن به اعتیاد

یک جامعه شناس و مدرس دانشگاه نیز با بیان اینکه در بروز آسیب های اجتماعی عوامل فردی و خانوادگی نقش موثری دارد، می افزاید: ایران کشوری در حال گذار از سنتی به مدرنیته محسوب می شود و تغییرات ناگهانی حاصل از آن نیز به نوبه خود مشکلاتی را موجب شده است.

یوسف بیانلو ادامه داد: عدم ارتباط تنگاتنگ فرزندان با والدین و فشارهای روانی ناشی از آن زمینه ابتلا فرد به آسیب های مختلف اجتماعی را فراهم می کند.

وی می افزاید: عدم جامعه پذیری افراد و نبود مهارتهای زندگی نیز از جمله مسایل مهمی است که به تدریج توانایی فرد را هنگام تصمیم گیری ها کاهش می دهد و در این میان برای پرکردن خلاها و کمبودها به آرامش های کاذبی از قبیل استعمال سیگار، قلیان و در نهایت مواد مخدر روی می آورد.

دبیر پیشگیری کمیته فرهنگی و پیشگیری شورای هماهنگی مواد مخدر استان زنجان با اشاره به اینکه ایران درراه مقابله با موادمخدر موفق عمل کرده است، می گوید: متاسفانه در زمینه پیشگیری از اعتیاد بسیار ضیف عمل شده و این مهم شمار معتادان را افزیش داده است.

وی، یادآور می شود: اجرای برنامه های پیشگیری اولیه از اعتیاد با هدف کاهش میزان تقاضای افراد به انواع مخدر است و تحقق این مهم می تواند شمار مبتلایان را به تدریج کاهش دهد.

بیانلو می افزاید: ارایه آموزش های لازم به جامعه هدف و در مراکزی از قبیل دانشگاهها، مدارس و حتی مهدهای کودک می تواند افراد را در مقابل اعتیاد بیمه کند.

وی خاطرنشان می کند: تخصیص منابع به این حوزه برنامه ریزی ها را هدفمند می کند و این روند نتایج بهتری را به همراه دارد.

خانواده ها همراهی کنند

رییس کمیته درمان اعتیاد استان زنجان نقش خانواده ها در درمان معتادان را بسیار مهم و موثر عنوان می کند و می گوید: معتادان با مشکلات و معضلات متعددی مواجه هستند و طرد آنها از خانواده به تشدید مسایل منتهی می شود.

رضا موسوی زاده می افزاید: برای درمان اعتیاد علاوه بر درمان های دارویی اقدامات رفتار درمانی نیز باید مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر آن شرکت در جلسات مستمر روانپزشکی نیز نتایج بهتری را به دنبال دارد.

وی، که خود مدیریت یکی از مراکز ترک اعتیاد این شهر موسوم به کنگره درمان 60 را برعهده دارد، ادامه می دهد: در کنگره 60 روش درمان معتادان، دارو همراه با رفتار درمانی است که تا کنون و با توجه به برنامه های اجرا شده موفقیت مناسبی در ترک اعتیاد معتادان به همراه داشته است.

رییس کمیته درمان اعتیاد استان زنجان می افزاید: درمان اعتیاد به صرف دارو جواب نمی دهد و تلفیفی از موارد ذکر شده اساس درمان آنان است.

وی ادامه می دهد: رفتارهای پنهانی موجب شده آمار دقیقی از شمار مبتلایان در این استان نباشد، اما برآوردها نشان می دهد 32 هزار معتاد در این استان وجود دارد.

موسوی زاده می افزاید: هم اکنون 50 مرکز ترک اعتیاد در استان زنجان فعال است اما خدمات ارایه شده در این مراکز بسیار پایین و بیشتر بر اقدامات دارویی متمرکز است.

وی خاطر نشان می کند: راه اندازی مرکز کنگره 60 در این استان موجب شده نگاه و رویکردی جدید به درمان اعتیاد وجود داشته باشد.

آنچه در این میان مهم به نظر می رسد حفظ و تقویت بنیان و استحکام خانواده در عدم گرایش فرزندان به آسیب های مختلف اجتماعی به ویژه جلوگیری از مصرف انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی است.

فرزندان آینده سازان و میراث داران جامعه هستند و تربیت صحیح آنها در سایه تدبیر خانواده ها ارایه آموزش ها، آگاهی ها و اطلاع رسانی لازم جامعه را از بسیاری آسیب ها و ناهنجاریها در امان خواهد داشت.

در عصری که مواد متنوع و متعدد مخدر در کمین فرزندان است خانواده ها باید آنان را بیشتر درک کرده یار مهربان و دوست صمیمی در لحاظ مختلف زندگیشان باشند و جوانان و نوجوانان نیز همواره هوشیار باشند که احتیاط، اعتیاد نزدیک است.