جهانبخش خانجانی» جريان اصلاحات كه در تداوم حركت تاريخي ملت ايران در انقلاب مشروطه، انقلاب شكوهمند اسلامي و حماسه بزرگ دوم خرداد همچنان بر مشي اصلاحي و رفرميستي خود تاكيد و اصرار دارد
فیاض زاهد - محمد مهاجری» وضعيت جديدي كه در سپهر سياست ايران رخ نموده تا حد كم نظيري استثنايي است. براي اثبات و انتقال اين باور تلاش ميشود در اين نوشته به برخي ابعاد آن اشاره شود
دربیها تقریبا از اولین سالهای شکل گیری فوتبال پا گرفتند؛ زمانی که هنوز خیلی از قوانین اولیه فوتبال هم به شکل کنونی نبود اما دشمنی و رقابت بین دو تیم همشهری در اولین دیدارها نمایان شد. اکنون بعد از بیش از ۱۵۰ سال از حیات فوتبال، این ورزش را بسیاری را دربیهای بزرگش میشناسند؛ دربیهایی که هر یک به دلیلی به محل نزاع و جدال رقبای قدیمی تبدیل شده است.
به مناسبت دربی پایتخت، نگاهی خواهیم انداخت به ۱۰ دربی معروف دنیا:
۱- سلتیک- رنجرز
یکی از قدیمیترین دربیهای دنیا که کمتر از سه دهه بعد از آغاز فوتبال مدرن، شکل گرفت. اولین دیدار دو تیم در سال ۱۸۸۸ برگزار شد، زمانی که هنوز بسیاری از معروفترین باشگاههای حال حاضر فوتبال دنیا شکست نگرفته بودند.
اما آنچه رقابت این دو تیم پرافتخار فوتبال اسکاتلند را متمایز میکند، ریشههای اختلاف آنهاست. رقابت سلتیک و رنجرز بیش از آنکه ریشهای ورزشی داشته باشد، حاصل اختلافات مذهبی، سیاسی و ایدئولوژیکی است. باشگاه سلتیک را مهاجران ایرلندی کاتولیک پایه گذاری کردند، در حالی که سلتیک تیمی متعلق به پروتستانهای مخالف آنهاست.
اختلافات بین هواداران دو تیم به اندازهای زیاد است که درگیریها در گلاسکو از چند روز پیش از روز دربی آغاز میشود و این به خسارتهای هنگفتی میانجامد. به طور مثال در سال ۲۰۱۱ که دو تیم ۷ بار با هم روبرو شدند، در مجموع ۲. ۴ میلیون پوند خسارت به اموال عمومی وارد شد.
دو تیم تاکنون ۳۹۹ بار با هم روبرو شدند که ۱۵۹ پیروزی برای رنجرز و ۱۴۴ برد برای سلتیک رقم خورد. ۹۶ دیدار دو تیم هم با تساوی به پایان رسید.
البته سال گذشته رنجرز به دلیل مسائل مالی به دسته چهارم فوتبال اسکاتلند فرستاده شد (آنها به دسته سوم صعود کردند) و به همین دلیل در یک سال اخیر از «قرار قدیمی» خبری نبود.
۲- گالاتاسرای- فنرباغچه
مهمترین دربی شرق اروپا، نمادی از تقابل فرهنگی دو بخش اروپایی و آسیایی شهر استانبول است. فنرباغچه در سمت آسیایی استانبول قرار دارد و گالاتاسرای در سمت اروپایی شهر شکل گرفته و همین مسئله در طی بیش از یک قرن، به رقابتی بزرگ تبدیل شده است.
اولین دیدار دو تیم در سال ۱۹۰۹ انجام شد اما دشمنی دو تیم بیش از دو دهه بعد و در سال ۱۹۳۴ آغاز شد؛ زمانی که یک دیدار دوستانه، با درگیری بازیکنان و آشوب تماشاگران، به یک زد و خورد وحشتناک تبدیل شد.
این رقابت به اندازهای بالا گرفته که دیدارهای تیمهای بسکتبال، والیبال و قایقرانی دو تیم هم با حساسیتی مشابه فوتبال برگزار میشود.
هرچند گالاتاسرای افتخارات بیشتری از فنرباغچه دارد و با قهرمانی در رقابتهای جام یوفای سال ۲۰۰۰، عنوان تنها تیم ترکیهای که در رقابتهای اروپایی به قهرمانی رسیده را به دست آورد اما در دربیها، فنرباغچه پیروزیهای بیشتری دارد.
در ۳۷۵ دیدار دو تیم، ۱۴۲ بار فنرباغچه و ۱۲۰ بار گالاتاسرای به پیروزی رسیدند و ۱۱۳ دیدار دو تیم با تساوی به پایان رسید.
۳- بوکا جونیورز-ریورپلاته
اختلاف طبقاتی که همیشه یکی از دلایل تقابل مردم یک جامعه است، در پایتخت آرژانتین به شکل گیری یکی از جذابترین دربیهای دنیا منجر شد. هر چند این فاصله طبقاتی اکنون دیگر به پررنگی گذشته نیست اما زمانی طرفداران بوکاجونیورز را طبقه کارگر و مهاجران ایتالیایی تشکیل میدادند و طرفداران ریورپلاته هم اقشار متمولتر بوئنوس آیرس بودند.
شدت رقابت و دشمنی بین دو تیم به اندازهای زیاد است که به این دیدار لقب سوپرکلاسیکو دادهاند و در سال ۲۰۰۴، نشریه آبزرور آن را به عنوان یکی از ۵۰ رقابت ورزشی که پیش از مرگ باید دید، معرفی کرد.
درگیری هواداران دو تیم بارها به کشته و مجروح شدن آنها انجامیده اما فاجعه بارترین درگیری در سال ۱۹۶۸ و بعد از یکی از دیدارهای دو تیم در مونومنتال رخ داد؛ زمانی که در درگیریهای پایانی بازی، ۷۱ هوادار کشته و ۱۵۰ نفر زخمی شدند.
در ۳۳۴ دیداری که دو تیم در رقابتهای مختلف مقابل هم انجام دادند، ۱۲۵ پیروزی برای بوکا و ۱۰۶ برای ریور رقم خورد.
۴- فلامنگو- فلومیننزه
دربی فلا- فلو، جذابترین دربی فوتبال برزیل است؛ دیداری بین دو رقیب اهل ریودو ژانیرو که هر بار در ورزشگاه تاریخی ماراکانا مقابل هم قرار میگیرند و این بر جذابیتهای دیدار دو تیم افزوده است.
رقابت دو تیم از سال ۱۹۱۱ آغاز شد؛ زمانی که تعدادی از بازیکنان ناراضی فلومیننزه، این باشگاه را به مقصد فلامنگو ترک کردند. از آن زمان رقابت شانه به شانه دو تیم برای کسب عنوان بهترین تیم منطقه ریو ادامه داشته؛ عنوانی که در حال حاضر در اختیار فلامنگو است.
یکی از معروفترین دیدارهای دو تیم در سال ۱۹۶۳ برگزاری شد؛ دیداری که هرچند با تساوی بدون گل به پایان رسید اما حضور ۱۹۴۶۰۳ نفر در ورزشگاه، رکوردی تاریخی را رقم زد.
دو تیم تا به حال ۳۸۲ بار مقابل هم قرار گرفتند که ۱۳۷ پیروزی برای فلامنگو و ۱۲۱ بازی برای فلومیننزه رقم خورده است. ۱۲۴ دیدار دو تیم هم با تساوی به پایان رسیده است.
۵- رم- لاتزیو
رقابت رم و لاتزیو در «دربی دلا کاپیتاله» به سالهای دهه ۱۹۲۰ برمی گردد؛ زمانی که حزب فاشیت ایتالیا به رهبری بنیتو موسولینی تصمیم گرفت برای مقابله با تیمهای قدرتمند شمالی، یک باشگاه قدرتمند از تیمهای شهر رم تشکیل بدهد اما در نهایت دو تیم رم و لاتزیو در این شهر باقی ماندند و این آغاز یک جدال بیپایان بود.
مشترک بودن ورزشگاههای دو تیم موجب شده تا هواداران هر یک بخش ویژهای ورزشگاه المپیکو را به خود اختصاص بدهند. اولتراهای لاتزیو معمولا در جایگاههای شمالی ورزشگاه (کوروا نورد) و طرفداران دو آتشه رم در جایگاهیهای جنوبی ورزشگاه (کوروا سور) مستقر میشوند اما این فاصله هم موجب نشده تا آنها درگیریهای خونین پیدا نکنند.
هواداران لاتزیو همچنان به ریشههای فاشیستیشان علاقه زیادی دارند و هیچ تلاشی برای پنهان کردن آن نمیکنند. در دربی فصل ۹۹-۱۹۹۸ دو تیم، آنها بنری ۵۰ متری به ورزشگاه بردند که روی آن نوشته شده بود: «آشوویتز شهر شماست و اجاق، خانههایتان» نوشتهای که خطاب به بازیکنان رنگین پوست رم بود.
در ۱۷۲ باری که دو تیم مقابل هم قرار گرفتند، ۶۳ پیروزی برای رم، ۴۸ پیروزی برای لاتزیو و ۶۱ تساوی رقم خورده است.
۶- آرسنال- تاتنهام
یکی از معدود دربیهای این فهرست که رقابت دو تیم بیش از بقیه، جنبهای صرفا ورزشی دارد. اولین دیدار دو تیم در ال ۱۸۸۷ برگزار شد اما آنچه آنها را به رقبای جدی هم بدل کرد و «دربی شمال لندن» را شکل داد، کوچ توپچیها از ورزشگاه قدیمیشان، مانور گراوند، به هایبری در سال ۱۹۱۳ بود؛ ورزشگاهی که تنها ۴ مایل با ورزشگاه خانگی تاتنهام فاصله داشت و این دو تیم را به رقبای اصلی هم تبدیل کرد.
در زمان جنگ جهانی دوم رقابت دو تیم به اوج رسید؛ زمانی که آرسنالیها مجبور شدند به دلیل بمباران ورزشگاه هایبوری، بازیهای خانگیشان را در وایت هارت لین برگزار کنند؛ اتفاقی که اصلا به مذاق تاتنهامیها خوش نیامد.
در سالهای اخیر هم رقابت دو تیم برای رسیدن به چمپیونزلیگ، شعلههای این دشمنی را برافروختهتر کرده است.
دو تیم در همه این سالها ۲۲۳ بار مقابل هم قرار گرفتند که ۷۵ پیروزی برای آرسنال و ۵۴ برد برای تاتنهام در آنها رقم خورده است.
۷- میلان- اینتر
نام دربی میلان به افتخار تندیس زرین مریم که مادونینا نام دارد، دلامادونینا نامیده شد. این تندیس زرین بر فراز دوئومو، کلیسای جامع میلان قرار دارد.
سال ۱۸۹۹ در شهر میلان باشگاه کریکت و فوتبال میلان تاسیس شد. این تیم تا سال ۱۹۰۸ توانست ۳ بار قهرمانی ایتالیا را جشن بگیرد. در این سال، بین سران اصلی باشگاه بر سر استفاده از بازیکنان خارجی اختلاف افتاد تا اینکه طی یک جلسه رسمی، گروهی که اعتقاد به استفاده از بازیکنان خارجی داشتند از این باشگاه جدا شده و در ۹ مارس ۱۹۰۸ نام اینترنازیوناله (به معنای بین المللی) را برای باشگاه خود انتخاب کردند.
در رقابت میان این ۲ باشگاه اینتر به اقشار بالادستی جامعه تمایل پیدا کرد و قشر متوسط رو به پایین به ویژه طبقه کارگری طرفداران میلان بودند. البته حمایت ثروتمندان از اینتر سبب شد تا میلانیها هم به مرور زمان خود را به نهادهای قدرت پیوند دهند.
دربی دلامدونینا تاکنون ۲۹۴ بار در مسابقات مختلف برگزار شده که سهم میلان ۱۱۱و سهم اینتر ۱۰۵ پیروزی بوده است. ۲ تیم ۷۸ بار نیز به تساوی دست یافتهاند. میلان ۴۴۶ گل و اینتر ۴۲۵ گل در مجموع این دیدارها به ثمر رساندهاند.
۸- رئال- بارسا
هرچند رئال و بارسا همشهری نیستند اما دیدار آنها هم در دسته دربیهای قرار میگیرد؛ یک دیدار سنتی که ریشههای تاریخی آن به تضادهای فرهنگی و اجتماعی موجود در جامعه اسپانیا برمی گردد.
رئال تیمی نزدیک به طبقه حاکم اسپانیا و بارسا تیمی متعلق به جدایی طلبان کاتالان. هر چند در سه دهه اخیر و با شکل گیری حکومت دموکراتیک در اسپانیا، این رقابت جنبه ورزشی بیشتری پیدا کرد اما در سالهای حکومت فاشیستها به رهبری ژنرال فرانکو، این دیدار نمادی از آزادی خواهی کاتالانها در مقابل ظلم طبقه حاکم بود.
رقابت دو باشگاه برای به خدمت گرفتن ستارههای بزرگ هم همواره دلیلی دیگر برای تنش و درگیری بین آنها بود. مانند زمانی که رئالیها با بیرون کشیدن آلفردو دی استفانو از چنگ بارسا، این دشمنی را شدیدتر کردند.
دو تیم در بیش از یک قرن گذشته، ۲۲۴ بار مقابل هم قرار گرفتند که در این دیدارها، ۹۰ پیروزی برای رئال و ۸۶ برد برای بارسا رقم خورده است.
۹- منچسترسیتی- منچستریونایتد
نخستین دربی منچستر میان نیوتون هیث (یونایتد) و وست گوردون (سیتی) در سال ۱۸۸۱برگزار شد. یونایتد یا همان نیوتون هیث در سال ۱۸۷۸ و سیتی در ۱۸۸۰تاسیس شدند و بعد از مدتی با تغییر مالکان خود به نامهای امروزی منچستریونایتد و سیتی درآمدند. عمدهترین رقابت این ۲ همشهری بر سر کسب جایگاه تیم اول شهر است.
رقابت دیرینه من یونایتد و من سیتی بیشتر مواقع با برتری شیاطین سرخ لقبی که یونایتدها به آن شناخته میشوند همراه بوده است.
با این حال روابط دو باشگاه همواره خصمانه نبوده و در زمان جنگ جهانی دوم که ورزشگاه اولدترافورد آسیب دید از ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۹ بازیهای یونایتد در مین رود (ورزشگاه سیتی) برگزار شد. دربیهای شهر منچستر همیشه از اهمیت و حساسیت ویژهای برخوردار بوده است.
دربی منچستر ۱۶۵ بار برگزار شده که سهم یونایتد ۶۹ و سیتی ۴۶ پیروزی بوده و ۵۰ دیدار آنها نیز مساوی تمام شده است.
۱۰- بوروسیا دورتموند- شالکه
با وجود تعداد زیاد باشگاههای فوتبال در ایالت روهر، جدال میان دورتموند و شالکه به عنوان یکی از حساسترین داربیهای اروپا متعلق به این ایالت بزرگ و فوتبالی است.
جدال سنتی میان دو باشگاه بزرگ روهرنشین برای سالهای زیادی شور و اشتیاق را به مردم این ایالت هدیه داده است.
پس از جنگ جهانی دوم و پایان یافتن حال و هوای جنگ، نبرد این دو تیم بیش از پیش حال و هوای فوتبالی و بیرون از سیاست به خود گرفت. این دو باشگاه از لحاظ دینی و ایدئولوژی در ایالت، شباهت زیادی به یکدیگر دارند. نه فقط شالکه، بلکه دورتموند نیز از طبقه کارگر بوجود آمدهاند و مهاجران لهستانی و پروس نقش مهمی در تشکیل این باشگاهها داشتهاند. اکنون هواداران این دو باشگاه از تمامی اقشار کشور آلمان و ایالت روهر میباشند که با عشق و تعصب خاصی داربیهای این دو تیم را در ایالت روهر دنبال میکنند. به نوعی این بازی همواره از گذشته حکم مرگ و زندگی را برای آنها داشته است.
در طی سالهای حکومت هیتلر در آلمان، او به دلیل علاقهای که به شالکه داشت، شرایط را برای تضعیف دورتموند فرام میکرد اما بعد از جنگ جهانی دوم، دورتموندیها بار دیگر پا گرفتند. حاصل ۱۳۴ دربی دو تیم، ۴۷پیروزی برای دورتموند و ۵۶ برد برای شالکه بوده است