نشست ناتو در سایه بحران اوکراین

تدبیر24: گردهمایی سران عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی - ناتو - چهارم و پنجم سپتامبر (13 و 14 شهریور) در شهرهای «نیوپورت» و «کاردیف» ولز ادامه خواهد داشت.

نشست سران کشورهای عضو ناتو که با حضور 60 رییس جمهوری یا رییس دولت و چهار هزار هیات رسمی برگزار می شود، نخستین میزبانی انگلیس از سران این کشورها بعد از اجلاس سال 1990 و در زمان پایان یافتن جنگ سرد است.

در همین حال، منابع خبری با اشاره به برگزاری این نشست از احتمال برگزاری تظاهرات در اعتراض به آن خبر دادند و نوشتند: پلیس «نیوپورت» 9 هزار و 500 نفر را برای تامین امنیت این نشست در شهر مستقر کرده و حصار امنیتی در محل برگزاری نشست تدارک دیده است.

با وجود این، پلیس پیش بینی می کند دستکم 20 هزار نفر در روزهای برگزاری نشست تظاهرات کنند، به ویژه که اعتراض ها در نشست قبلی سران ناتو در شیکاگو در سال 2012 و در نشست استراسبورگ در سال 2009 به خشونت هم کشیده شد.

ولز در روزهای گذشته صحنه برگزاری تظاهرات گروه های مدنی مخالف جنگ و نظامی گری علیه برگزاری این نشست بوده است.

گروه مدنی «جنگ را متوقف کنید» و کارزارهای تبلیغاتی «خلع سلاح هسته ای» و «صلح» روزهای شنبه و یکشنبه گذشته (هشتم و نهم شهریور) تظاهرات گسترده ای را ترتیب دادند. برگزاری این اعتراضات باعث شده پلیس ولز تدابیر امنیتی را در این منطقه و شهرهای «نیوپورت» و «کاردیف» به عنوان محل برگزاری نشست تشدید کند.

مهم ترین دستور جلسه این نشست بررسی بحران اوکراین و تا حدی بازگشت ناتو به ماموریت سابق خود در زمان جنگ سرد یعنی اطمینان از دفاع از مرزهای کشورهای عضو است.

بحران اوکراین که به دشوار ترین مساله بین روسیه و غرب بعد از جنگ جهانی دوم تبدیل شده است، بیشترین رایزنی ها را به خود اختصاص خواهد داد.

به نوشته نشریه انگلیسی «اکونومیست»، ناتو از زمان آغاز بحران اوکراین در ماه مارس (اسفند و فروردین) سال جاری میلادی و الحاق شبه جزیره کریمه چند گام معتدل برداشت تا به اعضای این سازمان که در همسایگی روسیه واقع هستند، نشان دهد از آنها حمایت می کند.

به رغم تلاش های «آندراس فوگ راسموسن» دبیر کل ناتو برای تشدید حضور نظامی این سازمان در شرق اروپا، برخی کشورهای عضو از جمله آلمان، ایتالیا و هلند مخالف این امر بودند.

درخواست لهستان برای استقرار 10 هزار نیروی ناتو که بخش قابل توجهی از آن را نیروهای آمریکایی تشکیل دهند، توسط همین کشورها رد شد؛ زیرا این اقدام را موجب تنش زایی بیشتر می دانستند.

پیش بینی می شود ناتو در این نشست «طرح اقدام» را با هدف تقویت بازدارندگی تصویب کند. بر اساس این طرح یک تیپ با آمادگی بالا تشکیل می شود که در عرض چند ساعت آمادگی انجام عملیات را خواهد داشت، تسلیحات سنگین در لهستان مستقر می شود که در صورت نیاز می تواند از آن استفاده کند و همچنین یک مرکز فرماندهی جدید تاسیس می شود. این امر به معنای نقض توافقنامه همکاری و امنیتی روسیه و ناتو است که در نشست 1997 سران ناتو در پاریس امضا شد.

کشورهای اروپایی عضو ناتو همچنین با معضل کسری بودجه از چند سال قبل روبرو بوده اند که به کاهش بودجه نظامی این کشور منجر شده است. روسیه بودجه نظامی خود را به دو برابر از سال 2007 به بعد افزایش داده است.

در همین حال به گفته راسموسن، روسیه در 5 سال گذشته بودجه نظامی خود را 50 درصد افزایش داده است، در حالی که کشورهای عضو ناتو به دلیل بحران مالی سال 2008 بیش از 20 درصد از بودجه های نظامی خود کاسته اند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا وعده داده بودند دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به بودجه نظامی اختصاص دهند، در حالی که حتی انگلیس و فرانسه نیز با این میزان فاصله دارند.

تحلیلگران معتقدند بحران اوکراین، ناتو را به اصول پیشین خود یعنی دفاع جمعی در اروپا در برابر روسیه واشته است.

سران ناتو در این نشست احتمالا راه های اطمینان از واکنش سریع و ارتقای قدرت بازدارندگی این سازمان را بعد از سال ها سکون و رکود بررسی می کنند. «داگلاس لوت» سفیر آمریکا در ناتو می گوید: اکنون باید ناتو را به اصول خود بازگردانیم که بیشتر بر دفاع جمعی استوار است.

ناتو در دهه 90 و نخستین دهه قرن بیستم به ترتیب نیروهای صرب را از کوزوو بیرون کرد و جنگ به بهانه مبارزه با تروریسم را سامان داد، سپس به افغانستان و در ادامه لیبی حمله کرد.

ناتو در جریان بیش از یک دهه لشکر کشی خود به افغانستان به رهبری آمریکا در قالب نیروهای کمک به امنیت افغانستان «ایساف»، در مجموع سه هزار و 466 نفر از نیروهای خود را در این کشور از دست داد.

بودجه نظامی سازمان ناتو در سال 2013 نزدیک به 19 میلیارد دلار بوده است و ناتو قصد دارد به بهانه بحران اوکراین و تهدیدی های ناشی از آن بودجه خود را به دو برابر و 38 میلیارد دلار برساند.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو ) که با مشکلات فزاینده و مخالفت های گسترده در صحنه های بین المللی روبرو است، بیش از سه میلیون و 579 هزار نیروی نظامی در 28 کشور عضو را تحت پوشش دارد.

ناتو الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه را در ماه مارس (اسفند) به عنوان بازنویسی مرزهای اروپا بعد از جنگ سرد محکوم کرد. اما ادامه درگیری ها در شرق اوکراین و اتهام غرب به روسیه در مورد حمایت از جدایی طلبان طرفدار مسکو در مناطق شرقی آن کشور به رویارویی ها بین دو طرف دامن زد.

اوکراین عضو ناتو نیست اما از سال 1997 یکی از کشورهای همکار این سازمان بوده است. ناتو در سال 2008 به اوکراین پیشنهاد عضویت کامل داد، اما «ویکتور یانوکوویچ» رییس جمهوری سابق اوکراین این پیشنهاد را رد کرد.

درگیری بیش از پنج ماهه در شرق اوکراین که بر اساس اطلاعات سازمان ملل متحد بیش از دو هزار و 600 کشته و 450 هزار بی خانمان بر جای گذاشت، نگرانی ها را از بابت تبعات سیاسی و اقتصادی این بحران به ویژه به دلیل تدابیر تنبیهی روسیه و اتحادیه اروپا و آمریکا علیه یکدیگر دامن زده است. پیشروی های جدایی طلبان طرفدار روسیه در روزهای اخیر بعد از چند هفته پیشروی نیروهای ارتش اوکراین همچنین احتمال تشدید رویارویی مسکو و کی یف خطر رویارویی نظامی دو طرف و احتمالا مداخله دیگر طرف ها را افزایش داده است.