انباشت عقده

تدبیر24: کاوه بهلولی - انباشت به معنی تلنبار یا تجمع  عامل یا مقوله ای در یک مکان معین است به گونه ای که،  بتوان مختصات عامل را ترسیم کرد. انباشت سرمایه ، انباشت انرژی ، انباشت نیرو و. . .  از جمله انباشت هایی هستند که در محاورات روزمره،  بارها و باره شنیده میشود.  همانطور که در تعریف مشخص شده، مهم ترین خصلت انباشت فوق، قابل محاسبه بودن می باشد مثلا می گوییم فلانی این این مقدار  پول در بانک یا سهام  دارد یا فلان باطری، این مقدار  انرژی(توان یا ولتاژ)دارد.  همین محاسبه پذیری موجب می شود که بتوان به راحتی ، برای این منابع انباشت، برنامه ریزی کرد. به بیان دیگر، اگر منابع انباشت محاسبه پذیر نباشند نه تنها مفید نیستند هر آن ممکن است خطر ساز نیز باشند، مثلا دستگاه برقی را  فرض کنید که با برق 12 ولت کار میکند و شما یک باطری با ولتاز نامعلوم در دست دارید و بدون اطلاع از اینکه ، ولتاژ یا انباشت این باطری، 200 ولت می باشد آن باطری را به دستگاه برقی وصل میکنید!البته بارها برای شما پیش آمده که غفلتا، تلفن را به پریز برق وصل کرده اید و اثرات انباشت نامشخص را دیده اید!. انباشت فی نفسه مقوله ای مثبت یا منفی نیست اما  همیشه بعنوان یک عامل  میتواند عمل کند.  انباشت در همه حوزه های بشری وجود دارد. از مکانیک و فیزیک  گرفته تا پزشکی و اقتصاد و. . . . 

گونه ای از انباشت  نیز در علوم اجتماعی وجود دارد اما دوتفاوت اساسی با سایر انباشت دارد، یکی محاسبه ناپذیری است و دیگر اینکه، اکثرا در جوانان(20 تا 40 سال) رخ می دهد.  انباشت در علوم اجتماعی را به چشم نمی توان دید و به عبارتی ناپیداست. در تمثیلی می توان آنرا به آتش فشان خفته تعبیر کرد که گاه سالها خفته است و گاهی هر روز خود را نشان میدهد! همانطور که سخن رفت، انباشت میتواند مثبت و منفی باشد از نمونه های انباشت مثبت اجتماعی که وجود دارد و در مواقع مقتضی رخ می نمایاند انباشت محبت است که نمونه بارز آن را در زلزله بم یا رودبار ، در میان مردم ایران مشاهده کردیم. علیرغم انتظار اندکی که در حمایت مردم از اسیب دیدگان وجود داشت ولی مشاهده کردیم که میزان این انباشتگی محبت، بیش از انتظار ما بود و همه را شگفت زده کرد.

بارها واژه عقده را درمحاورات روزانه شنیده یا بکار برده اید عقده نیز یکی از انواع انباشت می باشد که گاه به صورت فردی(در یک فرد)و گاه به صورت اجتماعی ( تجمیع عقده  تک تک افراد ) رخ میدهد. از ویزگی اصلی این نوع انباشت، خاصیت تجمیعی ان است که از سایر انباشت ها  متمایز می شود. یعنی در این نوع انباشت، هم عامل فردی دخیل است و هم عامل اجتماعی. از تبعات یا نشانه های عامل فردی، میتوان به پرخاشگری، ستیز و در خود فرورفتگی اشاره کرد و از تبعات اجتماعی این انباشت، بی تفاوتی اجتماعی و مشارکت ناپذیری می باشد. اگر این دو عامل، با هم فعال  شوند نشانه هایی از قبیل شورش و اعتراض کور،  نمود پیدا می کند.

اگر هر انباشتی، دارای عاملی باشد انباشت عقده هم عواملی دارد. در طول تاریخ، عوامل انباشت عقده متفاوت بوده اند. در زمانی، قحطی عامل بوده است و زمانی استبداد؛ گاهی گرانی و تورم میتواند عامل باشد و گاهی نیز استعمار. امروزه مهمترین عامل انباشت عقده، بیکاری می باشد. از انجا که اشتغال برای ایرانیان، مقوله ای بیش از کسب درامد می باشد به زبان دیگر، اشتغال هویت فرد را موجب می شود،  تبعا فرد بیکار،  فردی بی هویت تلقی می شود و این بی هویتی، موجب انباشت عقده اجتماعی می شود و این انباشت که واجد دو خصلت، منفی و تجمیعی می باشد امروزه خصلتی اورژانسی پیدا کرده است! یعنی باید به صورت فوری رفع گردد- نکته اینکه انباشت های منفی اجتماعی را باید در اسرع وقت از بین برد یا مانع از شکل گیری انها شد- وگرنه مانند آتشفشانی می باشد که هر آن ممکن است فوران کند و از مقدار این انباشت نیز کسی اطلاعی ندارد! و همه خوب می دانیم که فوران اتش فشان، چه اثرات مخربی را در پی دارد! با این اوصاف، اولین رسالت دولتمردان، رفع مشکل اشتغال است و سایر مقوله ها، در اولویت بعدی قرار می گیرند. به عبارتی، همه توان حاکمیت باید صرف رفع این انباشت سهمگین صورت پذیرد. اگر چه اینجانب معتقدم با نگاهی عمیق به اطرافمان میزان این انباشت، تا حدودی قابل محاسبه است.