9 سال در بهشت

تدبیر24:مرد شیک پوش با کت و شلواری سفید رنگ به زیرزمین ساختمان مرتفع خیابان فاطمی رفت و با خیالی آسوده برای نهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد. چند ماهی می‌شد که دیگر سردار نبود از همان روزهای نخست سال 84 خبر استعفایش از فرماندهی نیروی انتظامی و عضویتش در نیروهای مسلح روی خروجی خبرگزاری ها و ... رفته بود و گمان می کرد که پس از سید محمد خاتمی رییس جمهور بعدی ایران خواهد شد. حالا با گذشت 9 سال کمتر کسی را می توان یافت که با خواندن این جملات به نام محمدباقر قالیباف نرسد. مردی که در 9 سال گذشته ، گرچه همواره " شهردار تهران" باقی مانده است اما زندگی اجتماعی و سیاسی پرفراز و نشیبی داشته و شاید بی راه نباشد اگر بگوییم در برخی مواضع تغییری دور از انتظار نیز داشته است.

به گزارش خبرنگار سیاسی تدبیر24 با آمدن سردار محمدباقر قالیباف به نیروی انتظامی تغییراتی محسوسی در این نیرو پدید آمد، دیگر ماموران پلیس با پیکان به تعقیب متهمان نمی رفتند و بنزها و تویوتاهای آخرین مدل جای آن را گرفته بود، شهروندان با یک شماره سه رقمی از پلیس درخواست کمک می کردند و دوران قدرت نمایی اراذل و اوباش در محلات نیز به پایان خود نزدیک می شد، تغییرات چشمگیری در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ایجاد شد و سردار جوان به خوبی از بحران های آن روزگار عبور کرد ، بحران هایی که گوشه ای از پشت پرده برخی از آن ها سال ها بعد به دست حسن روحانی با سینه ای پر از حرف کنار زده شد، اما حداقل در آن ایام شهروندان از آن بی خبر بودند.

قالیباف با سابقه ای قابل قبول از نیروی انتظامی و نیروهای مسلح خداحافظی کرد اما ارتباطاتش با فرماندهان نظامی را کم نکرد و در روز ثبت نام برای انتخابات ریاست جمهوری در حالی وارد ساختمان وزارت کشور شد که نمایندگی ویژه سید محمد خاتمی در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و ریاست بر این ستاد تنها سمت رسمی اش بود. او در آن ایام آیت الله هاشمی رفسنجانی را مهم ترین رقیب خود می دانست و البته نخستین تغییر موضوع و رفتار محسوسش نیز در همان ایام دیده شد، قالیباف دردر اولين كنگره‌ انتخاباتي سراسري دفتر تحكيم وحدت طيف شيراز که اواخر فروردین ماه 84 در شیراز برگزار شد، در پاسخ به یکی از دانشجویان درباره سابقه نظامی گری اش گفت:«من هيچوقت نظامي نبودم و بيشتر به يك مجاهد نزديكم، نظامي كسي است كه نظامي‌گري بكند و جان خود را در راه دفاع از كشور خود، در كف دست بگذارد.»(ایسنا) این سخنان قالیباف گرچه شاید در آن ایام بیشتر شبیه یک تعارف و شعار انتخاباتی بود اما گذر ایام ثابت کرد که او تمایلی به بازگو کردن سوابق نظامی اش ندارد ، به ویژه آنکه هشت سال و دو ماه بعد در جریان مناظرات انتخاباتی وقتی رو در رو با حسن روحانی جمله معروف "من سرهنگ نیستم" را شنید به شدت بر آشفته شد و گرچه سعی می کرد ظاهر خود را آرام نشان دهد اما سرخی چهره اش از دید میلیون ها بیننده تلویزیونی دور نماند.

خرداد 84 فرا رسید و محمدباقر قالیباف علیرغم اینکه هاشمی رفسنجانی را جدی ترین رقیب خود می دانست، پس از هاشمی، احمدی نژاد و کروبی با کسب بیش از چهار و نیم میلیون رای در رتبه چهارم ایستاد و به مرحله دوم انتخابات نرسید.

آغاز كار در شهرداري

پس از مغلوب شدن در انتخابات ریاست جمهوری سال 84 این چهره سیاسی اصولگرا و نظامی سابق تشکیلات خود را حفظاما برخلاف مهدی کروبی که با تاسیس حزب اعتماد ملی فعالیت هایش را دنبال کرد، ترجیح داد در نهادی وابسته به دولت با یارانش همکاری کند. این فضا خیلی زود از سوی اعضای شورای شهر دوم برای محمدباقر قالیباف ایجاد شد و او در نیمه شهریور ماه سال 84 با رای هشت نفر از 15 عضو شورای شهر راهی " بهشت" شد. مهدی چمران پس از انتخاب قالیباف به عنوان شهردار در جمع خبرنگاران حاضر شد و هرگونه شایعه درباره انتصاب قالیباف به شهرداری تهران با هدف دلجویی از وی پس از باخت در انتخابات را تکذیب کرد و گفت که برای انتخاب قالباف با محمود احمدی نژاد شهردار قبلی و رییس جمهور وقت مشورت کرده است. چمران این را هم گفت که قالیباف در آن زمان داوطلب تصدی شهرداری تهران نبوده است.

دو روز بعد قالیباف خود را به یکصد و هفتاد و سومین جلسه علنی شورای شهر پایتخت رساند تا مهم ترین اولویت هایش برای پایتخت را تشریح کند، او در این جلسه "كنترل و پيشگيري از بحران‌ها‏"، "پویایی شهر از منظر اقتصادي مردمي و شهري" و "اصلاح ساختار شهرداري" را سه اولویت مهم خود در دوران بهشت نشینی اش اعلام کرد و گفت که " برای تحقق این هدف با شورا و دولت همکاری خواهد کرد". تعاملی که گرچه با شورای شهر دوم و سوم در حد متوسطی وجود داشت اما هیچگاه با دو دولت محمود احمدی نژاد برقرار نشد.

قالیباف در سخنان آن روزش "دفاع از دولت" را "وظيفه شرعي و ديني "خود اعلام کرد و از شهروندان و روزنامه نگاران خواست که "اگر خلاف اين گفته اش عمل كرد، مي‌توانند به او اعتراض كنند". قالیباف همچنین اعلام کرد که"حاضر است بيكار در محيطي بنشيند اما هرگز به محيط كاري وارد نشود كه در آنجا تنش شروع شود. چرا كه معتقد هرجا كه تنش باشد شيطنت و نفسانيتنیز وجود دارد. از سوی دیگردر گذشته ثابت شده است كه اگر شهرداري وارد مسايل سياسي و تنش‌زا شود، قطعا شهر را از بين مي‌برد". (ایسنا). برای گفته های آقای شهردار بعدها مثال های نقض فراوانی پیدا شد و مدتی بعد حداقل اغلب شهروندان تهرانی از عزم قالیباف برای تصدی کرسی ریاست جمهوری و انتقادات صریحش به محمود احمدی نژاد خبر داشتند. جنگی رسانه ای میان حامیان شهردار و رییس جمهور وقت شکل گرفت تا جایی که شخص محمود احمدی نژاد شخصا وارد افشاگری علیه محمدباقر قالیباف شد و از اینکه اینکه افتتاح پنج کیلومتر بزرگراه در تهران به خبر یک خبر سراسری تبدیل شود انتقاد کرد و از قطع ده ها اصله درخت در یکی از مناطق شمالی تهران خبر داد!

آغاز تغییر چهره شهر

اما نمی توان کتمان کرد که حضور قالیباف در شهرداری چهره پایتخت را تغییر داد، بزرگراه ها، چندین تونل، اتوبوس های تندرو،مترو ، برج میلاد ، بوستان های شهری و ... به سرعت توسعه یافتند، توسعه ای که اغلب شهروندان و نخبگان آن را ناشی از حضور مدیران تکنوکرات در راس هیات های عمرانی و برخی معاونت های شهرداری می دانستند و هنرمندان و اهالی فرهنگ نیز از اینکه شهرداری با حمایت های از ناشران، تئاترها و گالری ها، فیلم ها و هنرهای مختلف بخش اعظمی از جای خالی حمایت های دولت وقت را پر کرده است، راضی بودند.

حواشی سیاسی علیه شهردار تهران با فرارسیدن ایام انتخابات مجلس نهم به اوج رسید و در شرایطی که اصللاح طلبان روزه سکوت گرفته بودند ، برخی از همراهان اصولگرای محمدباقر قالیباف پروژه تخریب وی را کلید زدند و او را متهم به زد و بند با اصلاح طلبان و افرادی که آنان را فتنه گر می دانستند کردند، احتمالا اشاره آنان به حضور چندین مدیر میانی و معاون اصلاح طلب در شهرداری و فعالیت چندین خبرنگار اصلاح طلب در رسانه های حامی شهردار تهران بود. بهانه دیگر نیز حمایت چند اصلاح طلب شورای شهر نظیر معصومه ابتکار، احمد مسجد جامعی، هادی ساعی، رسول خادم و محمد علی نجفی از قالیباف در برابر تحرکات افراطی برخی اصولگرایان بود. این اتهامات اما در آن زمان چندان به مذاق آقای شهردار نیز تلخ نیامد، منتقدان سیاسی اش بی آنکه بدانند از سال ها قبل از برگزاری یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری تبلیغی وسیع به نفع قالیباف را کلید زده بودند و او با این روش در میان شهروندان و به ویژه طبقه متوسط به مدیری نزدیک به اصلاح طلبان که افراطیون را خشمگین کرده شهره شد و در میان اصولگرایان معتدل نیز به مدیری با برنامه و هدفمند معروف شد و قطعا همین موضوع سبب شد تا قالیباف دارای بیشترین شانش پیروزی در انتخابات 24 خرداد 92 شود. به ویژه آنکه در میان دیگر نامزدهای انتخاباتی نیز قالیباف خود را به گونه ای نشان داده بود که بخشی از بدنه اصلاح طلبان نیز به وی اعتماد کرده بودند.

فعالیت های محمدباقر قالیباف از شهریور 84 تا اردیبهشت 92 بر همین مدار حرکت کرد و گرچه او پیش از این نظامی گری اش را تکذیب کرده و در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال 84 نیز به مواردی اشاره کرده بود که با انتقاد اصولگرایان و برخی همفکرانش روبه رو شده بود ، اما در طول هشت سال شهرداری بر تهران تمام تلاشش را کرد که چهره ای معتدل و معتمد دو جریان سیاسی از خود به نمایش بگذارد تا در انتخابات بعدی ریاست جمهوری شانس پیروزی خود را بالا ببرد. دفاع او از محسن هاشمی رفسنجانی در زمان مدیریتش بر مترو تهران و انتقادات تندش از جبهه نرفته ها و مدعیان انقلاب را می توان نمونه ای از این اقدامات دانست.

هاشمي، عامل شكست قاليباف

اما فاصله چند روزه بین ثبت نام آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات سال 92 تا رد صلاحیت وی ، معادلات هشت ساله را به هم ریخت و قالیباف نا امید از کسب رای اصلاح طلبان و پایگاه اجتماعی آنان، تلاش کرد تا رای اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری را نیز از آن خود کند. کاری دشوار که با حضور سعید جلیلی دشوارتر نیز شده بود و سرانجام منجر به دومین شکست در دومین دوره از حضور قالیباف در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری شد.

پس از شکست قالیباف، اصلاح طلبان که حدود نیمی از کرسی های شورای شهر تهران را از لیست واحد یاران هاشمی و خاتمیاز آن خود کرده بودند، عزم خود را جزم کردند تا محسن هاشمی را جایگزین قالیباف در ساختمان خیابان بهشت کنند اما سرانجام پس از یک رای گیری با نتیجه مساوی، در دومین مرحله قالیباف با کسب 16 رای، در مقابل 14 رای محسن هاشمی و یک رای مخدوش، فرزند ارشد آیت الله هاشمی را شکست داد و برای سومین بار مستاجر بهشت ماند. او در آن روز در جمع خبرنگاران و اعضای شورای شهر تهران گفت:«خدا را شاکرم که مجددا توفیق خدمت را به من داد و این اتفاق را نعمتی بزرگ برای خودم می‌دانم و مکلف هستم شکر این نعمت را با تلاش و خدمت صادقانه و مجاهدانه به جا بیاورم و به دور از حب و بغض و رفتارهای سیاسی و رفتارهای کوته‌نظرانه اقدام کنم...خدا من را نیامرزد اگر سلیقه سیاسی را در جایی به کار گیرم و هدفم خدمت به مردم نباشد و از این به بعد نیز در خدمت همه اعضای شورا همانند سال‌های گذشته خواهم بود.» (ایسنا)

انتخاب سه باره قالیباف به عنوان شهردار تهران علاوه بر اینکه عنوان طولانی ترین دوره شهرداری را از غلامحسین کرباسچی به محمدباقر قالیباف منتقل کرد، تجربه های جدیدی را نیز برای خلبان شیک پوش به دنبال داشت، در این دوره، وی برای نخستین بار با درخواست احمد مسجد جامعی در مقام رییس وقت شورای شهر تهران، به جلسات هیات دولت راه یافت و پس از هشت سال که پشت درهای بسته دولت احمدی نژاد مانده بود با چراغ سبز حسن روحانی وارد پاستور و در آن جلسه تصمیمات مهمی درباره پایتخت اتخاذ شد.

تجربه دیگر قالیباف، گمانه زنی های متعدد از حضورش در هیات دولت و حتی استعفایش از شهرداری بود، در طول هشت سال دولت احمدی نژاد حتی شایعه حضور قالیباف در دولت نیز برای مخاطب غیر قابل باور بود اما در طول یکسالی که از آغاز به کار دولت حسن روحانی گذشته است بارها اخباری مبنی بر دعوت از قالیباف برای تصدی سمت معاون محیط زیست رییس جمهور، وزارت مسکن، راه و شهرسازی و ... به گوش رسیده و هیچگاه نیز اصل پیشنهاد مورد تکذیب قرار نگرفته است.

در این یکسال پروژه بزرگ پل صدر نیز افتتاح شد و همزمان با آن خبری از برخی روابط شهرداری و بابک زنجانی در ماجرا ساخت این پل مطالبی منتشر شد. حادثه خیابان جمهوری و سقوط مرگبار دو زن از طبقه پنجم به علت بازنشدن نردبام آتش نشانی نیز خبر دیگری بود که به شدت شهردار تهران را تحت فشار قرار داد و حتی برخی از رسانه ها خواستار استعفای قالیباف شدند. شهردار تهران اما استعفا نداد و تنها حدود دو ماه پس از حادثه از شهروندان عذرخواهی کرد و گفت که در آن زمان با استعفای مدیرعامل وقت آتش نشانی تهران مخالفت کرده است.

آخرین حواشی پیرامون شهردار تهران نیز ماجرای مربوط به بوستان بهشت مادران، قرارداد چند هزار ميلياردي با قرارگاه خاتم الانبيا(ص) و طرح سوال شورا از شهردار تهران بود که همزمان با آن خبری جنجالی به پوشش رسانه ای گسترده اذهان را به سوی خود جذب کرد. طرح جدید شهرداری که بر اساس آن محل کار زنان و مردان در ادارات شهرداری از یکدیگر جدا شده و از از زنان در برخی از مناصب نظیر منشی گری مردان و ریاست دفتر و ... استفاده نمی شد. طرحی که با نامه وزارت رفاه مشخص شد که دولت نیز مخالف آن است اما در مقابل حدود 200 نماینده مجلس در نامه ای به شهردار تهران از وی به خاطر این اقدام قدردانی کردند.

قاليباف پس از بهشت چه خواهد كرد؟

امروز نخستین سالگرد انتخاب سه باره قالیباف به شهرداری تهران است و شمار سال های ریاست قالیباف بر مدیریت شهری پایتخت به عدد 9 رسیده است اما و معلوم نیست آقای شهردار چه فکری برای آینده سیاسی اش در سر دارد. او به خوبی می داند که دیگر شانسی برای تصاحب کلید کاخ مرمرین خیابان پاستور ندارد و از طرف دیگر با فعال شدن مجدد اصلاح طلبان نمی تواند امیدی به جذب حمایت حامیان آنان درتحرکات سیاسی احتمالی اش داشته باشد. با این وجود دلخوری اش از دوستان اصولگرا و حتی جبهه پایداری را کنار گذاشته و سعی کرده از محسن رضایی تا سعید جلیلی را اطراف خود نگه دارد ؛ همچون هشت سال دولت احمدی نژاد موضع گیری سیاسی خاصی نکرده و تنها یکبار پس از سخنان صریح مقام معظم رهبری در حمایت از مذاکره کنندگان هسته ای از محمد جواد ظریف و یارانش دفاع کرده است. اما دیگر تمایل چندانی به اطرافیان اصلاح طلبش ندارد وعلیرغم اینکه سعی کرده رابطه خوبی با دولت و رییس شورای شهر تهران داشته باشد، تعاملاتش با اصولگرایان بیش از پیش شده و اگر نخواهیم بگوییم او گوشه چشمی به انتخابات آتی مجلس دارد به نظر می رسد آقای شهردار سعی دارد تا با اجرای طرح های نظیر همین تفکیک جنسیتی در شهرداری تهران اصولگرایان منتقد سیاستش هایش را نیز با خود همراه کند تا شاید پس از بهشت به وزنه ای سیاسی در میان اصولگرایان بدل شود.