روسیه و ایران؛ یک گام به جلو

تدبیر24: دیدار برگزار شده روز گذشته میان دکتر روحانی با پوتین اولین دیدار دو طرف در این سطح است. به نظر می‌رسد در این دیدار نکات کلیدی و اساسی فیمابین ایران و روسیه مطرح شده است که مهمترین این نکات؛ مساله هسته‌‌ای ایران است که همان مساله مذاکره با 1+5 محسوب می‌شود. در این دیدار به تعبیری آقای روحانی از آقای پوتین خواسته است که در مذاکرات 1+5 سعی کند مقداری دیدگاه اعضای 1+5 را برای ادامه مذاکرات با ایران عوض کند و به دولت ایران این فرصت داده شود که در دوره آقای روحانی این مساله فیصله پیدا کند و تا حدودی آرامش در روابط ایران با کشورهای دیگر برقرار شود. به نظر می‌رسد نکته اساسی این دیدار همین مطلب است تا فضای وهم‌آلودی که در اثر فشارهای آمریکا روی پرونده هسته‌‌ای ایران ایجاد شده است و دیگر اعضا را به این سمت برده که برای ایران ضرب‌الاجل تعیین کنند تغییر یابد؛ چون تحولات داخلی ایران تحولی اساسی و بنیادی را در پرونده هسته‌‌ای ایران به وجود آورده و این تحول آن است که پرونده از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه منتقل شده است. این تحول بنیادین باعث شده پرونده هسته‌‌ای ایران به طور کامل در اختیار دولت قرار گیرد که طبیعتا هماهنگی بیشتری در زمینه این پرونده صورت خواهد گرفت؛ تغییر و تحول مثبتی که صورت گرفته است می‌تواند به حل پرونده هسته‌‌ای ایران کمک بسیاری کند. این نکته موردی است که آقای پوتین هم به نظر می‌رسد روی آن تاکید خواهد داشت. در دوره جدید سیاست خارجی روسیه به این سمت حرکت کرده که جلوی یکجانبه‌گرایی آمریکا گرفته شود و مواضع اخیر که روسیه در مقابل آمریکا در مساله سوریه این نکته را تایید می‌کند. بحث دیگری که به نظر می‌رسد در مذاکرات دو کشور مطرح شده باشد، مبارزه با مواد مخدر و بحث گسترش افراط‌گرایی در منطقه است. هم روسیه و هم ایران از این منظر به‌شدت تهدید می‌شوند، به خصوص اینکه موضوع افغانستان هم موضوع حیاتی و مهمی برای دو کشور است که به نظر می‌رسد مورد مذاکره قرار خواهد گرفت. دلیل این مذاکرات آن است که نیروهای آمریکایی می‌خواهند در سال 2014 از افغانستان خارج شوند. خروج نظامیان آمریکایی یک خلأ امنیتی شدید را در این منطقه ایجاد خواهد کرد که امنیت آسیای مرکزی و بالطبع به صورت غیرمستقیم روسیه را تهدید می‌کند. بنابراین بحث دومی که بین ایران و روسیه در این مذاکرات مطرح خواهد شد، موضوع خروج نیروهای آمریکایی و تهدیدهای امنیتی پس از خروج این کشور از افغانستان است که نشان می‌دهد دو کشور ایران و روسیه باید همکاری‌های بیشتری با هم داشته باشند. مساله سومی که می‌تواند مطرح شود مساله همکاری‌های چندجانبه ایران و روسیه در دریای خزر است. این مساله راجع‌به رژیم حقوقی و ادامه مذاکرات اساسی در مورد این دریاست و مهم‌تر از همه سازمان همکاری‌های اقتصادی دریای خزر است که آقای پوتین هم در اجلاس سال1386 در تهران به آن اشاره داشت و دنبال‌کننده آن طرح محسوب می‌شود. ایران و روسیه می‌توانند در کنار تدوین رژیم حقوقی جدیدی که برای دریای خزر تهیه می‌کنند مذاکرات را دنبال کنند و احتمال می‌رود که روسیه از ایران در این مذاکرات حمایت کند. نکته دیگری که می‌تواند در بحث‌های دوجانبه بین مقامات ایران و روسیه مطرح شود فعال‌سازی کریدور شمال - جنوب است که سال‌هاست متوقف شده است تا براساس آنچه پیش‌بینی شده آن را از بن‌بست خارج کنند. به نظر می‌رسد اینها مواردی است که هر دو کشور از طرح آن استقبال ‌کنند. همچنین امید می‌رود در این مذاکرات بحث برقراری موازنه در روابط تجاری ایران و روسیه هم طرح شود تا توازن منفی ایران نسبت به روسیه اصلاح گردد. سال‌هاست که ایرانی‌ها خواستار توجه جدی به این مساله هستند اما روسیه نسبت به این مساله توجه چندانی نشان نمی‌دهد. با گشایش راه‌های زمینی ایران می‌تواند کالاهای بیشتری را به روسیه صادر کند و توازن منفی تجاری خود را از بین ببرد. آخرین مساله‌‌ای که به نظر می‌رسد در دیدار بین روحانی و پوتین مطرح شده و جزو مسائل بسیار مهم منطقه است که اتفاقا هر دو کشور را درگیر خود کرده این است که روسیه سعی دارد ایران را در کنفرانس ژنو2 شرکت دهد و به جامعه جهانی بفهماند که ایران جایگاه مهمی در مذاکرات صلح سوریه داشته و دارد. این امر را روسیه می‌تواند با نفوذی که روی مقامات سوریه دارد و جامعه جهانی و سازمان ملل پیش ببرد و ایران هم بخشی از راه‌حل مساله سوریه شناخته شود.

* کارشناس مسائل روسیه

بهرام امیراحمدیان

منبع:روزنامه آرمان