تدوین منشور اخلاقی فضای مجازی

تدبیر24: عزیز نجف پور - دبیر کارگروه فرهنگی اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی - با اعلام این خبر گفت: علی رغم آن که اغلب مردم از ملاحظات اخلاقی بصورت عام آگاهی دارند اما در مواجهه با شرایط خاص و جدید در تشخیص اینکه در مصادیق خاص باید چگونه رفتار کرد، به کمک نیاز دارند.

وی افزود: چالش‌های ارزشی جدید، نیاز جدی به درک درستی از موضوع‌های اخلاقی در قبال شرایط خاص ایجاب می‌کند که متاسفانه در فضای مجازی چندان واکاوی، تنظیم و تبیین نشده است. به این جهت به منشور اخلاقی یا مرامنامه‌های اخلاقی یا کدهای اخلاقی نیاز است که به عنوان مبنای عملکرد هنجاری در فضای مجازی بطور جزئی و به تفصیل برای افراد مختلف متناسب با نقش آنها و در موقعیت‌های مختلف تهیه و اعلام شود.

نجف پور در پاسخ به سوالی درباره چیستی کد اخلاقی اظهار کرد: کد اخلاقی بطور عام ترجمه code of ethics است که با دو کاربرد «منشور اخلاقی سازمان» و «عهدنامه اخلاقی صاحبان مشاغل» استفاده می‌شود. اصطلاح جدید دیگر، «سند اخلاقی» است که در وجهی از آن مسوولیت‌های اخلاقی سازمان در قبال عناصر محیط مانند کارکنان، مشتریان، تأمین‌کنندگان، رقبا، رسانه‌های گروهی و در وجه دیگر آن منابع انسانی مانند مدیران، مهندسان، کارشناسان، کارگران مورد توجه قرار می‌گیرند.

وی با تشریح کدهای اخلاقی تصریح کرد: کدهای اخلاقی با ارزش‌های اخلاقی متفاوتند. به عبارت دیگر ارزش‌های اخلاقی اصولی عام و کلی هستند که بروز آنها را در کدهای اخلاقی می‌توان یافت. برای مثال، صداقت، امانتداری و رازداری که اصولی ارزشی‌اند، در کدهای اخلاقی به شکل امانتداری در قبال کارکنان یا رازداری مشتریان ظهور می‌یابد.

به گفته وی، در ارزش‌های اخلاقی نوعی کلی‌گویی دیده می‌شود، در حالی که کدهای اخلاقی قابل اجرا و قابل سنجش هستند.

نجف پور در توصیف اهمیت این کار تاکید کرد: مسائل ارزشی بسیاری که به صورت آشکار و نهان در فضای مجازی و در کارکردهای مختلف آن وجود دارد، نیاز به تهیه این کدهای اخلاقی را متناسب با شرایط فضای مجازی بسیار مهم ساخته است. این امر وقتی خود را در کشور ما بسیار جدی‌تر نشان می‌دهد که ارزش‌های اسلامی ستون اصلی نظام ارزشی ما به حساب می‌آید که بدون لحاظ آن رفتارهای هنجاری ما اعتبار خود را از دست می دهند. به همین جهت نیاز است که مرامنامه‌ای متناسب با فرهنگ اسلامی- ایرانی تهیه شود تا مبنای رفتار ما را روشن کند.

وی گفت: این طرح به واکاوی انواع فعالیت در فضای مجازی و دست اندرکاران هر نوع فعالیت و دستورالعمل‌های اخلاقی هریک متناسب با شرایط مختلف می پردازد که خود می تواند به برطرف کردن ابهام‌های موجود در این زمینه کمک اساسی کند.

نجف پور افزود: بدیهی است صرف تعیین مرامنامه‌های اخلاقی نیز کافی نیست بلکه ضرورت دارد برنامه هایی برای بسط و تعمیق این ارزش‌ها در جامعه ارائه و راهکارهایی برای اجرایی شدن آن عرضه کرد که این طرح سعی دارد پشتوانه‌های حقوقی و جزایی برای اجرایی شدن آن نیز ارائه و راهکارهایی نیز برای بسط ارزش‌های اخلاقی در فضای مجازی پیشنهاد کند تا در فرآیند اجرایی شدن قرار گیرد.

دبیر کارگروه فرهنگی اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی با توجه به مطالبه جدی اخلاق در بین مردم که خصوصا در سالهای گذشته نمود بیشتری یافته است، ابراز امیدواری کرد که منشور اخلاقی فضای مجازی با استقبال کاربران این فضا مواجه خواهد شد.

وی در پایان از صاحبنظران این حوزه درخواست کرد تا نظرات خود را در باب منشور اخلاقی فضای مجازی هم قبل از انتشار پیش نویس، و هم بعد از انتشار آن، در اختیار مرکز ملی فضای مجازی کشور قرار دهند.