همه چیز درباره بیماری خاموش

تدبیر24: دکتر معصومه شیخ الاسلامی درباره بیماری فشار خون بالا که شایع‌ترین عامل خطر ابتلا به سکته مغزی و بیماری قلبی است، اظهار کرد: در این بیماری خون به دیواره داخلی شریان‌ها فشاری بیش از حد معمول را اعمال می‌کند.

وی افزود: فشارخون با دو عدد مشخص می‌شود؛ فشار خون ماکزیمم (سیستولیک)؛ یعنی فشار در شریان‌ها وقتی که قلب منقبض می‌شود و فشار خون مینیمم (دیاستولیک)؛ یعنی فشار در شریان‌ها در طی مرحله استراحت بین ضربان‌های قلب.

وی با بیان اینکه فشار خون بالا می‌تواند سبب آسیب به قلب، عروق خونی و کلیه‌ها شود، گفت: فشار خون در طول شبانه روز بر اثر عواملی مانند ورزش، تغذیه، داروها یا استرس افزایش می‌یابد و سپس به حد طبیعی بازمی‌گردد. اگر فشارخون در رگ‌ها به صورتی مداوم بالاتر از حد نرمال باشد، قلب ناچار به فعالیت بیشتری خواهد بود تا خون را به تمام بدن پمپ کند.

شیخ الاسلامی با اشاره به اینکه فشارخون بالا، قاتل خاموش نیز نامیده می‌شود و در حدود یک سوم افراد مبتلا به آن، از بیماری خود خبر ندارند، افزود: فشارخون معمولا علامت بالینی ندارد. از طرفی بسیاری از افراد مبتلا به آن بیماری خود را خوب کنترل نمی‌کنند. بنابراین اندازه‌گیری منظم فشارخون و آغاز کردن به موقع درمان و همچنین راهکارهای مناسب در پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا بسیار اهمیت دارد .

وی ادامه داد: بالا بودن مداوم فشار خون به میزان فشار سیستولیک 140 میلی لیتر جیوه یا بیشتر یا فشار دیاستولیک 90 میلی لیتر جیوه یا بیشتر به عنوان بیماری فشار خون در نظر گرفته می‌شود.

این متخصص قلب و عروق تاکید کرد: برای اندازه‌گیری فشار خون ضروری است در فاصله 30 دقیقه قبل، قهوه و چای نخورید و سیگار نکشید، چراکه کافئین و نیکوتین موجب افزایش موقت فشار خون می‌شوند. پنج دقیقه آرام بنشینید تا احساس عجله و اضطرار نیز نداشته باشید.

وی اضافه کرد: در برخی افراد یک حالت واکنشی به نام فشار خون روپوش سفید وجود دارد بدین مفهوم که فشار خون آنها در مطب پزشک افزایش می‌یابد. این پدیده بسیار شایع است و اگر پزشک احتمال آن را مطرح کند، توصیه می‌کند که فشار خون را در زمان و مکان دیگری مثلا در منزل اندازه‌گیری کنند. اگر پزشک در مورد فشار خون شما مشکوک باشد ممکن است طی روزهای مختلف بارها فشار خون‌تان را اندازه‌گیری کنند و تنها زمانی این تشخیص را مطرح می‌کند که حداقل طی دو مرتبه اندازه‌گیری فشارخون در ویزیت روزهای مختلف، فشار خون بالا باشد.

شیخ الاسلامی با بیان اینکه بعد از تشخیص فشارخون بالا، پزشک بررسی‌هایی را درخواست می‌کند تا علت زمینه‌ای آن را مشخص کند، گفت: علاوه بر انجام آزمایش‌های خونی برای تعیین عملکرد کلیه‌ها و تشخیص مشکلات زمینه‌ای مسبب افزایش فشار خون، از نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام که نشانه‌های بزرگ شدن قلب و آسیب عضلات قلب در اثر فشار خون را نشان می‌دهد، استفاده می‌شود.

وی به عواملی که خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد اشاره کرد و افزود: جنسیت از جمله این عوامل است، به طوری که تا سن 70 سالگی مردان نسبت به زنان بیشتر مبتلا می‌شوند اما بعد از این سن زنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند. ن‍ژاد نیز از دیگر عوامل موثر در ابتلا به این بیماری است، به طوری که در سیاه پوستان شایع‌تر بوده و زودتر رخ می‌دهد. سابقه خانوادگی نیز در آن موثر است. همچنین بطور عمومی با افزایش سن احتمال ابتلا به فشار خون افزایش می‌یابد. مردان پس از 35 سالگی و زنان پس از یائسگی بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. با افزایش وزن نیز احتمال ابتلا به فشار خون بیشتر می‌شود. زندگی غیر فعال و کم تحرکی هم سبب افزایش احتمال ابتلا به اضافه وزن و فشار خون بالا می‌شود. مصرف زیاد نمک نیز در اغلب افراد فشار خون را افزایش می‌دهد. رژیم غذایی نامناسب و غذاهای حاوی مقادیر زیاد چربی اشباع یا استفاده اندک میوه و سبزیجات سبب افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا می‌شوند. مصرف برخی داروها مانند ضد اختقان‌ها، قرص‌های ضد حاملگی خوراکی و … هم می‌تواند سبب افزایش فشار خون شود.

شیخ الاسلامی با بیان اینکه فشار خون بالا، بدن را از راههای مختلف تاثیر قرار می‌دهد، گفت: تصلب شرائین (آترواسکلروز) باعث کاهش خاصیت ارتجاعی دیواره سرخرگ‌ها و ضخیم شدن آنها شده، رسوبات چربی روی این دیواره‌ها می نشیند و سبب باریک شدن بیشتر مجرای درون سرخرگ می‌شوند. بزرگی قلب از دیگر عوارض فشارخون بالاست به طوری که افزایش فشار خون سبب می‌شود قلب سخت‌تر کار کند، عضلات آن ضخیم‌تر می‌شوند و قلب خون را با کارآیی کمتری پمپ می کند. گشادی آئورت هم از دیگر عوارض این بیماری است که دیواره سرخرگ آئورت گشاد شده و در صورت عدم درمان ممکن است کشنده باشد. حمله و سکته قلبی و آسیب به کلیه و چشم از دیگر عوارض فشارخون بالای درمان نشده است.

وی با اشاره به اینکه می‌توان فشار خون بالا را با درمان مناسب به میزان قابل توجهی کاهش داد و با درمان موفق فشار خون بالا، کاهش چشمگیر مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی امکانپذیر است، گفت: ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی تنها راه پیشگیری از پیشرفت مرحله به مرحله فشار خون بالا است. در این بیماران باید کنترل فشار خون از طریق درمان غیردارویی و تغییرات سالم در شیوه زندگی و عادات غذایی آغاز شود. مصرف فراوان سبزیجات و میوه‌ها و محدود کردن استفاده از چربی‌های اشباع و نمک، کاهش وزن (در صورت ابتلا به اضافه وزن)، کنترل استرس، ترک سیگار و انجام روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش بسیار مفید است.

این متخصص قلب و عروق با اشاره به راهکارهای درمانی گفت: علاوه بر تغییرات شیوه زندگی، مصرف داروها نیز می‌توانند فشار خون را کاهش دهند.