با مسئولان قبلی اصلا نمی‌شد حرف‌زد

تدبير24: کمال تبریزی رکورددار فیلم‌ها، سریال‌ها و مستندهای توقیفی در ایران است؛ سه فیلم دونده زمین، خیابان‌های آرام و پاداش او در پنج، شش سال اخیر توقیف شده‌اند. سریال قصه‌های رودخانه او حدود 15 سال است که توقیف است و مستندی با عنوان «شوخی نکنید» او با حضور رضا کیانیان، سال‌هاست که توقیف مانده و اجازه نمایش نداشته است. آن‌هایی که کمال تبریزی را از نزدیک می‌شناسند می‌دانند او با وجود همه مشکلاتی که در این سال‌ها داشته، اصلا اهل ناامید شدن نیست. علاقه‌مندان سینمای کمال تبریزي هم می‌دانند او در همه فیلم‌هایش از فیلم‌های مشهوری چون «لیلی با من است» و «مارمولک» تا فیلم‌های کمتر شناخته شده، همیشه از «اميد» حرف زده است. توقیف سه فیلم از تبریزی در هفت، هشت سال اخیر، به نوعی باعث شده تا شاید عده‌ای به این تحلیل برسند که دوران فیلمسازانی چون تبریزی به پایان رسیده است. چندی پیش بود که فریدون جیرانی در مصاحبه‌ای عنوان کرد دوران سینمای تبریزی و حاتمی‌‌کیا به پایان رسیده است، اظهارات جیرانی در سایت‌های سینمایی بازتاب گسترده‌ای داشت و 90 درصد مخاطبان سایت کافه‌سینما در زير اين متن به این اظهارات جیرانی اعتراض کردند با این واکنش‌ها مي‌توان تاييد كرد دوران کمال تبریزی نه تنها پایان نیافته، بلکه شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد آغاز دورانی تازه از تبریزی باشیم. کمال تبریزی این روزها در حال ساخت فیلم «طبقه حساس» است با او در پشت صحنه این فیلم درباره این فیلم و بقیه فیلم‌هایش گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید.
آقای تبریزی درباره فضای فیلم «طبقه حساس» مقداري توضیح می‌دهید؟
فیلم «طبقه حساس» از یک فضای طنز برخوردار است که هم رگه‌های جدی در آن وجود دارد و هم یک جور تلخی در آن هست بنابراین جنس کمدی‌اش اصلا با کارهایی که تا به حال انجام داده‌ام فرق می‌کند. فضای کارهای قبلی‌ام در کل کمدی‌ و شاد بود ولی در اینجا فضاهای تلخ و جدی وجود دارد که با فضای کمدی فیلم تلفیق می‌شوند و یک حال‌وهوای تازه‌ای را به وجود می‌آورند؛ از شروع فیلم که یک فضای نسبتا سنگین و تلخ است و با مرگ شروع می‌شود تا انتهای فیلم که یک فضای سنگین و تلخ است و بین این دو فضا، ما یک فضای شاد و کمدی داریم، یعنی از یک فضای تلخ و ناگوار به یک فضای شاد و کمدی می‌رویم و بعد دوباره برمی‌گردیم به همان حالت اول.
این فضای تلخ در هیچ‌کدام از فیلم‌های شما وجود نداشته است؟
نه، در هیچ‌کدام از فیلم‌هایم این فضا وجود نداشته است.
فکر کنم یکی از کارهای اولیه‌تان، فضای تلخی داشت و توقیف هم شد...
بله، فیلم در مسلخ عشق. منتهی تلخی این فیلم «طبقه حساس» چون درباره مرگ است برخلاف آن فیلم دچار ممیزی نمی‌شود. تلخی آن فیلم درباره جنگ بود و طبیعتا دچار ممیزی می‌شد. فیلم طبقه حساس چون موضوعش ارتباطی با مسائل اجتماعی امروز ندارد بنابراین فکر می‌کنم مشکلی از آن بابت نخواهد داشت. موضوع این فیلم، موضوع کلی است درباره نسبت انسان با مرگ که هم در فضای جدی مطرح می‌شود و هم در فضای طنز.
فکر می‌کنم تاکنون در فیلم‌هایتان آن‌چنان مستقیم به موضوع مرگ نپرداخته بودید.
به مقدار کمی در فیلم یک تکه‌نان، به موضوع مرگ پرداخته‌ایم. چون در آن فیلم یکی بود که در حال مرگ بود و می‌خواستند او را به امامزاده برند تا شفا بگیرد. مقداری آنجا بحث مرگ و زندگی مطرح بود وگرنه در کارهای دیگرم نبود.
چطور شد که آقای عطاران در فیلم طبقه حساس بازی کرد؟ قبلا قرار بود آقای پرستویی بازی کند؟ آیا رفتن پرستویی به سر کار آقای میرکریمی باعث شد با فیلم شما همکاری نداشته باشد؟
ما با آقای پرستویی یک صحبت اولیه موقع نگارش فیلمنامه کرده‌ بودیم ولی فیلمنامه به سمتی رفت که با جنس کاراکتر آقای پرستویی خیلی هماهنگی نداشت. خود آقای پرستویی هم وقتی فیلمنامه کامل شده را خواند این را ابراز کرد. در واقع دیگر این فضا رفته بود به سمت شخصیت‌ دیگری. یعنی حالا می‌شد شخصیت، کاراکتر و بازیگر مناسبت‌تری انتخاب کرد. خود آقای پرستویی هم همان نکته را در فیلمنامه متوجه شد و تقریبا پذیرفت که باید به سراغ بازیگر دیگری برویم و خودش هم مطرح کرد که باید سراغ بازیگر دیگری رفت. خوب گزینه‌های دیگر هم آقای عطاران و آقای فرخ‌نژاد بودند که به ترتیب اول به سراغ عطاران رفتیم و به توافق رسیدیم.
بازی آقای عطاران به نظر نسبت به کارهای دیگر ایشان متفاوت‌تر است؟
خیلی متفاوت‌ است. بازی‌ها همه در این فیلم جدی است و همه کاملا واقعی و جدی هستند و موقعیتی‌ پیش می‌آید در ارتباط با موضوع مرگ که فضای طنزی را به وجود می‌آورد.
فیلم را برای نمایش در جشنواره فیلم فجر آماده می‌کنید؟
من ترجیح می‌دادم اگر امکانش بود قبل از جشنواره‌ فیلم فجر اکران می‌شد ولی چون به ماه محرم برخورد می‌کنیم شرایط مناسبی پیش نمی‌آید. اگر این‌جوری نبود من ترجیح می‌دادم به سرعت فیلم را اکران کنیم.
شما دو فیلم توقیفی دارید که این امیدواری وجود دارد که در دولت جدید اکران شوند، این فیلم‌ها کی اکران می‌شوند؟
این فیلم‌ها ابتدا باید مشکل‌شان حل شود و مجوز بگیرند...
آیا برای حل مشکل این فیلم‌ها، پیگیری‌های لازم انجام شده است؟
به نظرم تهیه‌کننده‌های فیلم یعنی آقای کریمی و رضوی باید پیگیری کنند. فکر کنم آقای ایوبی هم در اظهارات خود عنوان کرده‌اند تکلیف فیلم‌های توقیف شده را مشخص می‌کنیم و من امیدوارم تکلیف این فیلم‌ها زودتر مشخص شود. ما که آماده‌ایم حتی اگر اصلاحیه هم بدهند انجام دهیم تا این فیلم‌ها از وضعیت توقیفی دربیایند.
با عوامل و مسئولان قبلی سینما که اصلا نمی‌شد حرف زد چه برسد که بیاییم اصلاحیه انجام دهیم. یعنی اصولا وارد بحث فیلم نمی‌شدند و این‌که چه‌کار می‌شود کرد که فیلم رفع توقیف شود و وارد این فازها نمی‌شدند که فیلم را رفع توقیف کنند. ان‌شاءالله که وضعیت این دو فیلم درست می‌شود.
خیابان‌های آرام یک تجربه متفاوت در کارنامه شماست. آیا فیلم «طبقه حساس» هم، چنین ویژگی دارد؟
فکر می‌کنم این‌جوری باشد و فضای متفاوتی داشته باشد. هم به لحاظ فیلمبرداری، میزانسن‌ها، موقعیت‌ و ساختار و... کلا کار متفاوتی است و جنس خاصی دارد که تا به حال در کارهایم نبوده است و امیدوارم تاثیر خوبی روی مخاطب بگذارد.
از سریال سرزمین کهن چه خبر؟
سرزمین کهن را هم باید بعد از این فیلم برویم ادامه فاز یک و دو آن را تمام کنیم و بعد به فکر فاز سه این سریال باشیم.
این فیلم «دونده زمین» شما چطور شد؟ آن هم همچنان توقیف است؟
این فیلم پروانه نمایش داشت ولی اجازه نمایش نداشت!
مثل فیلم «قصه‌های» رخشان بنی‌اعتماد دیگر...
قاعدتا باید آقای شجاع‌نوری این قضیه را پیگیری کند...
نمی‌ترسید که از شما ناگهان چهار فیلم اکران شود؟
همزمان؟ چه اشکالی دارد؟ به نظرم تجربه بدی نیست. البته ممکن است قبول نکنند که از یک کارگردان همزمان چند تا فیلم اکران شود... چون فیلم‌های دیگری هم هستند...
از سریال «قصه‌های رودخانه» که حدود 15 سال پیش برای تلویزیون ساختید و همچنان توقیف است، خبری نیست؟
نه، فکر می‌کنم این سریال دیگر به آرشیو رفته و به نظرم بعید است بتوانند آن را نمایش بدهند... در تلویزیون که اتفاق خاصی نیفتاده است تا امیدوار باشیم این سریال را نمایش می‌دهند...
فکر کنم حدود شش سال پیش بود که من در مصاحبه‌ای درباره این سریال از شما پرسیدم، به نظر بعد از گذشت شش سال هنوز اتفاق جدیدی برای آن نیفتاده است؟
فکر می‌کنم این سریال همین‌جور می‌ماند و نمایش داده نمی‌شود...
آن مستندی که با حضور کیانیان برای تلویزیون ساخته بودید و شوخی با مسئولان بود آن مستند هم همچنان توقیف است؟
فکر کنم این کار را هم اخیرا سیمافیلم با آقای تخت‌کشیان تسویه‌حساب کردند و راش‌های این فیلم نیز واگذار شده است... مگر این‌که دوباره بتوانیم در شبکه دیگری آن را راه‌اندازی کنیم و شروع کنیم به کار کردن. فعلا این کار هم متوقف است...

منبع:روزنامه بهار