معرفی برندگان نوبل پزشکی 2014

تدبیر24: در حالیکه گمانه‌زنی‌ها در مورد برنده احتمالی این جایزه بیشتر حول استفن شرر برای تحقیقات در حوزه بیماری‌های ژنتیک کودکان و دیوید ژولیوس برای شناسایی خانواده اختصاصی از ژن‌ها و کشف علت همزمان درد و گرما هنگام خوردن فلفل تند بود، نوبل پزشکی 2014 برای اکتشاف سلولهایی که سیستمهای مکان‌یابی در مغز را تشکیل می‌دهند، به کی‌یف و موزرها اهدا شد.

می بریت و ادوارد موزر، پنجمین زوجی هستند که با هم موفق به کسب جایزه نوبل شده‌اند. می‌ بریت یازدهمین زنی است که از زمان آغاز جایزه نوبل تاکنون موفق به کسب جایزه نوبل پزشکی شده است.

به گفته داوران، دلیل اهدای این جایزه به دانشمندان برای کمک آنها به درک بهتر از فعالیت مغزی و تعیین اینکه مردم چگونه راهشان را پیدا می‌کنند، بوده است.

نتایج کشفیات این سه محقق به توضیح علت ناتوانی بیماران مبتلا به آلزایمر در تشخیص محیط اطراف کمک می‌کند.

جان او کی‌یف متولد 1939 در شهر نیویورک، دارای مدرک دکتری روانشناسی فیزیولوژیک از دانشگاه مک‌گیل در مونترال کانادا، محقق و استاد علوم اعصاب و مدیر مرکز مدارهای عصبی و رفتار Welcom Sainsbury در دانشگاه کالج لندن است.

می‌ بریت موزر متولد 1963 در فسناواگ نروژ، محقق علوم اعصاب و از بنیانگذاران موسسه سیستم‌های علوم اعصاب کاولی و مرکز بیولوژی حافظه (KI/CBM)‌ در دانشگاه علم و فناوری نروژ (NTNU) است. وی در گذشته در دانشگاه کالج لندن کار کرده اما در حال حاضر رئیس مرکز محاسبات عصبی در تروندهایم است.

ادوارد موزر نیز متولد 1962 الیوسند نروژ، محقق علوم اعصاب و از بنیانگذاران موسسه سیستم‌های علوم اعصاب کاولی و مرکز زیست‌شناسی حافظه (KI/CBM)‌ در دانشگاه علم و فناوری نروژ (NTNU) است. وی در زمان پسادکترا در دانشگاه ادینبورگ برای اولین بار با همسر خود می بریت آشنا شد و سپس به عنوان دانشمند مهمان در آزمایشگاه جان اوکیف در لندن شروع به کار کرد. آنها در سال 1996 به دانشگاه علم و صنعت نروژ در تروندهایم نقل مکان کردند که ادوارد درسال 1998 در آنجا استاد شد. او در حال حاضر مدیر موسسه سیستم اعصاب کاولی در تروندهایم است.

نیمی از جایزه نقدی هشت میلیون کورون سوئد (یک میلیون و 200 هزار دلار) به او کی‌یف و نیم دیگر بطور مشترک به زوج موزرها خواهد رسید.

این سه تن از میان 263 نامزد دریافت جایزه نوبل انتخاب شدند.

ما چگونه می‌دانیم که کجا هستیم و چگونه راهمان را پیدا می‌کنیم یا چگونه این اطلاعات را به شکلی ذخیره می‌کنیم که در زمان بعد در همان راه به سرعت بتوانیم آنها را بازیابی کنیم؟ نوبل پزشکی امسال به کشف سیستم مکانیابی یا همان جی‌پی‌اس داخلی در مغز اختصاص یافته که در حقیقت پایه‌ای سلولی را برای عملکرد شناختی بیشتر نشان می‌دهد.

جان او کی‌یف 75 ساله در سال 1971 اولین بخش از این سیستم مکانیابی را شناسایی کرد. وی نوعی سلول عصبی را در هیپوکامپپ مغز موسوم به «سلول مکان» شناسایی کرد که همیشه زمانی که موش با یک محل خاص در اتاق روبرو می‌شد، فعال می‌گشت. سایر سلولهای عصبی در زمانی که موش در مناطق دیگر اتاق حضور داشت، فعال می‌شدند.

بیش از سه دهه بعد در سال 2005، می بریت و ادروارد موزر توانستند بخش کلیدی دیگری از سیستم جی‌پی‌اس مغز را شناسایی کنند. آنها نوع دیگری از سلول عصبی موسوم به «سلولهای شبکه» (grid cells) را کشف کردند که یک سیستم مختصات تولید کرده و موقعیت‌یابی دقیق و راه‌گشایی را ممکن می‌سازد. پژوهش متعاقب آنها نشان داد که چگونه مکان و سلولهای شبکه، تعیین موقعیت و مکانیابی را ممکن می‌سازند.

کشفیات او کی‌یف، می بریت و ادوارد موزر مشکلی را حل کردند که ذهن فلاسفه و دانشمندان را برای قرنها به خود مشغول داشته بود و آن، چگونگی نقشه‌سازی توسط مغز از محیط اطراف ما و چگونگی شناسایی راهها توسط انسان در محیطهای پیچیده است.

می بریت موزر 51 ساله در بیانیه‌ای که بر روی سایت نوبل منتشر شده، پس از شنیدن خبر دریافت جایره نوبل پزشکی اظهار کرد: من هنوز شوکه هستم. این خیلی عالی است!

به گفته هگه تونستاد، سخنگوی دانشگاه تروندهایم، می بریت زمانی که متوجه دریافت جایزه نوبل شد، در دانشگاه بود. تونستاد گفت: وی دقایقی را به گریه گذراند و سپس توانست به صحبت ادامه دهد. اگرچه شوهر 52 ساله موزر در هواپیما بود و بلافاصله نتوانست اخبار را دریافت کند.

برندگان جایزه نوبل پزشکی امسال در سال گذشته توانسته بودند جایزه Louisa Gross Horwitz دانشگاه کلمبیا را برای اکتشاف خود بدست بیاورند.