خشکسالی، مهمترین تهدید هفتادقله

تدبیر24: محمود کلنگری فعال محیط زیست به مناسبت روز جهانی زیستگاه در منطقه مرکزی، زیستگاه را بستر فعالیت‌های زیستی زیست‌مندان، جانوران و گیاهان دانست و گفت: این زیستگاه باید برای جانوران خود پناهگاه، غذا و امنیت را به همراه داشته باشد.

وی با تأکید بر این‌که تحقق یک زیستگاه مناسب برای گیاهان منوط به داشتن خاک سالم و فاقد آلودگی و منابع آبی مورد نیاز است، گفت: جانوران گیاهخوار به طور مستقیم با پوشش گیاهی و منابع آبی در ارتباط هستند و یک زیستگاه مناسب، در بستر پوشش گیاهی سالم برای جانوران معنا پیدا می‌کند و با رشد گیاهان، زیستگاه مناسبی برای چهارپایان و گونه‌های گوشتخواران ایجاد می‌شود.

وی تهدیدات یک زیستگاه را به دو بخش انسانی و غیرانسانی مانند حوادث طبیعی تقسیم کرد و افزود: فعالیت‌های مخرب برای زیستگاه جانواران درون محدوده جغرافیایی زیستگاه و خارج آن رخ می‌دهد، چراکه اکوسیستم‌ها به یکدیگر مرتبط هستند و تهدیدات و اثرات یک منطقه مانند انتشار سموم کشاورزی خارج به داخل زیستگاه، وارد مناطق مجاور می‌شود و حتی آلودگی هوا نیز بر زیستگاه‌ها تأثیر می‌گذارد.

این فعال محیط زیست یکی از عوامل مهم در زیستگاه‌ها را کم‌آبی دانست و گفت: به هر میزانی که اطراف و خارج از یک زیستگاه استفاده از منابع آبی شدت می‌گیرد داخل منطقه نیز شاهد اثرات مخرب آن خواهیم بود.

وی تهدیدات دیگر برای زیستگاه‌ها را چنین عنوان کرد: هر نوع دست‌اندازی از سوی انسان مانند فعالیت‌های معدنی با ایجاد سروصدا و تنش‌زایی برای جانداران، جاده‌کشی و افزایش تردد خودروها، ایجاد خطوط انتقال انرژی مانند برق، گاز و نفت، برهم زدن تعادل میان جانداران، فعالیت‌های کشاورزی مانند استفاده از سموم و کودها و دامپروری، به صورت مستقیم و غیرمستقیم پوشش گیاهی و جانوری زیستگاه را متأثر می‌کند.

هفتاد قله یک گام با تبدیل شدن به پارک ملی فاصله دارد

کلنگری با اشاره به این‌که استان مرکزی انواع زیستگاه کوهستانی، آبی و کویری را در خود جای داده است، اظهار کرد: از لحاظ گونه‌ای، هفتاد قله که یک گام تا تبدیل شدن به پارک ملی فاصله دارد و تالاب میقان اراک به عنوان یکی از تالاب‌های مهم مرکز کشور جزو زیستگاه‌های شاخص استان است.

وی با تأکید بر این‌که تنوع زیستی در این دو منطقه بسیار ویژه است، تصریح کرد: پرندگان تالاب و پستانداران و خزندگان هفتاد قله از جاذبه‌های این مناطق هستند که ارزش آنها ارزش این دو زیستگاه را افزایش داده است. گونه‌های کمیاب مثل پلنگ ایرانی، هوبره، لک لک سیاه و بزرگترین تجمع درنای خاکستری در خاورمیانه باعث شده است که این دو منطقه جزو مناطق و زیستگاه‌های شاخص استان قلمداد شوند.

وی دلیل مناسب بودن تالاب میقان اراک برای پرندگان را قرار گرفتن در کریدور و مسیر عبوری پرندگان مهاجر از شمال به جنوب کشور عنوان و اظهار کرد: به دلیل ورود فاضلاب تصفیه شده، این زیستگاه یکی از پرآب‌ترین و مستعدترین نقاط زیست پرندگان در کشور است. هفتاد قله نیز به دلیل داشتن قله‌های مرتفع و داشتن منابع آبی نسبتاً خوب که البته در معرض تهدید است، پوشش گیاهی مناسب و دوربودن از نقاط شهری منطقه‌ای ویژه محسوب می‌شود.

کلنگری با تأکید بر این‌که در دنیا تخریب زیستگاه برای اغلب گونه‌ها مهم‌ترین عامل تهدید است و در این میان سهم کشاورزی بسیار عمده است، به تهدیدات زیستگاه‌های شاخص استان اشاره کرد و گفت: عدم تأمین حق‌آبه مناسب برای تالاب میقان، فعالیت‌های معدنی سولفات سدیم، احداث فرودگاه و کشاورزی بی‌رویه و افسار گسیخته، برداشت گیاهان دارویی و شکار از عوامل تخریب و تهدید تالاب میقان است. شکار در این منطقه به نوعی امنیت زیستگاه را به هم می‌زند، چراکه صدای گلوله تنش برای حیوان ایجاد کرده و گرایش به ماندن در منطقه را کاهش می‌دهد.

خشکسالی مهم‌ترین تهدید برای هفتاد قله

وی ادامه داد: در منطقه هفتاد قله خشکسالی مهم‌ترین عامل تهدید است. فعالیت‌های جاده‌کشی، معدن‌کاوی و برداشت بی‌رویه گیاهان از علل تهدید منطقه محسوب می‌شود و می‌توان با فصلی کردن ورود دام‌ها برای احیای گیاهان تهدیدات را کاهش داد. باید وضعیت برداشت گیاهان دارویی بررسی شود، بعد از کندن زمین و انتقال خطوط انرژی پوشش گیاهی احیا و از ورود بذور غیربومی جلوگیری شود، گونه‌های در معرض خطر برداشت نشود، جاده‌هایی که از درون و یا اطراف زیستگاه کشیده می‌شود به منظور عدم تردد با سرعت بالا، خاکی باقی بماند تا از این طریق تلفات حیات وحش نیز کاهش یابد.

این عضو گروه حامیان تنوع زیستی در استان مرکزی انجام هر نوع عملیات در زیستگاه‌ها را منوط به رعایت اصول و استانداردهای زیست‌محیطی دانست و با اشاره به این‌که در صورت لزوم انجام کشاورزی در اطراف و یا حتی درون زیستگا‌ه‌ها، باید کشاورزی پایدار و سبز با استفاده از حداقل کود و سم انجام شود، گفت: در دنیا قبل از انجام هر اقدامی ارزیابی زیست‌محیطی صورت می‌گیرد.

کلنگری اضافه کرد: قبل از انجام هر پروژه‌ای در مناطق، مطالعاتی توسط زیست‌شناسان، گیاه‌شناسان، خاک‌شناسان و افرادی که اجزای اکوسیستم را می‌شناسد انجام می‌شود. لازمه این ارزیابی این است که لیستی از تمامی گونه‌های جانوری و گیاهی براساس میزان در خطر بودن آنها فراهم شده و تأثیرات بر خاک، آب، هوا و گونه‌ها مشخص شود. این سنجش اثرات قبل از انجام پروژه برای کاهش آسیب‌ها صورت می‌گیرد تا تخریب‌ها به حداقل برسد.