«آرایش خشم» قدرت کشور را تحلیل می برد

تدبیر24 : زیرا به باور روحانی «نباید آرایش خشم در کشور به وجود بیاید و آرایش ما باید آرایش تعاون، همکاری، همدلی و کمک به یکدیگر و همکاری در مسائل مهم کشور باشد که به نفع کل ملت است.» توصیه روحانی به جناح ها و احزاب، آن هم با گذشت بیش از یک سال از انتخابات ریاست جمهوری درحالی صورت می گیرد که به باور موافقان و مخالفان، دولت توانسته است بخش های مختلف جامعه را به صفت آرامش بیاراید. اما باوجود این توفیقات، به نظر می رسد هنوز در لایه هایی از حوزه سیاست نسبت به تحقق آرامش و تغییر آرایش سیاسی ماقبل 92 مقاومت هایی وجود دارد، به ویژه از سوی اقلیتی که تحرک و موجودیت خود را در وجود آرایش خشم می داند. اما مسأله این است که آثار مقاومت برای تغییر آرایش سیاسی کشور تنها به حوزه سیاست داخلی متوقف نمانده و می تواند منافع کل ملت را نیز تحت الشعاع خود قرار دهد یا به گفته کارشناسان موجب تحلیل قدرت کشور شود. درباره چرایی وجود آرایش خشم در سیاست داخلی و راه های برون رفت از این وضعیت، نظر فعالان و کارشناسان سیاسی را جویا شدیم.

*ریشه های فرهنگی خشم سیاسی
رسول منتجب نیا، فعال سیاسی و قائم مقام حزب اعتماد ملی با بیان اینکه جوامعی که پیشرفته نیستند، فعالیت سیاسی را با دشمنی و خصومت مساوی دانسته و رقابت را به معنای عداوت و دشمنی تفسیر می کنند، نتیجه می گیرد که ریشه این تفکر که رقابت سیاسی را با اخوت و برادری قابل جمع نمی داند، فرهنگی است و ناشی از توسعه نیافتگی و دوری از تمدن اسلامی و ملی است.
وی با بیان اینکه فعالیت سیاسی به معنای پشت پا زدن به اخلاق و موازین دینی و رقابت سیاسی به معنای دشمنی و عداوت و کینه توزی نیست، معتقد است: «دو گروه سیاسی می توانند در عین دوستی و رفاقت به دلیل سلایق گوناگون با هم رقابت کنند، به باور این فعال سیاسی، می شود در مسائل سیاسی اختلاف نظر داشت، اما این به ظرفیت، توسعه یافتگی، تحمل و سعه صدر افراد برمی گردد که اگر نظر مخالف خود را دیدند، فریاد نیاورند یا اگر گروهی برنامه ای داشتند که خلاف سلیقه آنها بود، زمین و زمان را به هم ندوزند و فریاد «نمی پذیریم» یا «همه چیز از دست رفت» سر ندهند.
منتجب نیا درباره مضرات وجود چنین رویکردی در جامعه نیز می گوید: «وقتی ما قواعد بازی سیاسی را یاد نگرفتیم و رقابت را با عداوت مساوی گرفتیم، یا باید فعالیت سیاسی متوقف شود یا اگر انجام می شود، به دنبال آن دعوا، کشمکش و منازعه در جامعه ایجاد شده و به کینه توزی دامن زده می شود. چنانکه یک انتخابات برگزار می شود و به دنبالش تا سال ها کینه ها باقی می ماند.» این فعال سیاسی، بالابردن تحمل و به رسمیت شناختن حقوق دیگران را از راه های برون رفت از این وضعیت دانسته و تأکید می کند: «همان طور که به خودمان اجازه می دهیم فکر کنیم، درباره مسائل کشور نظر بدهیم و فعالیت کنیم، باید به دیگران هم اجازه بدهیم عقیده خود رادر جامعه ابراز کنند. اگر تحمل نظر مخالف خود را داشته باشیم، مسائل حل می شود.»
وی با تأکید بر ضرورت دورشدن از تنگ نظری و خروج از دگم اندیشی، به جایگاه رسانه ها اشاره می کند، اما در همین رابطه از یک رسانه نیز انتقاد می کند و می گوید: «برخی رسانه ها به اختلافات و دعواهای جاهلانه دامن می زنند و به جای اینکه این اصل را تثبیت کنند که جامعه دارای سلایق مختلف است، تلاش می کنند یک سلیقه را ترویج و سلایق دیگر را محکوم کنند و این منشأ دعوا می شود، این درحالی است که رسانه ها باید به مردم آموزش بدهند و تلاش کنند تحمل و ظرفیت در جامعه بالابرود.»

دستیابی به رشد، نیازمند همراهی نهادهای غیردولتی
حمیدرضا جلایی پور، استاد دانشگاه و فعال سیاسی ابتدا از نگاه متفاوت خود به گفت وگوی تلویزیونی اخیر رئیس جمهوری می گوید. وی با بیان اینکه از متن این گفت و گو معلوم بود که رئیس جمهوری به درستی تشخیص دادند که وضعیت اقتصادی کشور مهم ترین مسأله است و جامعه باید به رشد اقتصادی پایدار در بازه زمانی بلندمدت برسد، معتقد است که برای رسیدن به وضعیت اقتصادی که روحانی به آن اشاره کرد، مردم، دولت و نهادهای مدنی و آرایش نیروهای سیاسی، همه باید به سمت رفاه حرکت کرده و تلاش همه معطوف به این باشد که کشور در بازه زمانی بلند مدت به رشد اقتصادی بیش از 5 درصدی برسد، زیرا این هدفی نیست که دولت یا نهادهای مدنی به تنهایی تصمیم بگیرند و به آن برسند، بلکه همه نیروهای کشور باید به سمت این هدف متمرکز شوند.
وی با این مقدمه، یک انتقاد را از روحانی مطرح می کند و آن این که رئیس جمهوری زمان اندکی را برای بحث درباره خشم سیاسی اختصاص داد. زیرا به باور جلایی پور، آرایش و وضعیت نیروها در عرصه سیاست داخلی با منافع و اهداف ملی و دستیابی به آن در یک راستا قرار می گیرد. این استاد دانشگاه براین اساس ادامه می دهد: «ما نمی توانیم آرایش نیروها را مبتنی بر خشم و تضاد و درگیری داشته باشیم، زیرا اهداف اقتصادی که آقای روحانی مطرح کرد بدون یک آرایش مبتنی بر توافق و هدفگذاری مشخص قابل دسترسی نیست.»
جلایی پور با بیان اینکه اکنون عده ای در چارچوب این برنامه چوب لای چرخ دولت می گذارند، اضافه می کند: «اراده کسانی که به روحانی رأی دادند و بخش زیادی از نیروهای سیاسی و اجتماعی جامعه، تحقق اهداف وی به ویژه دستیابی به رشد اقتصادی است، زیرا مشکل کشور با توزیع فقر یا پول حل نمی شود، بلکه کشور باید تولید ثروت کرده و رشد اقتصادی بلندمدت داشته باشد. اما مسأله این است که دستیابی به این هدف به لوازم سیاسی- اجتماعی نیاز دارد.»

*برخی خود را حق و دیگران را ناحق می دانند
این استاد دانشگاه درباره چرایی وجود آرایش خشم در کشور هم یکی از دلایل را تفسیر خاص عده ای از دین می داند که براساس آن، خود را حق و دیگران را منحرف می خوانند و دلیل دوم را این طور توضیح می دهد: «گرچه عده ای تفسیرهای انحصارطلبانه ای از دین، نظام ، وحدت ملی و کشور دارند، اما عامل دیگر این است عده ای که این حرف ها را می زنند، منافعشان ایجاب می کند و خواستار تسلط بر منابع هستند.»
به باور جلایی پور، در 8 سال گذشته منافع برخی ها تأمین شد و با آمدن روحانی این منافع به خطر افتاده است، زیرا دیگر به راحتی نمی توانند استاد دانشگاه بشوند یا دوستان خود را عضو هیأت علمی و دانشجوی دانشگاه های معتبر کنند، یا اینکه دور یک زمین مرتعی را سیم خاردار بکشند و بعد تصرف کنند. اما این افراد نمی گویند که دلیل ناراحتی چیست، بلکه می گویند اسلام و ایران در خطر است. این استاد دانشگاه راه علاج را اجرای قانون بویژه به رسمیت شناختن آزادی احزاب براساس قانون اساسی می داند و می گوید: «حاکمیت مردم و قانون به رسمیت شناخته شود. همچنان که نیروهای سیاسی باید با هم درست و مؤدبانه حرف بزنند، یکدیگر را تخطئه نکنند. همه باید ادب سیاسی را رعایت کنند.»
جلایی پور در ادامه به انتقاد از صدا و سیما پرداخته و با بیان اینکه در برنامه های دستگاه عریض و طویل صدا و سیما که با پول مردم اداره می شود، چیزی به نام ارزش بودن کار مدنی و کار سیاسی مطرح نیست، ادامه می دهد: «در شرایطی که دستگاه تبلیغات رسمی کار حزبی کردن را ضد ارزش می داند، انتخاب آقای روحانی در این شرایط معجزه بوده است. چون وقتی دستگاه رسمی روی تشکل یابی و تحزب به عنوان یک ارزش کار نمی کند، یعنی فعالیت های جمعی و حزبی پرهزینه است و مردم فقط شب انتخابات بیایند و رأی بدهند.»