توافقنامه صلح یا جنگ

تدبیر24: 'صلح خواست هر کودک است' سخنی که در پی آن اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان از شورشیان طالب که آنها را مخالفان سیاسی نامید،خواست تا با دولت همکاری کرده و صلح و امنیت را برای این کشور به ارمغان بیاورند.

افغانستان پس از سپری کردن 3 دهه جنگ با مسئله امنیت به عنوان ِ اصلی اساسی و انسانی دست و پنجه نرم می کند. در خلال این جنگها ناامنی بر این کشور حاکم شده و توانسته زیرساختهای آن رابه کلی از بین ببرد. پس از فروپاشی رژیم طالبان و روی کار آمدن حکومتی جدید به کمک جامعه جهانی، میلیاردها دلار کمک جهانی به همراه نیروهای نظامی بیست و هشت کشور عضو ناتو برای تامین امنیت به این کشور فرستاده شد.

در روزهای گذشته دفتر بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان 'سیگار' گزارشی را منتشر کرد که طبق آن امریکا از سال 2002 تا کنون نزدیک به 62 میلیارد دلار به نیروهای امنیتی در افغانستان کمک مالی نموده است. طبق این گزارش سالانه میزان قابل توجهی از این مبلغ صرف خرید تجهیزات غیر استاندارد از طرف نهادهای امنیتی می شود. با وجود همه تلاش ها و اکنون با گذشت 13 سال از حضور نیروهای خارجی به منظور حفظ امنیت، صلح و آرامش در افغانستان نه تنها صلح و ثبات در این کشور برقرار نشده که بحران امنیت در سرزمین دردرهای ناتمام رو به فزونی ست.

اکنون با وجود روی کارآمدن دولت جدید به نام وحدت ملی که سازوکار نوینی را پی گرفته به نظر میرسد نه تنها افغانستان در وضعیت امنیتی بهتری به سر نمیبرد که کماکان شورشیان طالبان به حملات خود ادامه داده و موجبات ناامنی این سرزمین را فراهم نموده اند.

در بررسی علل گسترش این حملات، عوامل داخلی و خارجی بسیار زیادی را میتوان مورد بررسی قرار داد، از جمله آنها می توان به نبود حکومت کارآ، مدیریت ناصحیح، فساد حکومتی و همچنین نبود برنامه ریزی صحیح و اساسی برای مبارزه با تروریسم، فقر و نبود اشتغال مناسب اشاره کرد. در بعد خارجی نیز نبود استراتژی کارآمد و موثر از سمت قدرتهای بزرگ، عدم تفاهم نیروهای داخلی وخارجی و بی توجهی به از بین بردن یا مهار پایگاه ها و منابع مالی تروریست ها در طی این سالیان، را می توان از عوامل قابل توجه دانست.

مسئله امنیت پس از روی کارآمدن اشرف غنی :

امضای توافقنامه امنیتی در روز 30 سپتامبر 2014(8 مهر 1393 ) تنها چند روز پس از روی کار امدن اشرف غنی را میتوان تنها اقدام اساسی و عملی او در راستای بهبود شرایط امنیتی در افغانستان دانست. این قرارداد که به منظور حضور مشاوران نظامی ارشد ناتو برای حمایت از نیروهای امنیتی داخلی در این کشور پس از 2014 و خروج دیگر نیروها تنظیم شده بود، پس از کشمکش بسیار بلاخره توسط دولت جدید به امضا رسید. امضای این توافقنامه بازخوردهای متفاوتی را چه در داخل و چه در خارج این کشور و در بین همسایگانش در پی داشت .

در بین همسایگان آنچه مسلم است این پیمان نامه موجب نگرانی دولتمردان پاکستانی را فراهم کرده، همسایه ای که متهم است در پرورش نیروهای طالبان نقش بسزایی داشته است. به خصوص در مورد بندی به نام تهدیدات خارجی (ماده 6) که بر اساس آن در صورت بروز هرگونه تهدید خارجی نیروهای امریکایی میتوانند به نیروهای افغان کمک نظامی نمایند. نگرانی که از طرف افغان ها درک شده وعبدالله عبدالله نیز به عنوان معاون اجرایی دولت جدید در سخنانش تنها دقایقی پیش از امضای توافقنامه اشاره می کند که: پیمان امنیتی بسیار با ملاحظه امضاء شده و تهدیدی برای همسایگان ما نیست. با این حال سرتاج عزیز مشاور امنیت ملی پاکستان پس از این رویداد در مصاحبه با بی بی سی اردو، ضمن استقبال از امضای توافقنامه اعلام کرد که کشورش همواره منافع خود را در قبال امریکا و افغانستان حفظ می کند.

در داخل افغانستان نیز واکنش ها به این عمکرد دولت متفاوت است. عده ای آن را موافق با منافع کشور دانسته و حضور نیروها را پس از 2014 ضروری می دانند و به دنبال آن از این تصمیم اشرف غنی و تیم همراهش رضایت دارند. این عده نیروهای داخلی نظامی و پلیس افغانستان را فاقد صلاحیت کافی برای دفع حملات تروریستها و ایجاد امنیت می دانند. در مقابل نیز گروه دیگری از تحلیلگران و صاحب نظران با دیدی بدبینانه به حضور 13 ساله ی ناتو در این کشور نگریسته و ناکامی آنها را در قبال ایجاد صلحی پایدار مورد پرسش قرار میدهند. ناکامی که به نظر آنان پس از 2014 نیز ادامه خواهد داشت.

اما بیش از همه در بین نیروهای تندرو در افغانستان طالبان با بیان اینکه امریکا به بهانه پیمان امنیتی می خواهد جنگ دیگری را مقدمه چینی کند، از این امر اعلام نارضایتی کرده اند. در کنار آنها همچنین گلبدین حکمتیار (از حزب اسلامی) نیز اظهار داشت اوباما قولش را مبنی بر خروج از افغانستان در سال 2014 نادیده گرفته و اگر جنگ در افغانستان ادامه یابد، افغان ها هیچگاه حضور خارجی ها را در کشورشان تحمل نخواهند کرد.

این واکنشها از سمت نیروهایی که در دهه های اخیر موجبات ناآرامیهای بسیاری در کشور را فراهم نموده اند میتواند زنگ خطری برای افزایش خشونتها باشد.

امر دیگری که اکنون مورد توجه قرار گرفته واکنش اشرف غنی در قبال تندروهاست. وی که در سخنرانی های خود آنها را 'مخالفین سیاسی' میخواند، از آنها برای نشستن بر سر میز مذاکرات صلح و همکاری شان در این زمینه دعوت به عمل آورده است. با این حال منتقدان بر این باورند او تاکنون برنامه مدون و اساسی را برای مبارزه با خشونت طلبان عرضه نداشته و به نظر می رسد برای مبارزه با آنان برنامه ریزی ویژه ی انجام نداده است.

با همه ی اینها باید منتظر ماند و دید اشرف غنی، مردی که آزادی زندانیان بگرام را ابتکار خود میداند تا چه میزان میتواند صلح و ثبات را برای مردم دردمند افغانستان به ارمغان بیاورد.