دریاچه نمک قم‌ هنوز نفس می‌کشد

تدبیر24: حمیده زند -منطقه قم، دریاچهٔ نمک قم با طول ۸۰ کیلومتر و پهنای ۳۰ کیلومتر یکی از دریاچه‌های مهم در منطقه کویر مرکزی ایران است.
از ویژگی‌های مهم این دریاچه شوری بسیار زیاد آب است تا جایی که در فصل تابستان قطعات نمک بر روی آب شناور می‌شود، این دریاچه در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال‌شرقی شهر آران و بیدگل با وسعت حدود ۶۴۷ کیلومتر مربع واقع شده است.
دریاچه نمک شکلی شبیه به یک مثلث دارد که راس آن به سمت شمال است که طول قاعده آن ۳۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۳۸ کیلومتر می‌باشد.
زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و آب‌های سطحی در طول قرن‌ها پدید آمده‌ است. عمق نمک این دریاچه بین ۵ تا ۵۴ متر متغیر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده‌اند.
متاسفانه بحران کم آبی در سال‌های اخیر دامان دریاچه نمک را گرفته است، بحرانی که حتی با بارش‌های پاییزی کوتاه مدت نیز جان نمی‌گیرد و باید برای رهایی از بحران، چاره‌ای زیربنایی یافت.
بازگرداندن حقابه‌ها، مشکل دریاچه نمک را حل می‌کند
استاندار قم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خود را توجه به بحران کم آبی و احیای تالاب‌ها و دریاچه نمک می‌داند و می‌گوید: خشکسالی‌های اخیر و بحران آب در تالاب‌های قم زمینه‌ ساز افزایش گردوغبار شده است، هم‌چنین شوری آب قم نیز زائیده این بحران است.
حجت‌الاسلام محمدصادق صالحی منش در این خصوص به خبرنگار ایسنا منطقه قم تاکید کرد: می‌توان با بازگرداندن حقابه‌های قم، دریاچه نمک و دیگر ظرفیت‌های مهم قم در مواجهه با کم آبی را نجات داد و از مشکلات موجود در رابطه با کم آبی رهایی یافت.
وی با ابراز نگرانی از وضعیت دریاچه نمک قم گفت: متأسفانه کمبود شدید منابع آب دریاچه نمک قم را در وضعیت بحرانی قرار داده است و باید برای حل این مشکل به صورت کارشناسانه چاره‌اندیشی کرد.
وی ادامه داد: بی‌شک تلطیف هوا متاثر از وضعیت تالاب‌های قم است و دریاچه نمک نیز یکی از پتانسیل‌های مهم به شمار می‌رود که خشکسالی این دریاچه تبعات بدی را به همراه خواهد داشت و گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض نابودی است.
استاندار قم تصریح کرد: باید به این دریاچه زیبا حیاتی دوباره بخشید و با تامین حقابه‌ها زندگی را در آن جریان داد.
باید با برنامه‌ریزی تالاب قم را نجات دهیم
رئیس سازمان محیط زیست کشور منطقه قم با اشاره به وجود ریزگردها در قم و ارتباط آن با خشکسالی‌های اخیر و بحران کم آبی در تالاب‌های قم گفت: هرچند سرانه فضای سبز قم در چند سال گذشته از 14 متر به 16 متر رسیده است، اما باید برای بیابان‌زدایی چاره‌ای اندیشیده شود.
معصومه ابتکار تصریح کرد: برای حل مشکلات کم آبی در تالاب‌ها به ویژه دریاچه نمک لازم است علاوه بر توجه به مدیریت منابع در توسعه و عمران شهر، حقابه‌های قم و به خصوص دریاچه نمک تامین شود.
وی گفت: انتظار می‌رود بتوان با برنامه‌ ریزی جامع این بحران را پشت سر بگذاریم و دریاچه نمک و سایر تالاب های قم را نجات دهیم و امید است با ارائه حقابه رودخانه‌ها، تالاب‌ها و سفره های زیر زمینی باعث می شود طبیعت به وضعیت متعادلی برسد.
ابتکار تاکید کرد: باید با مدیریت صحیح منابع و همچنین تامین حقابه‌ها و نظارت بر اجرای پروژه‌های عمرانی در جهت حفظ ذخایر تالاب‌های قم و به ویژه دریاچه نمک که یکی از ظرفیت‌های مهم گردشگری در قم می‌باشد را نجات دهیم.
دراین باره مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا عنوان کرد: به دلیل بحران آب و خشکسالی‌های قم و وجود سدهای بالادست حتی تامین حقابه‌ها امکان پذیر نیست.
محمود علی رکنی گفت: برای ادامه حیات تالاب‌ها و دریاچه نمک به ذخایر آبی نیاز داریم که می توان با تغییر الگوی کشت و حرکت به سمت باغداری و افزایش فضای سبز تا حدودی حقابه‌ها را تامین کرد به ویژه اینکه 90 درصد از آب قم صرف زراعت و کشاورزی می شود و در این رابطه به یک مدیریت منسجم نیاز داریم.
وی می گوید: احداث سد به منظور مهار آب می‌باشد اما وجود سدهای متعدد حقابه‌های طبیعی را از میان می برد که باید در این زمینه اجرای پروژه‌ها نیز با نگاه کارشناسی همراه باشد و آب‌ها به سمت تالاب‌ها در جریان باشد از طرفی در جهت بیابان زادایی و حفظ محیط زیست نیز باید فرهنگ سازی شود.
مدیرکل محیط زیست قم با تاکید بر ضرورت اهمیت احیای دریاچه نمک به عنوان یک ظرفیت گردشگری اظهار داشت: اگر بحران کم آبی را با مدیریت صحیح پشت سر بگذاریم می‌توان همه تالاب‌ها و دریاچه نمک قم را با زیباترین فضاهای منحصر بفرد در اختیار گردشگران قرار دهیم زیرا شرایط اقلیمی قم مانند برخی از استان‌های کشور همچون اصفهان است که می توان با توسعه فضای سبز از امکانات لازم بهره برد.
وی عنوان کرد: خشک شدن دریاچه نمک در قم همانند دریاچه ارومیه به عنوان مشکلی منطقه‌ای و ملی در حال توسعه است و باید برای حل این مشکل به صورت جدی اقدام کرد
رکنی ادامه داد: خشکسالی‌های متعدد و متوالی، دریاچه‌های قم که از جاذبه‌های مهم گردشگری به شمار می رفتند خشک شده است و دو دریاچه مهم در استان قم که در ضلع شمالی و جنوبی قرار دارد شامل حوض سلطان و دریاچه نمک می‌باشد که حوض سلطان با مساحت 37 هزار هکتار و دریاچه نمک نیز با وسعت 600 کیلومتری خود سه استان اصفهان، قم و سمنان را در بر می گیرد.
وی خشکسالی‌های دریاچه‌های قم را یکی از معضلات جدی زیست محیطی دانست و تصریح کرد: به دلیل خشک سالی‌های متوالی این دریاچه‌ها به عنوان جاذبه‌های مهم گردشگری خشک شده‌اند و ریزگردهای نمکی و رسوبی با توجه به خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها افزایش چشمگری در هوا داشته است.
در این باره یکی از کارشناسان محیط زیست استان قم نیز بر این باور است: مشکلات موجود با توجه به بحران دریاچه نمک فرا استانی می‌باشد و آثار مخرب آن تنها قم را تهدید نمی‌کند.
سید احمد شفیعی افزود: عدم تامین حقابه‌های زیست محیطی دریاچه نمک و دیگر تالاب‌ها و رودخانه‌های استان قم، زمینه ساز ایجاد معضل گرد و غبار و ریزگردها شده است.
همچنین معاون برنامه‌ریزی استانداری قم در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه معضل و چالش دریاچه نمک در قم کم‌اهمیت‌تر از دریاچه ارومیه نیست خاطرنشان کرد: رودهای قم نیز در خطر نابودی قرار گرفته‌اند و متاسفانه ناکارآمدی در مدیریت آب موجب بحران و خشکسالی دریاچه نمک شده است و این وضعیت بحرانی که در پیش داریم نشان می‌دهد ما در عرصه فرهنگ سازی و آگاهی مردم نیز غفلت کرده‌ایم.
سیدحسن رضوی تصریح کرد: سرانه تأمین آب در قم نصف میانگین در کشور است و باید به سمت درست مصرف کردن حرکت کنیم و با جهش در تغییر الگوی کشت نیز بتوانیم رودخانه‌ها و دریاچه نمک در قم را دوباره احیا کنیم.
دریاچه نمک قم هنوز نفس می‌کشد و چشم انتظار همت و تلاش مسئولان است تا با راهکاری به دور از شعار و وعده‌های عملیاتی نشده آن را احیا کنند.