تلخی بازار خرمای هرمزگان

تدبیر24: آنان که اغلب از نخلداران منطقه رودان هستند، از پایین بودن قیمت فروش محصول خود گلایه دارند و عنوان می کنند: هزینه های تولید و برداشت خرما از قیمت فروش آن پیشی گرفته و آنان را متضرر کرده است.

کشاورزان با اشاره به این که بخش قابل توجهی از محصول منطقه بر اثر طوفان از بین رفته است، می گویند: انتظار می رفت امسال خرمای رودان با قیمت خوب و راضی کننده ای به فروش برسد اما اُفت محسوس قیمت این محصول، آب پاکی را روی دست کشاورزان منطقه ریخت و سود حاصل از خرید و فروش آن به جیب دلال ها رفت.

اکنون نخلداران این استان به دنبال یافتن مشتری مناسب برای محصول تولید شده خود هستند و به حمایت نهادهایی چون جهاد کشاورزی و تعاون روستایی نیاز دارند.

یک نخلدار رودانی با تاکید بر این که افت محسوس قیمت محصول خرما، کشاورزان منطقه را با مشکلات متعددی رو به رو و آنان را متضرر ساخته است، بیان کرد: کشاورزان هزینه های قابل توجهی برای تولید محصول از جمله خرید و تامین کود و سم، آبیاری (بهای آب و برق) و مخارج نیروی انسانی در بخش های کاشت، داشت و برداشت صرف کرده اند، اما با وضعیت کنونی قیمت خرما، جز ضرر و زیان، چیز دیگری عاید تولیدکنندگان نشده است.

رضا نجفی با یادآوری این که اقلیم گرم و خشک شهرستان و شرایط بحرانی سفره های آب زیرزمینی، کشاورزی در منطقه را با خطر پذیری بسیار بالا مواجه کرده است، اضافه کرد: بهره برداران منطقه در شرایط بسیار سختی محصول تولید می کنند اما در بیشتر موارد آنان نه تنها سودی از تولید محصولات نمی برند بلکه حتی آن را زیر قیمت تمام شده می فروشند.

وی با بیان این که سود حاصل از فروش محصولات کشاورزی همواره به جیب واسطه ها می رود، اظهار کرد: دلال ها تنها کسانی هستند که همیشه بیشترین سود حاصل از تولید و فروش محصولات کشاورزی را به جیب می زنند.

نجفی ادامه داد: برخی از بهره برداران می توانند محصول خود را به بازارهای داخلی و حتی بین المللی حمل و عرضه کنند و سود حاصل از فروش مستقیم به جیب خود آنان می رود اما در این میان متضرران واقعی آن دسته از کشاورزانی هستند که به علت نداشتن توان مالی لازم، مجبورند محصول خود را به واسطه ها و دلال ها بفروشند.

این نخلدار کوتاه کردن دست دلال ها از بازار را بزرگترین و مهمترین مطالبه کشاورزان منطقه دانست و گفت: سال هاست که بهره برداران منطقه با مشکلاتی نظیر خشکسالی، بیماری جاروک و نابودی لیموترش و هزینه های بالای تولید محصولات کشاورزی دست و پنجه نرم می کنند و مسوولان همواره از تلاش برای کوتاه کردن دست واسطه ها از بازار عرضه و تقاضا خبر می دهند اما این وعده نیز مانند وعده ایجاد صنایع تبدیلی، هیچگاه عملی نشده است.

* کلان مالکان به سایر کشاورزان اجازه فعالیت نمی دهند

از سوی دیگر شماری از کشاورزان منطقه مدعی هستند وجود کشاورزان کلان مالک در شهرستان دلیل اصلی افت قیمت و نرخ محصولات کشاورزی بویژه خرما است.

آنان می گویند: کلان مالکان با استفاده از سرمایه خود بازار را در دست گرفته و به سایر کشاورزان اجازه فعالیت نمی دهند.

عده دیگری از کشاورزان نبود صادرات، سوء استفاده دلال ها و واسطه های غیر بومی و نبود صنایع تبدیلی را از دلایل عمده قیمت پایین محصول خرما در منطقه و متضرر شدن کشاورزان دانستند.

این باغداران معتقدند: سیاست ها و برنامه های دولت در راستای حمایت از بخش کشاورزی در حوزه نرخ گذاری و قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید کارآمد باشد و جهاد کشاورزی و تعاون روستایی هر ساله در فصل برداشت انواع محصولات کشاورزی از حمایت های دولت ازکشاورزی خبرمی دهند.

آنان ادامه دادند: نرخ خرید تضمینی از سوی تعاون روستایی همواره پایین تر از قیمت پیشنهادی از سوی واسطه ها است، از این رو کشاورزان راغب به فروش محصولات کشاورزی خود به واسطه ها می شوند.

این باغداران اضافه کردند: واسطه ها با قیمت پیشنهادی بالاتر نسبت به نرخ تضمینی تعاون روستایی، اقدام به جذب مشتری می کنند و پس از آن که مشتری خود را جذب کردند قیمت ها را بالا و پایین می کنند و در این میان کشاورزانی که زیر قرض رفته اند، دو راه بیشتر ندارند یا این که به خواسته دلال ها تن دهند و یا این که از فروش و عرضه محصول تولیدی خود خودداری کنند.

این گروه از باغداران، کشاورزان و نیز برنامه ها و سیاست های دولت در حمایت از بخش کشاورزی (قیمت تضمینی خرید محصولات) را بازنده های همیشگی رقابت دلال ها با دولت و تشکل های صنفی بخش کشاورزی دانستند.

یکی از باغذاران با تاکید بر ضرورت کمرنگ کردن نقش واسطه ها از سوی دولت و تشکل های صنفی اظهار کرد: نقش واسطه ها در بخش کشاورزی همچنان پررنگ است و کشاورزان نیز بنا به دلایلی ناچار به فروش محصولات خود به این قشر هستند اما همین کشاورزان به شدت اعتقاد دارند که تنها رنج و زحمت تولید محصولات کشاورزی بر دوش آن هاست و سود اصلی تمام این زحمات شبانه روزی را دلال ها، به جیب می زنند.

محمود احمدی زاده ادامه داد: در اختیار نداشتن پول نقد کافی از سوی کشاورزان اولین دلیلی است که موجب می شود بهره برداران بخش کشاورزی برخلاف میل خود، برای فروش محصولات به سوی دلال ها گرایش پیدا کنند.

وی اضافه کرد: دسترسی نداشتن به بازار مناسب و ساماندهی نشدن شرکت های تعاونی برای خرید محصولات موجب شده گرایش به دلال ها از سوی کشاورزان بیشتر شود و از سوی دیگر از آنجا که بیشتر کشاورزان امکان حمل بار به بازار را ندارند، به ناچار محصول خود را با قیمت پایین تر به واسطه ها می فروشند.

احمدی زاده با بیان این که جبران هزینه های کاشت، داشت و برداشت با توجه به گرانی دستمزد کارگر و نهاده های کشاورزی، حمایت دولت را می طلبد، بیان کرد: نبود نظارت بر فعالیت دلال ها و نداشتن تعهد واقعی از سوی تعداد پرشماری از این واسطه ها موجب شده وضعیت عادی بازار دچار مشکل شود و حصولات کشاورزی با قیمت ناچیز از تولیدکنندگان خریداری و همان محصول با قیمت بالا به مصرف کنندگان عرضه شود.

* نتیجه نابسامانی بازار، دامن تولیدکننده و مصرف کننده را با هم می گیرد

کشاورز دیگری بر حمایت جدی و بیش از پیش دولت از بخش کشاورزی تاکید کرد و افزود: دولت باید با هدایتگری تولید، خرید و توزیع و سامان دهی تشکل ها و تعاونی ها در سیستم عرضه محصولات کشاورزی، دست دلال ها و واسطه ها را از نظام توزیع کوتاه کند و اجازه ندهد این گروه سودجو، منابع درآمدی کشاورزان را به نفع خود، ضایع کنند.

محمد نجفی با اشاره به نقش تعاونی های روستایی در خرید و توزیع محصولات کشاورزی، اظهار کرد: در صورتی که این تعاونی ها به درستی مدیریت شوند و محصولات کشاورزان را در زمان تولید با قیمت مناسب خریداری کنند، کشاورزی بیش از پیش رونق خواهد گرفت.

وی با ابراز نارضایتی از قیمت و نابسامانی بازار خرید و فروش خرما بیان کرد: قیمت تضمینی کنونی خرید این محصول نه تنها رضایت بخش نیست بلکه جوابگوی هزینه های سرسام آور تولید نیز نمی باشد.

نجفی خاطر نشان کرد: با گسترش آفت جاروک لیموترش، در پی خشکسالی های اخیر و از بین رفتن باغات لیموترش، جهاد کشاورزی کشاورزان را به کاشت نخیلات و توسعه نخلستان ها ترغیب کرد و کشاورزان امیدوار بودند با کاشت این الگوی کشت بحران اقتصادی فراروی اقتصاد شهرستان برطرف خواهد شد اما افت یکباره قیمت محصول خرما ضررهای جبران ناپذیری را بر بهره برداران منطقه وارد کرد.

وی با اشاره به هزینه های بالای کاشت، داشت و برداشت خرما بیان کرد: ارتفاع بلند نخل، خطراتی که برای کشاورزان ایجاد می کند و سختی کار نخیلات موجب کاهش کارگران و افزایش دستمزد آنان شده به گونه ای که در بسیاری از موارد قیمت تمام شده تولید و عرضه یک کیلو خرما بیش از قیمت خرید و فروش است.

نجفی با اشاره به قیمت تضمینی انواع خرما از سوی تعاون روستایی اظهار کرد: هر کیلو گرم خرمای مرغوب، تولید امسال و دارای بسته بندی مضافتی با قیمت تضمینی 11 هزار و 850 ریال، کریته و هلیلی 9 هزار و 200 ریال، مرداسنگ و شاهانی هشت هزار و 200 ریال و سایر ارقام 6هزار و 500 ریال از سوی تعاون روستایی خریداری می شد که این نرخ با توجه به هزینه های کاشت، برداشت و بسته بندی برای کشاورزان هرگز مقرون به صرفه نیست.

این کشاورز با بیان این که افت شدید قیمت محصول امید کشاورزان را ناامید کرده است، خاطر نشان کرد: به دلیل پایین بودن قیمت و مقرون به صرفه نبودن قیمت ها، عده زیادی از کشاورزان موفق به فروش محصول تولیدی خود نشده اند.

* بهبود بازار خرما نیازمند ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و بسته بندی

یک کارشناس ارشد باغبانی در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: یکی از مهمترین عواملی که موجب شده خرما به قیمت واقعی خود دست نیابد و کشاورزان نتوانند آن گونه که باید از نخیلات و فعالیت های خود درآمدزایی کنند، دست نیافتن به بازارهای هدف و مناسب است.

محسن رحیمی افزود: امروزه بسته بندی مناسب یکی از مهمترین فاکتورها برای دستیابی به فروش مناسب است که به علت کمبود و نبود شرکت های بسته بندی مناسب، در بیشتر موارد این محصول در کارگاه های محلی و به صورت نامناسب بسته بندی می شود.

وی ادامه داد: این نوع بسته بندی ها علاوه بر این که نمی تواند بازار خوبی را به دست بیاورند موجب بدبین شدن بازارهای جهانی نسبت به این محصول می شود و نبود تمایل به خرید خرما از سوی مصرف کنندگان را در پی خواهد داشت.

رحیمی بر لزوم توسعه صنایع تبدیلی در منطقه تاکید کرد و افزود: ایجاد شرکت های متعدد در زمینه صنایع تبدیلی خرما یکی از مهمترین عواملی است که می تواند در توسعه و رونق بخش کشاورزی و بهبود وضعیت کشاورزان نقش مهمی داشته باشد.

وی با انتقاد از وضعیت موجود بازار عرضه و تقاضا در منطقه اظهار کرد: همواره کشاورزان هرمزگانی محصولات خود را با قیمت نازل عرضه می کنند این مشکل ناشی از آن است که متولیان بخش کشاورزی زمان برداشت محصول مشکلات را لمس می کنند و بعد از آن به بوته فراموشی سپرده می شود این مشکل تنها به محصول خر ما بر نمی گردد و سایر محصولات اعم از مرکبات و صیفی جات را شامل می شود.

رحیمی خاطرنشان کرد: گاهی مشاهده می شود حضور پررنگ واسطه ها و دلال ها در بازار، قیمت پایین محصولات، نابسامانی بازار عرضه و تقاضا دست به دست هم می دهد تا کشاورزان حتی رغبتی برای برداشت محصول تولیدی خود نداشته باشند.

* بسته بودن درهای صادرات، علت اصلی افت قیمت خرما

برخی از خریداران خرمای رودان علت اصلی افت قیمت را بسته بودن در های صادرات جهانی می دانند.

یکی از این خریداران که خواست نامش در خبر ذکر نشود، اظهار کرد: در گذشته کشورهای روسیه، اوکراین و کشورهای عربی از مشتریان پر و پا قرص خرمای رودان بودند اما بسته بودن درهای صادرات، موجب شده تا کشاورزان منطقه خسارات قابل توجهی را متحمل شوند.

وی با بیان این که خسارت به کشاورزان خسارت به اقتصاد و بنیه اقتصادی منطقه استان و کشور است، خاطر نشان کرد: به نظر می رسد زمان آن رسیده که مسوولان برای ساماندهی بازار عرضه و تقاضا در حوزه کشاورزی روی کاغذ، چاره و راهکاری اساسی و عملی بیاندیشند و از کشاورزان حمایت کنند.

مدیر جهاد کشاورزی رودان غریب ماندن فواید، اهمیت و ارزش غذایی خرما را از دلایل عمده و اصلی کاهش و افت قیمت این محصول غذایی مغذی دانست.

سهراب مرشدی اظهار کرد: بیشتر افراد از فواید و مزایای این نعمت الهی آگاهی ندارند، از این رو این ماده غذایی سرشار از ویتامین، فیبر و مواد معدنی، مهجور و غریب مانده است.

وی با تاکید بر ضرورت توجه جدی به حوزه تبلیغات در معرفی درخت نخل و محصول خرما ادامه داد: باید با تبلیغات این میوه مغذی را به افراد معرفی کرد و خرما را در سبد کالای مصرفی خانواده ها قرار داد.

مرشدی اضافه کرد: باید با معرفی درست خرما، این ماده غذایی سرشار از فیبرهای طبیعی، ویتامین ها و مواد معدنی را جایگزین چیپس، پفک، شیرینی جات و سایر تنقلات مضر در میان وعده های غذایی خانواده ها کرد.

مدیر جهاد کشاورزی رودان نبود صنایع تبدیلی، نبود بازار ویژه عرضه محصول خرما، مقرون به صرفه نبودن قیمت تضمینی خرما با توجه به هزینه های بالای برداشت و بسته بندی این محصول، وجود واسطه ها و بسته بودن درب های صادرات را از دیگر دلایل افت قیمت این محصول دانست.

مرشدی با اشاره به قیمت تضمینی خریداری محصول خرما از سوی تعاون روستایی، خاطر نشان کرد: نرخ کنونی در مقایسه با هزینه های کاشت، داشت، برداشت و بسته بندی بسیار ناچیز است از این رو کشاورزان، تمایلی برای فروش محصولات خود به تعاون روستایی با این قیمت را ندارند.

وی با اشاره به این که اکنون نخلداران منطقه با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کنند، راه برون رفت از این مشکلات را ایجاد صنایع تبدیلی و اعطای تسهیلات بلاعوض و یا با بهره کم به کشاورزان دانست.

وی بیان کرد: باید با اعطای این تسهیلات به کشاورزان کمک کرد تا آنان بتوانند با اصلاح، نوسازی و توسعه باغ ها، هرس کردن و مبارزه با آفات، محصول با کیفیت تولید و به بازار مصرف عرضه کنند و رشد، رونق و شکوفایی اقتصادی منطقه را رقم بزنند.

مرشدی ادامه داد: درخت نخل درخت بسیار مقدس و پر فایده ای است که تنه، شاخ و برگ آن در ساخت خانه، نئوپان، صنایع دستی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد و میوه آن بسیار مغذی و برای تامین و حفظ سلامت انسان مفید است.

وی خاطر نشان کرد: 9 هزار و 600 هکتار از اراضی شهرستان رودان به نخیلات اختصاص دارد و پیش بینی می شود امسال 30 هزار تن محصول خرما برداشت و به بازار مصرف عرضه شود.

مرشدی با بیان این که در پی وقوع طوفان بخش قابل توجهی از خرمای منطقه ریزش کرد، افزود: بر اثر طوفانی که پیش از فصل برداشت در منطقه رخ داد، نزدیک به 50 درصد از خرمای منطقه از درجه یک به درجه دو و سه تنزل پیدا کرد.

وی ادامه داد: اکنون 75 درصد از نخیلات منطقه زیر پوشش بیمه محصولات کشاورزی قرار دارند و جهاد کشاورزی به دنبال آن است با تشویق و ترغیب کشاورزان برای بیمه محصولات، میزان خسارات وارده به بخش کشاورزی را به حداقل برساند.

مرشدی با بیان این که اکنون 60 درصد از سطح زیر کشت منطقه به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز است، خاطر نشان کرد: نخلستان های قدیمی و رها شده در قالب طرح تجمیع به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز می شود.

در سال گذشته از بیش از 9 هزار هکتار از سطح زیر کشت در شهرستان رودان 35 هزار تن محصول خرما برداشت و به بازار مصرف عرضه شد.

آل مهتری، نگار، مضافتی، خنیزی، شاهانی، هلیلی، پیارم، کریته، مردا سنگ، کلک سرخ، برهی و غیره از ارقام خرما در شهرستان رودان است.

* فواید شگفت انگیز خرما برای سلامتی

خرما به این دلیل که سرشار از فیبرهای طبیعی و بسیار غنی از ویتامین ها و موادمعدنی است، فواید بی شماری برای سلامتی دارد. این محصولات طبیعی حاوی روغن، کلسیم، سولفور، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس و منیزیم هستند که برای سلامتی بسیار مفیدند.

گفته می شود که مصرف یک خرما در روز برای داشتن یک رژیم غذایی متعادل لازم است. خرما به مقابله با یبوست، اختلالات روده، افزایش وزن، مشکلات قلبی، ضعف جنسی، اسهال و سرطان شکم کمک می کند.

فواید سلامتی خرما، آن را به یکی از بهترین مواد غذایی برای رشد عضلانی تبدیل کرده است.

خرما پادشاه شیرینی ها نامیده می شود و ماده غذایی ایده آلی است که به راحتی رژیم غذایی شما را متعادل می کند. خرما ظرف نیم ساعت به بدن خسته شما انرژی ویژه ای می دهد و بهترین غذا برای زنانی است که به تازگی زایمان کرده اند.

انجمن سرطان آمریکا مصرف 35-20 گرم خرما در روز را توصیه می کند. گفته می شود خوردن یک خرما در روز باعث می شود تا پایان عمر چشمانی سالم داشته باشید.

شهرستان رودان در فاصله 90 کیلومتری بندرعباس قرار دارد، بر اساس آمار سال 1390 جمعیت این شهرستان 118 هزار و 547 نفر اعلام شده است.

رودان یکی از قطب های مهم کشاورزی هرمزگان است و اشتغال و اقتصاد آن وابسته به کشاورزی است و 80 درصد از جمعیت این شهرستان به طور مستقیم و غیر مستقیم در بخش کشاورزی، دامداری و صنایع وابسته به آن مشغول فعالیت هستند.

43 هزار هکتار از وسعت این شهرستان زیر کشت محصولات کشاورزی است که از این میزان 32 هزار هکتار به محصولات باغی و 11 هزار هکتار به محصولات زراعی اختصاص دارد که 27 هزار هکتار از سطح زیر کشت شهرستان به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز است.