فصل جدید در روابط ایران و آذربایجان

تدبیر24: یک کارشناس آذری معتقد است که اوج کش و قوس روابط تهران-باکو در دور دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد بود و اکنون روابط دو کشور به صورت ناگهانی و با شتاب بالایی رو به بهبودی است.

وی یکی از حوزه های مهم و استرتژیک همکاری را دریای خزر دانسته و اعلام می‌کند که همکاری تهران- باکو در حوزه انرژی خزر سابقه طولانی، اما محدود دارد.

دالغا خاتین اوغلو، مدیر بخش ایران در خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان  با اشاره به سفر دو روزه حسن روحانی رییس جمهور کشورمان به باکو گفت: بعد از هشت سال کش و قوسهای سیاسی و امنیتی میان جمهوری آذربایجان و ایران که اوج آن در دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد دیده شد، نهایتا با آغاز کار دولت حسن روحانی، دوباره روابط دو کشور به صورت ناگهانی و با شتاب بالایی رو به بهبودی نهاد.

10 سند همکاری امضا می شود

وی ادامه داد: طی یک سال گذشته، چندین مقام عالیرتبه آذربایجان، از جمله الهام علی اف، رئیس جمهوری دولت باکو به ایران سفر کرده و هیات‌های دهها نفری تجاری و اقتصادی ایران در دو نوبت به باکو سفر کرده‌اند، از جمله سفر هیات اتاق بازرگانی تهران در اواخر زمستان که طی این سفر بر افزایش دو برابری تجارت دوجانبه تاکید شد. این هفته باکو میزبان روحانی رییس جمهور ایران خواهد بود و قرار است 10 سند همکاری میان دو کشور امضا شود.

نقش رسانه‌ها در تلاطم روابط تهران-باکو چشمگیر است

این کارشناس آذری اضافه کرد: طی سالهای گذشته همواره روابط دو کشور دستخوش تلاطم بوده است که نقش شایعه ها و دامن زدنهای رسانه‌ای در این تلاطم، چشمگیر بود. برای نمونه انتشار شایعاتی درباره انتقال دهها عضو مجاهدین خلق(گروهک تروریستی منافقین) از عراق و اسکان آنها در جمهوری آذربایجان، واگذاری پایگاههای نظامی این کشور به کشورهای غربی، زیاده خواهی آذربایجان در تقسیم دریای خزر، تخریب مساجد و دهها مورد دیگر که تنها شایعه رسانه ای بود.

در آذربایجان انتشار شایعات رسانه ای دست کمی از ایران ندارد

وی ادامه داد: برای نمونه بر اساس ماده 11 بند دوم قانون اساسی آذربایجان، واگذاری پایگاه نظامی به خارجی ها ممنوع اعلام شده است. بزرگترین مسابقه موسیقی جهان، یوروویژن نیز در باکو برگزار شد و چیزی از رژه همجنسگرایان دیده نشد. هم اکنون در آذربایجان 579 مجتمع دینی بصورت قانونی فعالیت می کنند که تقریبا همه آنها موسسات دینی اسلامی هستند. حدود 1834 مسجد نیز در این کشور فعالیت می کنند که عمده آنها طی دو دهه گذشته ساخته یا تعمیر شده است. لازم به ذکر است که قبل از استقلال آذربایجان تنها 17 مسجد در کشور فعال بود. طی سالهای 1999 تا 2003 حدود 517 مسجد جدید و از سال 2003 تا 2013 حدود 216 مسجد جدید در کشور ساخته شده است. در کنار این ارقام حدود 250 مسجد نیز تعمیر شده است. هم اکنون 306 مسجد از طرف دولت بعنوان بنای تاریخی تحت حمایت ویژه قرار دارد. همچنین بر اساس توافق سه جانبه آذربایجان، روسیه و قزاقستان در تقسیم بندی دریای خزر بر اساس شکل مرزها، سهم آذربایجان و روسیه کمتر از 20 درصد و سهم قزاقستان و ترکمنستان بالای 20 درصد است. این توافق اگرچه مورد تایید همزمان پنج کشور ساحلی نیست، اما به معنی تصاحب حق ایران توسط آذربایجان در دریای خزر نیز نیست. در خود آذربایجان نیز انتشار شایعات رسانه ای دست کمی از ایران ندارد.

حجم تجارت خارجی ایران و آذربایجان از سال 2009 به شدت کاهش یافت

حجم تجارت تهران-باکو به اندازه یک درصد از تجارت خارجی آذربایجان نیست

این کارشناس مسایل ایران درباره چشم انداز روابط اقتصادی ایران و آذربایجان گفت: بر اساس آمار رسمی دولت باکو، حجم تجارت خارجی ایران و آذربایجان از سال 2009 به شدت کاهش یافت و با افتی دو برابری به کمی بیش از 300 میلیون دلار رسیده است و این کاهش تا پایان ریاست جمهوری احمدی نژاد ادامه یافت، در حالی که دو کشور بیش از 600 کیلومتر فقط مرز خاکی دارند. این رقم، حتی یک درصد از تجارت خارجی آذربایجان نیز نیست، کشوری که طی هشت سال ریاست جمهوری احمدی نژاد تولید ناخالص ملی خود را تقریبا 10 برابر افزایش داد و از رقم 8 میلیارد به 70 میلیارد دلار رساند. آنچه که گزارش سالانه کمیته آمار جمهوری آذربایجان نشان می دهد، صادرات ایران به آذربایجان در سال گذشته با 117 درصد افزایش به حدود 208 میلیون دلار رسید. صادرات آذربایجان به ایران نیز با 84 درصد افزایش به 74 میلیون دلار رسید. البته همیشه میان آمارهای گمرک ایران و کمیته آمار آذربایجان اختلاف چشمگیر دیده می شود که یکی از عوامل آن اختلاف محاسبه ارزش دلار در مقابل ریال است. گمرک ایران دلار را 2670 تومان حساب می کند، اما عملا دلار در صرافیهای ایران بالای 3200 تومان است. بنابر این، آمارهای صادرات ایران به آذربایجان همیشه در آمارهای گمرکی بالا است.

آذربایجان چندان سهم چشمگیری در سرمایه گذاری در ایران ندارد

خاتین اوغلو درباره حوزه های دیگر همکاری میان ایران و آذربایجان گفت: آذربایجان می‌تواند در حوزه‌های مختلف ایران مانند حوزه معادن سرمایه گذاری انجام دهد، یا صادرات خود به عراق را از طریق ایران افزایش دهد و دهها مورد دیگر می توان نام برد که در بهبود روابط دو کشور همسایه می تواند نقش ایفا کند. کل سرمایه گذاری ایرانیها در بخش غیرنفتی آذربایجان حدود 105 میلیون دلار است و آذربایجان چندان سهم چشمگیری در سرمایه گذاری در ایران ندارد.

تفاهمنامه‌ای درباره همکاری در حوزه اکتشاف و تولید نفت در دریای خزر با ایران امضا شده است

وی درباره همکاری دو کشور در حوزه انرژی گفت: اخیرا دو کشور در حوزه انرژی نیز مذاکراتی را آغاز کرده‌اند و تفاهمنامه‌ای نیز در زمینه همکاری در حوزه اکتشاف و تولید نفت در دریای خزر با ایران امضا شد. همکاری ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه انرژی خزر سابقه طولانی، اما محدود دارد. بخش ایرانی دریای خزر تاکنون دوبار، یکی قبل از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی و بار دیگر در سالهای 1994 و 1995 توسط تجهیزات لرزه نگاری آذربایجان برای بررسی احتمال وجود منابع هیدروکربونی مورد مطالعه قرار گرفت و چندین چاه آزمایشی نیز حفر شد، اما نتیجه ای در پی نداشت و تا سال 2011 اصولا وجود نفت یا گاز در آبهای شمالی ایران در هاله ای از ابهام بود، اگرچه خود ایران نیز با کشتی اکتشافی پژواک چند سالی در دهه گذشته مشغول عملیات اکتشافی در دریای خزر بود، اما این کشتی در آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد دچار حریق شد و پروسه اکتشاف تاکنون ناتمام باقی مانده است.

این کارشناس آذری اضافه کرد: آذربایجان هنوز هم کشتی های لرزه نگاری با تجهیزات مناسب در اختیار دارد که می تواند در اختیار ایران قرار دهد. همچنین از اسفند سال گذشته جرثقیل سکوی حفاری امیرکبیر ایران در خزر سقوط کرده و دچار شکستگی است. مذاکراتی پیرامون تعمیر جرثقیل این سکو در آذربایجان نیز در حال انجام است. این سکو کار حفاری در میدان نفتی-گازی سردار جنگل ایران در آبهای عمیق خزر را انجام می داد. لازم به ذکر است که ریگ حفاری نیمه شناور امیر کبیر، تنها قادر به حفر چاه است، نه استخراج نفت. اینکه آیا سکوی امیرکبیر به درد جمهوری آذربایجان بخورد یا نه، موضوع مبهمی است، اما در مقام مقایسه، بد نیست به وضعیت میدان شاه دنیز جمهوری آذربایجان که شبیه سردار جنگل است، اشاره کنیم. ایران در میدان گازی شاه دنیز آذربایجان سهمی 10 درصدی دارد. این قرارداد از نوع مشارکت در تولید است، به عبارتی 10 درصد از ذخایر میدان عظیم شاه دنیز در مالکیت ایران است. از فاز اول این میدان روزانه 50 هزار بشکه میعانات گازی و سالانه 9 میلیارد متر مکعب گاز تولید می شود.

وی ادامه داد: ایران با آذربایجان هم اکنون سوآپ گاز انجام می دهد که روزانه 1.2 میلیون متر مکعب است. همچنین دو کشور سوآپ برق انجام می دهند. مصرف برق ایران در زمستان کمتر و در تابستان بیشتر است. عکس این موضوع در آذربایجان صادق است. به همین سبب دو کشور می توانند نیازمندیهای برقی خود را از همدیگر تامین کنند.

اکنون بهترین زمان برای آغاز دور جدیدی از روابط است

این کارشناس مسایل ایران در پایان افزود: دو کشور همسایه منافع سیاسی و اقتصادی مشترک بی شماری در دست دارند که می توانند در راستای پیشرفت مردم دو کشور استفاده کنند و اکنون بهترین زمان برای آغاز دور جدیدی از روابط است.