رانت جای همه چیز را در اقتصاد ایران گرفته است

تدبیر24: « متاسفانه برخی از فعالین سیاسی و اقتصادی سرشان را مثل کبک زیر برف کرده اند و واقعیت ها نمی بینند، همسایگان ما در طی سال های اخیر رشد چشمگیری داشته اند.کشورهای همسایه توانسته اند بخشی از مشکلات خود را حل کنند بنادر بسیار مجهز و توانمندی را ساخته اند بدین ترتیب در تجارت حرف اول را می زنند» مشاور ارشد رئیس جمهور وقتی تولیدات بی کیفیت داخلی را نقد می کند مورد هجمه کسانی قرار می گیرد که بیشترین میزان حمایت های دولتی را دریافت می کنند. اگر روزی تعرفه های دولتی و به تعبیری دیگر رانت دولتی از صحنه اقتصادی ما رخت بر بندد؛ ما توان رقابت تولید کنندگان واقعی را نداریم. اکبر ترکان؛ مشاور ارشد رئیس جمهور در گفت و گو با ندای ایرانیان به تشریح علل و عوامل این عقب ماندگی می پردازد؛ مشروح مصاحبه اکبر ترکان در ذیل آمده است:

*شما درجایی گفتید، بدون تعرفه نمی توانیم رقابت کنیم. همین سخن شما انتقاد برخی از صنعت گران و فعالین سیاسی را بر انگیخت، چرا صنعت ایران قابل رقابت در بازارهای جهانی نیست ؟
اینکه من گفتم صنعت ایران در شرایط فعلی قدرت رقابت جهانی ندارد. واقعیت اقتصاد ایران است که سال هاست از آن رنج می بریم. چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم صنعت خودرو ایران و برخی از صنایع شناخته شده در شرایط فعلی بیمار است و با رانت دولتی حیات خود را ادامه می دهد. در طول 8 سال گذشته این رانت بیشتر و محسوس تر شد. ما هنوز از کرامت های دولت نهم و دهم بهره می بریم. افزایش قیمت نفت، و اجرا نکردن طرح های توسعه از سر شکم سیری به ما ضربه زد. از آن گذشته ما گرفتار انواع و اقسام رانت ها و سوء استفاده ها هستیم که در دولت های گذشته تشدید شد. همگان به خوبی می دانند که فساد مالی و اقتصادی برخی از افراد در دولت های گذشته در همین مناطق آزاد قابل چشم پوشی نیست، اینکه کسی بگوید در عرض چهار سال و یا دو سال همه چیز درست می شود؛ قطعا اشتباه کرده و به خطا می رود. یا از وضعیت اقتصادی کشور خبر نداریم یا خودمان به ندیدن زده ایم و فکر می کنیم دولت می تواند یک شبه معجزه کند. در طول 8 سال گذشته اقتصاد ما بیش از آنچه شما تصور کنید به نفت وابسته شد و اینکه من می گویم اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هیچ صنعتی به جز آبگوشت بزباش و قورمه‌سبزی، در هیچ تکنولوژی تولیدی و رقابتی، برتری نخواهیم داشت، این واقعیت اقتصاد ایران است، متاسفانه برخی از فعالین سیاسی و اقتصادی سرشان را مثل کبک زیر برف کرده اند و واقعیت ها نمی بینند، همسایگان ما در طی سال های اخیر رشد چشمگیری داشته اند.کشورهای همسایه توانسته اند بخشی از مشکلات خود را حل کنند بنادر بسیار مجهز و توانمندی را ساخته اند بدین ترتیب در تجارت حرف اول را می زنند، متاسفانه فعالین سیاسی و اقتصادی و به اصطلاح نظریه پردازان واقعیت امروز را نمی بینند با ما در مورد اینکه کدام مناقصه و مزایده را کدام شرکت ها و نهادها ببرند یا نبرند بحث می کند در نهایت این می شود که همان شرکت ها و نهادها کاری که تنها در یکی از بنادر مهم و استراتژیک قرار بود تا سه ماه دیگر تمام شود، تنهاسه درصد پیشرفت داشته است. این یعنی عقب ماندگی؛ اگر من می گویم ما به لحاظ اقتصادی، صنعتی، سرمایه گذاری توان رقابت را نداریم چون رانت جای همه چیز رادر اقتصاد ایران گرفته است.

*راه حل مشکلات اصلی اقتصاد ایران چیست؟ شما بارها به رانت اشاره کردید به خصوص در دولت گذشته؛ آیا راهکاری برای عبور از این مانع بزرگ وجود دارد؟
راهکاری که همه دنیا اجرا کرد و موفق شد شفاف سازی بود. شفاف سازی در اقتصاد راهکار و عامل اصلی به موفقیت رسیدن است. ایران راهی ندارد جز اینکه به سمت شفاف سازی حرکت کنند؛ قراردادها و معاملات دولتی باید شفاف باشد. همه دنیا فهمیدند وقتی سرمایه گذار اعتماد ندارد بدان معنا است که در کشور رانت وجود دارد این رانت برای یکسری از افراد خاص و نهادهای شناخته شده، سرمایه گذار را به سمت عدم اعتماد پیش می برد.دنیا رانت و بی نظمی را از میان برداشت. اما متاسفانه در کشور هنوز این بحث وجود دارد بنابراین لازم است بیش از هر چیز شفاف باشیم؛ آنچه باعث شد دولت نهم و دهم به سمت فساد پیش برود، عدم شفافیت و البته بی نظمی بود. من معتقدم برخی بی نظمی برنامه ریزی شده عامل فساد در گذشته بوده است. تعطیل شدن سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشوریکی از همان بی نظمی ها بود که به نظر من عامل فساد اداری و اقتصادی شد. باید اعتماد سرمایه گزاران را دوباره بدست بیاوریم.

*دولت ها معمولا در اجرای بودجه های سنواتی بی نظم هستند. آیا دولت یازدهم در جهت حل این مشکل حرکت کرده است ؟
در سال‌های گذشته شاهد شلختگی در اجرای بودجه بودیم که موجب زاویه‌دار شدن اجرای بودجه با مصوبات بودجه و تحقق نیافتن برخی اهداف توسعه شد.من بعید می‌دانم بودجه 93 متمم بخورد، متاسفانه در کشور از بودجه سوء استفاده می شود سوء استفاده بسیار نگران کننده تر از سوء مدیریت است و کمیته ای زیر نظر معاون اول به فساد مالی رسیدگی می‌کند. وقتی دولت را تحویل گرفتم از این حجم فساد مالی شوکه شدم.

* ظاهرا فقط با چند موردفساد مالی برخورد کرده اید؟
خیر تخلفات معاون اجرایی دولت قبل فقط بخش کوچکی از تخلفات دولت گذشته بوده است، قسمتی از کوه یخی تخلفات مالی دولت گذشته فقط عیان شده است.

*سوال اینجاست که تا به حال با چند مورد برخورد قانونی کرده اید؟
برخورد قانونی وظیفه من نبوده است و نیست. گزارش کاملی در اختیار وزرا قرار گرفت. هم اکنون هم کمیسیونی تخلفات زیر نظر معاون اول رئیس جمهور تخلفات را بررسی می کند.در حوزه من هم پرونده های متعددی در جریان است که به زودی در جریان قرار می گیرید و راجع به آنها اطلاع رسانی خواهد شد.

*یعنی در دولت یازدهم؛ شاهد فساد به آن صورت که دولت های قبلی داشته اند نخواهیم بود؟
خیر، چون نظم و انضباط بیشتری بر برنامه ریزی کشور حاکم شده است. البته بیش هر چیز محتاج شفاف سازی هستیم. هنوز معاملات و مناقصه ها در اقتصاد ایران شفاف نیست. دولت یازدهم می خواهد شفاف باشد، تلاش ما هم در مناطق آزاد همین است. بنابراین تمام مناقصات و مزایده ها را در مناطق آزاد؛ در اختیار عموم می گذاریم.