نابودی 100هزار هکتار جنگل بلوط

تدبیر24: استان کوهستانی و مرزی ایلام که در غرب نقشه جغرافیایی ایران واقع است، مزین و مملو از درختان بلوط بنه و زالزالک است که شکوه قلل پوشیده از درختان پهن برگش آن را به نگینی سبز فام مبدل کرده است.

دامنه بلند مانشت و قلارنگ تا کوه های شره زول و هفت کلان ایوان و ششدار و دامنه چشم نواز دالاهو، دره ارغوان و مله پنجاب آنچنانی زیبایی به واسطه همین درختان استوار یافته که در بهار زیبا، تابستان و خنکای سایه شان، پاییز برگ ریز و زیبایی هایشان و در زمستان سرد و سپید پوشایشان هر بیننده ای را خیره می کند.

بی شک تماشای هر منظره اش در هر فصل و زمانی شکر یکتای بی همتا و خالق این همه زیبایی را بر لبان رهگذرانش جاری می سازد.

این درختان در روزهای سخت و سرد و گرم جنگ پناهگاه مردمان مرزدار ایلام بودند و در دیگر سالها تفرج گاه و سایه سار مسافران.

این بلوط های زیبا را کودکان ایلامی به خوبی می شناسند زیرا که هر کدام از ما روزهای دور کودکی مان و لذت تاب بازی بر شاخه های آنها را در نبود شهربازی به خوبی بیاد می آوریم.

مزه بلوط های شیرین کباب شده اش در آتش، روزهای پاییز یکی از تفریح مردمان در پناه بلوط بود.

این روزها دامن سبز عروس زاگرس به واسطه گرد و غبارهای متعدد، خشکسالی های اخیر، آفت های طبیعی و ... روز به روز به تیرگی می گراید و بلوط های پهناور ایلام همچون دیگر مناطق زاگرس در سیاه بختی نشسته و هر روز شاهد خمودگی و خشکی یکی از درختان تناورش است.

با توجه به شواهد و بررسی های کارشناسان و گزارش های مردمی، بسیاری از درختان بلوط کوه های این استان در چند سال گذشته در معرض خشکی و زوال قرار گرفته اند و این اتفاق خبر از یک فاجعه زیست محیطی حکایت دارد.

این روزها که قد و بالای هر درخت بلوط در برابر هجوم هر روزه گرد و غبار و عوامل غیر طبیعی دیگر، خمیده می شود و توان نفس کشیدن را از دست می دهند، دل دوستداران محیط زیست و همه مردمان زاگرس نشین نیز می گیرد زیرا که اینان تا چشم باز کرده اند بلوط دیده و لذت همه روزهای خوش را در پناه بلوط درک کرده اند.

معاون منابع طبیعی ایلام در این خصوص گفت: بر پایه بررسی های انجام شده نفوذ ریزگردهای عربی و گرد و غبار، عامل اصلی زوال درختان بلوط اعلام شده است.

'حجت الله فتحی' اظهار کرد: علاوه بر این موضوع، تغییرات اقلیمی و خشکسالی های متوالی چند سال گذشته بر روند جدی شدن خشکی درختان بلوط دامن زده است.

وی ادامه داد: ریشه درخت بلوط تنها به عمق چهار تا پنج متری زمین نفوذ می کند و بیشتر در سطح پخش می شود و از آب های سطحی استفاده می کند، اما به علت کاهش بارش برف، آب کمی به ریشه درختان بلوط رسیده و کار به جایی رسیده که بلوط زارها تحمل خود را از دست داده و در حال خشک شدن هستند.

فتحی گفت: هر هکتار جنگل پهن برگ، 68 تن گرد و غبار را مهار و هوا را سالم و تمیز و به اصطلاح تصفیه می کند اما گرد و غبار گسترده که در سال های گذشته ایلام را به شدت متاثر کرده، توانسته است درختان بلوط را نیز به زانو درآورد.

وی افزود: برگ های بلوط کرکی هستند و قابلیت جذب گرد و غبار را دارند و بسته شدن روزنه برگ های کرکی بلوط به علت شدت بالای گرد و غبار در زاگرس باعث شده که این درختان دیگر توانایی جذب این همه غبار را نداشته باشند.

وی اظهار کرد: عوامل دیگری همچون ˈانگل لورانتوسˈ و ˈسوسک چوب خوارˈ نیز از فرصت استفاده کرده و به این درختان زیبا حمله می کنند.

فتحی تاکید کرد: عوامل غیرمستقیم دیگری نیز در خشکی جنگل های بلوط زاگرس نقش دارند که در صورت رسیدگی نکردن و اهمال در مهار آن، این خسارت جبران ناپذیر تمام منطقه زاگرس را با فاجعه ای تاریخی مواجه می کند.

وی افزود: علاوه بر این می توان حضور گسترده دام و زراعت در کف جنگل ها، بهره برداری بی رویه و نبود ملاحظه های زیست محیطی در اجرای طرح های کلان منطقه زاگرس را عامل غیرمستقیم تخریب گسترده جنگل های زاگرس اعلام کرد.

وی ادامه داد: به طور مشخص نمی توان عامل مرگ انبوه بلوط زارها را تشخیص داد، چرا که عوامل متعدد و گاهی ناشناخته در این زمینه دخیل است.

وی اضافه کرد: بررسی ها در زمینه علل خشکیدگی درختان بلوط در دست اقدام است که در این پژوهش سطح تخریب بررسی و برآوردهای نخستین از میزان تخریب به دست می آید که این مطالعات نیاز به زمان زیادی برای کارشناسی دقیق بحران دارد.

معاون منابع طبیعی ایلام گفت: گونه های بلوط منطقه زاگرس در اوج پایداری بودند و این تعادل اکنون در حال به هم خوردن است و باید به نقش انسان و تغییرات اقلیمی با دقت بیشتری توجه شود زیرا که این تغییرات گسترده نتیجه 70 تا 80 سال بی توجهی است.

فتحی اظهار کرد: عواملی نظیر تخریب جنگل، خشکسالی های پی در پی، گرد و غبارهای اخیر و نوع خاک در زوال و خشکیدگی بلوط های منطقه زاگرس نقش موثر دارد.

وی افزود: مرگ ناگهانی گونه بلوط در 11 استان منطقه زاگرس در حال دیدن است اما شرایط جنگل های استان ایلام به مراتب بحرانی تر است.

وی بیان کرد: منطقه زاگرس که چون سدی بلند مقابل نفوذ جریان های هوایی و همین طور گرد و غبار به فلات ایران را می گیرد، 40 درصد آب ایران را تامین می کند و شش میلیون هکتار جنگل دارد.

وی، سهم استان ایلام از سرانه جنگلی زاگرس را 642 هزار هکتار عنوان کرد و ادامه داد: بر پایه این گزارش، 10 درصد این جنگل ها تا امروز به علت عوامل متعدد و اعلام شده در این گزارش خشک شده اند.

یکی دیگر از کارشناسان منابع طبیعی و جنگل در ایلام گفت: علت برهم خوردن طبیعت بکر و خشک شدن درختان بلوط استان، آن هم در اوایل بهار، ورود گرد و غبار به استان و خشکسالی های چند سال گذشته بوده است.

ˈ'خسرو عزیزی' افزود: در چند سال گذشته شاهد ورود گرد و غبارهای متعدد به استان ایلام بوده ایم که این مساله علاوه بر زیان برای انسان برای طبیعت نیز خطرناک است.

این کارشناس حوزه منابع طبیعی تاکید کرد: ایلام دارای 640 هزار هکتار جنگل از نوع متوسط ، فقیر و غنی است که عمده گونه های آن را درختان بلوط و بنه تشکیل می دهد که در این سالها نزدیک به 100 هزار هکتار یعنی یک ششم جنگل های آن به سبب عوامل غیرطبیعی خشک شده است.

عزیزی افزود: 87 درصد گستره استان ایلام معادل یک میلیون و 650 هزار هکتار را جنگل و مرتع تشکیل می دهد که لازم است برای حفظ و حراست از این نعمت های خدادادی فکری شود.

وی ادامه داد: ایلام دارای گونه های نادر گیاهی از نوع دارویی است که می توان از آن برای توسعه اقتصادی استان نیز استفاده کرد.

وی اظهار کرد: بی شک خشکی درختان بلوط فاجعه و خطر بزرگی برای محیط زیست و منابع طبیعی کشور است که برای جبران و پیشگیری از آن همه باید چاره ای اساسی بیندیشند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، چندی پیش نیز به درخواست مسوولان منابع طبیعی استان ایلام کارشناسانی از کشور آلمان برای بررسی علت خشکیدگی درختان بلوط به این استان سفر کرده بودند.

نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی در خصوص خشکیدگی درختان بلوط گفت: موضوع خشکیدگی گسترده جنگل های بلوط استان ایلام قرار است در سازمان ها و مجامع بین المللی طرح و پیگیری شود.

ˈعلی محمد احمدیˈ افزود: خشکیدگی جنگل های بلوط ایلام و استان های زاگرس با توجه به گستره شش میلیون هکتاری این رویشگاه و نقش زیست محطیی آن نه تنها تبعات زیان بار اقلیمی در داخل بلکه خارج از کشور نیز بر جای خواهد گذاشت.

نماینده دهلران در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: دولت باید موضوع خشکیدگی جنگل های زاگرس به ویژه عرصه های ایلام که دارای بیشترین بحران است را جدی گیرد و برای مقابله با آن اعتبارهای لازم تخصیص دهد.

احمدی همچنین در ادامه گفت: حضور وزیران دولت در استان ها از جمله مناطقی مانند ایلام باعث شتاب بخشی به کارها، پیگیری مسائل مردم و کمک به رفع مشکلات بخش های مختلف می شود.

امسال علاوه بر سفر هیات دولت به استان، وزیر جهاد کشاورزی نیز به ایلام سفر کرد و در سفر دو روزه به وضعیت اسفبار خشکیدگی عرصه های جنگلی و درختان بلوط استان پرداخت.

بر پایه بررسی ها، جنگل های بلوط ایلام در این میان اکنون در اوج بحران خشکیدگی قرار دارد به گونه ای که تاکنون 100 هزار هکتار برابر با یک پنجم از گستره این عرصه ها در استان به کلی نابود شده است.

استاندار ایلام نیز در این خصوص گفت: بحث خشکیدگی درختان بلوط فاجعه ای است که نه تنها در سطح استان ایلام و ایران بلکه باید در دنیا مطرح شود.

'محمدرضا مروارید' اظهار کرد: وزیر جهاد کشاورزی این موضوع را با فائو ( سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل) مطرح کرده و دانشمندان خارجی و داخلی شرایط را بررسی کردند اما قرار است برای بررسی بیشتر گروه دیگری از متخصصان خارجی خرداد ماه امسال وارد ایران شدند و از درختان بلوط در استان بازدید کنند.

وی با بیان اینکه فاجعه درختان بلوط زاگرس کمتر از خشک شدن دریاچه ارومیه نیست و شاید هم بیشتر است گفت: قرار است مرکز تحقیقات بلوط در استان ایلام راه اندازی شود و برای این منظور مدیریت بحران وزارت کشور و سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری بودجه ای را برای این منظور در نظر گرفته اند و استانداری ایلام هم همکاری های لازم را خواهد داشت.

وی اظهار داشت: همچنین رییس جمهوری در سفر به استان ایلام دستور رسیدگی به خشکیدگی درختان بلوط داده و قطعا بعد از آن روند کار با سرعت و جدیت بیشتری پیش خواهد رفت.

استاندار ایلام با بیان اینکه علت اصلی بروز این فاجعه در درختان بلوط هنوز به طور قطعی مشخص نیست گفت: اکنون حدود 900 هزار هکتار از تمام جنگل های زاگرس که حدود 60 درصد آن در ایلام است درگیر این مشکل هستند و برآورد شده که 63 هزار هکتار از اراضی جنگلی ایلام را به شدت در برگرفته است البته بین 25 تا 75 درصد هم در جاهای مختلف گزارش شده است.

مروارید افزود: بررسی های قبلی نشان داد که دو آفت کرم چوب خوار و آفت ذغالی بلوط علت بروز فاجعه و خشک شدن درختان بلوط است اما اکنون گروهی در حال بررسی بیشتر هستند ، در هر حال برای جلوگیری از گسترش این آفت راهکارهایی پیشنهاد شده است که شاخه زنی ، هرس درختان آلوده به ویژه تاج درختان که بسیار حساسی هستند برخی از این راهکارهاست که روش هرس بسیار جواب داده است.

وی ادامه داد: البته خشکسالی و ریزگردها هم تاثیر زیادی بر بروز این فاجعه داشتند زیرا برگ درختان بلوط کرکدار است از این رو گرد و غبار بر روی آن می نشیند که موجب بروز آفت در میان این درختان شده است.

استاندار ایلام افزود: همچنین تغییرات آب و هوایی هم تاثیر زیادی بر بروز آفت در درختان بلوط داشته است، به گزارش کارشناسان در 50 سال گذشته حدود یک درجه هوا گرمتر شده است که این خود دلیلی بر تشدید خشکسالی است.

وی توضیح داد: زمانی که درختان آبدار هستند کرم چوب خوار از شیره و آب آوندها استفاده می کند و زمانی که درخت دچار خشکی شد ، این کرم برای تهیه آب و شیره بیشتر از آوند خارج و پراکنده می شود.

مروارید گفت: البته امسال میزان بارندگی در ایلام از میانگین بارش سال قبل بیشتر بوده و درختان بلوط نسبت به سال گذشته تا حدودی شاداب تر هستند که امیدواریم وضعیت روند نزولات جوی ادامه داشته باشد.

بروز عوامل غیر طبیعی مانند تغییر اقلیم، ریزگردهای عربی، خشکسالی های پی در پی و شیوع آفت هایی مانند کرم چوب خوار، بیماری ذغالی و آفت انگلی لورانتوس در چند سال گذشته باعث نابودی کامل یک میلیون از شش میلیون هکتار جنگل های رویشگاه زاگرس در 11 استان کشور شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام نیز گفت: بروز خشکیدگی، آفت و بیماری ها تاکنون 460 میلیارد ریال به جنگل های بلوط استان زیان وارد کرده است.

'خیرالله آذرکردار' اظهار کرد: 577 هزار هکتار از زمین های طبیعی ایلام در معرض آلودگی های ناشی از خشکیدگی است که در مقایسه با دیگر استان های زاگرس نشین سهم استان بیشتر است.

وی شناسایی کانون های بحران، کنترل و پیشگیری، مقابله با پدیده خشکیدگی، افزایش مشارکت مردم، استفاده از دانش بومی و وارد کردن تشکل های مردم نهاد و گروه های مرتبط با منابع طبیعی را از مهم ترین اقدام ها و فعالیت های سازمان و اداره کل منابع طبیعی استان ایلام و دیگر استان های زاگرس دانست.

مدیرکل منابع طبیعی ایلام ادامه داد: پدیده خشکیدگی و آلودگی درختان بلوط منطقه زاگرس در چهار دامنه از 25 درصد تا 100 آلودگی تقسیم بندی شده که شوربختانه در استان ایلام هر چهار دامنه با پراکنش گسترده دیده می شود.

وی، هجوم ریزگردها از ناحیه مرزهای کشور عراق را از عوامل مهم، تاثیرگذار و تشدیدکننده خشکیدگی درختان بلوط کشور به ویژه استان ایلام برشمرد.

آذرکردار گفت: کهنسالی، زایش نیافتن طبیعی درختان در عرصه ها، نبود خود ترمیمی و تناوب نسلی و نیز ناهمسال بودن درختان بلوط از دیگر عوامل موثر در این زمینه است.

مدیرکل منابع طبیعی ایلام کاهش بارش ها، افزایش دما، کشت در زیراشکوب درختان جنگلی، وجود دام و چرای بیش از اندازه در مراتع طبیعی و سمپاشی مزارع با استفاده از سم های شیمیایی را از دیگر عامل های خشکیدن درختان بلوط اعلام کرد.

وی تاکید کرد: اهمیت درختان و فضای سبز جنگلی باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود و تمامی مردم به ارزش و اهمیت درختان آگاه باشند.

وی اظهار کرد: یکی از سیاست های مسوولان دولت تدبیر و امید در استان تلاش برای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و اکو سیستم های طبیعی و جنگلی است.

وی ادامه داد: بر پایه مصوبه های دولت، 550 میلیارد ریال اعتبار به سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان دستگاه نظارتی برای حفظ و احیاء عرصه های زیست محیطی اختصاص یافته است.

وی، پیشگیری، اجرای عملیات اصلاحی و پرورشی در جنگل های بلوط، تقویت غنا و تراکم توده های جنگلی و جلب مشارکت های مردمی را از مهم ترین عوامل احیا دوباره جنگل های بلوط زاگرس دانست.

به گزارش ایرنا، 12 استاندار زاگرس نشین از آذربایجان غربی در شمال غرب کشور تا فارس در جنوب کشور با دعوت سازمان جنگل ها و آبخیزداری کشور و استانداری ایلام در یک گردهمایی دو روزه به بحث و بررسی پیرامون خشکیدگی درختان بلوط پرداختند.

استان های آذربایجان غربی، همدان، کرمانشاه، لرستان، اصفهان، ایلام، مرکزی، فارس، کهکیلویه و بویراحمد، خوزستان و چهارمحال بختیاری در دامنه سلسه جبال زاگرس قرار دارند.

استان ایلام 20 هزار کیلومتر مربع گستره دارد که از این مقدار 87 درصد را جنگل و مرتع تشکیل می دهد.

145 گونه درخت و درختچه در ایلام شناسایی شده که 90 درصد آن را درختان بلوط، شش درصد پسته وحشی (بنه) و بقیه را گونه های مختلط تشکیل داده است.