ایران در آستانه شکایت از پاکستان

تدبیر24:  براساس قراردادی که در سال 1387 میان ایران و پاکستان به امضا رسید باید تا دسامبر سال 2014 میلادی گاز ایران به پاکستان ارسال شود.

کار ساخت بخشی از خط لوله که در خاک ایران قرار دارد تقریبا به پایان رسیده، اما اسلام آباد تاکنون از ساخت این خط لوله خودداری کرده و صرفا در 21 اسفندماه سال 1391 ساخت نمادین این خط لوله را کلنگ زنی کرد.

چندی پیش، مقامات پاکستان اعلام کردند برای احداث این خط لوله 780 کیلومتری نیاز به دو میلیارد دلار سرمایه گذاری ایران دارند ولی مسوولان وزارت نفت ایران در واکنش به این اظهارات گفته اند هیچ تعهدی برای تامین مالی احداث این خط لوله در خاک پاکستان نداده اند و پاکستان خودش باید منابع مورد نیاز را تامین کند.

پاکستان مدتی نیز به دنبال جذب سرمایه گذاران چینی برای مشارکت در احداث این خط لوله بود که به نتیجه مطلوبی نرسید زیرا در صورت سرمایه گذاری چینی ها در این خط لوله، آنها با فشارهای دولت آمریکا مواجه می شوند.

** راهکار ایران: تمدید یا دریافت جریمه

گفته می شود براساس این قرارداد، در ازای هر روز تاخیر، پاکستان باید جریمه ای به میزان 8 میلیون دلار را به ایران پرداخت کند.

به طور قطع طرف پاکستانی نمی تواند تا موعد مقرر یعنی پایان دسامبر 2014 کار ساخت این خط لوله را به اتمام برساند، بنابراین تهران باید تصمیم گیری کند که به سراغ تمدید زمان قرارداد برود و یا اینکه برای دریافت جریمه از اسلام آباد به سراغ گزینه شکایت در مراجع داوری بین المللی برود.

با توجه به بی توجهی پاکستان برای تکمیل این خط لوله، به نظر نمی رسد که تمدید زمان ساخت این خط لوله، کمکی به پیشرفت این پروژه کند و اسلام آباد با بهانه کردن تحریم از اجرای تعهدات خود شانه خالی خواهد کرد، بنابراین تهران باید به سراغ ساز و کارهای مطمئن تری برود.

** خط لوله ای که صلح به ارمغان نیاورد

ایده احداث خط لوله صلح در سال 1990 مطرح شد و قرار بود، احداث این خط لوله که گاز ایران را به پاکستان و هندوستان منتقل می کرد، پیام آور صلح و دوستی در شبه قاره باشد. با توجه به اینکه توافق شده بود هند و پاکستان برای تامین امنیت این خط لوله، اختلافات خود را کاهش دهند، این خط لوله انتقال گاز به خط لوله صلح موسوم شد.

براساس توافق اولیه، قرار بود این خط لوله 2700 کیلومتری گاز صادراتی ایران را از مسیر پاکستان به هند منتقل کند. پیش بینی شده بود که در صورت توافق نهایی 1100 کیلومتر از این خط لوله در ایران، 1000 کیلومتر در پاکستان و 600 کیلومتر در هند احداث شود.

براساس طرح اولیه قرار شده بود که روزانه 150 میلیون مترمکعب گاز ایران به هند و پاکستان صادر شود که 90 میلیون مترمکعب آن برای هند و 60 میلیون مترمکعب آن برای پاکستان در نظر گرفته شده بود.

مطابق تفاهم های انجام شده، ایران متعهد می شد که تا مدت 25 سال، گاز خود را با قیمت توافقی به هند و پاکستان بفروشد. همچنین پیشنهاداتی پیرامون پیوستن ترکمنستان و قطر به ایران برای تامین گاز طبیعی این پروژه بزرگ مطرح شده بود که در عمل هیچکدام از این ایده ها تحقق نیافت.

گذر زمان نشان داد که موانع بی شماری در سر راه احداث این خط لوله وجود دارد که از جمله آنها می توان به اختلافات دیرینه دهلی و اسلام آباد، فشارهای آمریکا و چانه زنی بر سر قیمت گاز اشاره کرد.

قرار این بود این خط لوله، صلح را به شبه قاره هند به ارمغان بیاورد، اما روند اجرای این پروژه نشان می دهد که نه تنها تاکنون صلحی برای پاکستان و هند به دنبال نداشته، بلکه می تواند به دعوای حقوقی تهران و اسلام آباد نیز منجر شود.

** کاهش بحران انرژی در پاکستان با واردات گاز از ایران

با توجه به اینکه طرح پیشنهاد احداث خط لوله صلح با افزایش فشارهای دولت آمریکا به بخش انرژی کشورمان همراه شد، کارشکنی های گسترده ای در مسیر احداث این خط لوله صورت گرفت، به طوری که در نهایت، کشور هند تحت فشارهای آمریکا و افزایش تنش با پاکستان خود را از این پروژه کنار کشید.

دولت پاکستان نیز همواره با فشارهای فرامنطقه ای برای صرف نظر کردن از احداث این خط لوله مواجه بوده به طوری که پیشنهادهایی برای تامین گاز مورد نیاز این کشور از قطر یا آسیای مرکزی و مشارکت در ساخت لوله گازی تاپی(ترکمنستان - افغانستان - پاکستان - هند) مطرح شده است.

اما به دلیل جذابیت های واردات گاز از ایران، تاکنون دولت های متعددی که در اسلام آباد روی کار آمده اند زیر بار این فشارها نرفته اند.

به گزارش روزنامه نیوز چاپ اسلام آباد، شاهد خاقان عباسی وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان اعلام کرد که فشارهای آمریکا همچنان برای جلوگیری از اجرای پروژه واردات گاز از ایران پابرجاست.

دولت پاکستان همچنین تلاش هایی را برای مستثنی شدن خط لوله صلح از تحریم های آمریکا انجام داد که با پاسخ مساعد واشنگتن مواجه نشد. حتی نواز شریف نخست وزیر این کشور در سفر خود به آمریکا درخواست معافیت خط لوله گازی ایران به پاکستان از تحریم ها را مطرح کرده بود. باتوجه به نیاز شدید پاکستان به منابع انرژی جدید، اسلام آباد تاکنون در مقابل فشارهای خارجی برای لغو قرارداد گازی با ایران مقاومت کرده است.

پاکستان با بحران شدید انرژی روبروست و این موضوع به اختلال در فعالیت های اقتصادی این کشور در زمان اوج تقاضای سوخت در تابستان و زمستان منجر شده است؛ بنابراین پیش بینی می شود با آغاز صادرات گاز ایران به پاکستان، کمبود انرژی در این کشور مرتفع شود.

هم اکنون ذخایر گازی پاکستان روبه کاهش گذاشته و بنابر ارزیابی ها، گاز وارداتی با خط لوله صلح نسبت به دیگر گزینه های وارداتی چهار برابر ارزان تر است و پس از تکمیل این پروژه، انتظار می رود که این خط لوله سالانه حدود ٣٠٠ تا ٥٠٠ میلیون دلار برای پاکستان درآمدزایی به همراه داشته باشد.

پیش بینی می شود، با آغاز صادرات گاز ایران به پاکستان از طریق این خط لوله که روزانه 750 میلیون فوت مکعب گاز خواهد بود، کمبود انرژی پاکستان به شدت کاهش یابد که این میزان صادرات گاز از سوی ایران می تواند، به یک میلیارد فوت مکعب در روز افزایش یابد.